یک پژوهشگر ریسک به تحلیل وضعیت جهان در آمریکا، اروپا، خاورمیانه و ایران از ابعاد مختلف پس از انتخابات آمریکا پرداخت.

 محمد حسین ادیب پژوهشگر ریسک بر این باور است که آمریکا دیگر نمی خواهد رهبر جهان باشد.

وی معتقد است آمریکا نیروی دریایی خود را از خلیج فارس خارج کرده و فقط بازدید دوره ای سالانه از آن خواهد داشت و در این میان هیچ دولت منطقه ای جز ایران نیروی دریایی جدی و نیرومند در خلیج فارس ندارد.

او بر این باور است که رئیس جمهور بعدی آمریکا برای خاموش کردن شعله جهانی شدن اقتصاد تلاش بیشتر خواهد کرد و این یعنی اقتصادهای ملی جایگزین اقتصاد های ادغام شده در اقتصاد جهانی می شود.

وی تأکید دارد که عصر دولتهای رفاه در اروپا رو به پایان است و برگزیت را تلاش انگلیس برای فاصله گرفتن از دولت رفاه تعبیر می کند.

ادیب همچنین معتقد است هر روز به نوعی روابط اروپا با اعراب و ترکیه دچار چالش می شود و در دوران ریاست جمهوری بعدی آمریکا این چالش تقویت خواهد شد.

او با اشاره به تغییر اساسی در توازن تهدید در منطقه ، از تقویت جایگاه ایران و اهمیت ژئوپلیتیک آن یاد می کند و از ایران می خواهد تا آمادگی لازم برای مواجهه با تحولات پیش رو را داشته باشد.

دیگر نظرات وی را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در ادامه می خوانید.

ایران از نظر توزیع ثروت دو قطبی می شود

اقتصاد ایران را چگونه می­ بینید ؟

ادیب: روزانه سه میلیون بشکه انرژی ( گاز ، میعانات ، ...) به محصول تبدیل می شود و به قیمت بازار جهانی یا صادر می شود و یا در داخل به قیمت بازار های جهانی به فروش می­رسد، با این نرخ ارز ثروت عظیمی است. این فرایند به وسیله 100 شرکت انجام می­شود. 80 درصد ارزش افزوده اقتصاد نصیب 100 شرکت می­شود و بقیه مردم هم در 20 درصد ارزش افزوده سهیم­ اند. جامعه دارد از نظر توزیع ثروت به‌شدت دو قطبی می­شود 100 شرکت به شدت پولدار و بقیه مردم برای 20 درصد ارزش افزوده با یکدیگر در چالشند.

رشد 8 درصدی تولید پتروشیمی

بیشتر توضیح می دهید ؟

مصرف گاز در صنعت روزانه معادل ارزش حرارتی یک میلیون و 650 هزار بشکه نفت خام است که تقریبا به قیمت رایگان در اختیار صنایع قرار می گیرد، 650 هزار بشکه فرآورده نفتی هم به قیمت بازار جهانی صادر می شود البته اینها در بخش تولید است و فرآیند بسیار مثبتی هم هست؛ اگر تولید نکنیم پس چه بکنیم ؟ تولید پتروشیمی در سال جاری هشت درصد افزایش داشته است که افتخار آفرین است.

تولید گاز محور جایگزین صادرات نفت می شود

بخش گازپایه نه به صورت جدی مالیات می دهد و نظارت جدی بر آن است

زیرساختهای لازم برای نظارت بر بخشی که 80 درصد ثروت کشور را تولید می کند وجود ندارد

بخش نظارتی برای نظارت بر بخش گازپایه غافلگیر شده است

پارادوکسی در کلام شما هست ؟

ادیب : بله تولید گاز محور جایگزین صادرات نفت می شود اما بخش گاز پایه که 80 درصد ثروت کشور را ایجاد می کند نه به صورت جدی مالیات می دهد و نه به صورت جدی نظارت می شود. مجلس تقریبا ًهیچ نظارت موثری بر اینها ندارد. نهادهای نظارتی دیگر هم که بر دولت نظارت می کنند نظارت کارایی بر این قسمت ندارند. می توان گفت بخش نظارتی کشور آمادگی دارد بر دولت نظارت کند و حالا که اقتصاد گاز محور شده فاقد زیر ساخت برای نظارت بر بخشی است که 80 درصد ثروت کشور را تولید می کنند. چیدمان بخش نظارتی باید متناسب با شرایط جدید تغییر می کرد اما تغییری نکرده است. بخش نظارتی غافلگیر شده است مجلس هم غافلگیر شده اینها باید مالیات بیشتری بدهند.

ثروت به درستی در جامعه توزیع نمی شود

این شرایط چه تبعاتی دارد؟

ادیب : دولت حقوق 4میلیون و 500 هزار نفر را از محل صادرات نفت پرداخت می کرد با قطع صادرات نفت بخش مهمی از کسر بودجه دولت از محل فروش اوراق به بانکها و فروش سهام در بورس تامین شد. تقریبا در اوج هفته ای 5 هزار میلیارد تومان اوراق به وسیله بانکها خریداری می شد و دولت 30 هزار میلیارد تومان سهام فروخت در وضع فعلی فروش اوراق به 300 میلیارد تومان نمی رسید و از اعتماد مردم به بورس درست استفاده نشد و این تامین بودجه پرداخت حقوق به چهار و نیم میلیون حقوق بگیر را کمی مشکل کرده است. درحالی که معادل سه میلیون بشکه ارزش حرارتی نفت ، انرژی در کشور به قیمت مفت به 100 شرکت شارژ می‌شود و اینها محصول خود را به قیمت روز دلار به داخل و خارج می فروشند ؛ یک جای اداره کلان اقتصاد می لنگد ثروت درست توزیع نمی شود.

تلاش بیشتر رئیس جمهور بعدی آمریکا برای خاموش کردن شعله جهانی شدن اقتصاد

رئیس جمهور بعدی آمریکا در حوزه اقتصاد چه مواضعی خواهد داشت ؟

ادیب : اگر جهانی شدن اقتصاد را به یک شعله آتش تشبیه شود ، هیزم را ریگان جمع کرد ، بوش کبریت زد و آن را شعله ور کرد و اوباما بر آن دمید ، ترامپ به عنوان یک آتش نشان عمل کرد و سعی کرد شعله جهانی شدن اقتصاد را خاموش کند. البته فقط سعی کرد اما رئیس جمهور بعدی هر که می خواهد باشد تلاش برای خاموش کردن شعله جهانی شدن اقتصاد را شدت می دهد.

اقتصاد های ملی جایگزین اقتصاد های ادغام شده در اقتصاد جهانی می شود

این یعنی جهانی شدن اقتصاد رو به پایان است؟

ادیب : بله. ما به پایان عصر جهانی شدن اقتصاد نزدیک می شویم اقتصاد های ملی جایگزین اقتصاد های ادغام شده در اقتصاد جهانی می شود.

در اروپا هویت های ملی اقتصادی در مقابل هویت اروپایی اقتصاد تقویت می شود

در اروپا چه می شود ؟

ادیب : در اروپا هویت های ملی اقتصادی در مقابل هویت اروپایی اقتصاد تقویت می شود.

عصر دولتهای رفاه در اروپا رو به پایان است

برگزیت تلاش انگلیس برای فاصله گرفتن از دولت رفاه است

اروپا ضعیف عمل کرد چین به ابر قدرت اقتصادی تبدیل شد

خروج انگلیس از برگزیت را چگونه تحلیل می کنید ؟

ادیب : اقتصاد اروپا باید رقابتی تر شود و برای رقابتی تر شدن با مشکل مقاومت افکار عمومی مواجه . عصر دولت های رفاه که اساس اداره اروپا طی پنجاه سال گذشته را تشکیل می داد به پایان رسیده است اروپا پول ندارد تا هزینه دولت های رفاه را شارژ کند و تداوم دولت های رفاه به تضعیف اقتصاد اروپا منجر شده است. از این خلا ، چین استفاده حداکثری کرده است . چین در دو دهه گذشته به ابر قدرت اقتصادی تبدیل شد به این سبب که اروپا ضعیف عمل کرد و دست اروپا را الگوی سیاسی اش که بر بنیاد دولت رفاه است بسته است . مکرون تلاش کرد از دولت رفاه فاصله بگیرد که شکست خورد و واکنش اجتماعی سنگینی داشت مکرون در مقابل جنبش اجتماعی پیراهن زرد ها گفت من صدای شما را شنیدم جنبش پیراهن زرد ها مقاومت مردم فرانسه در مقابل تلاش مکرون برای رقابتی تر کردن اقتصاد بود. برگزیت تلاش انگلیس برای فاصله گرفتن از چنین اروپایی است البته دارد این دست آن دست می کند.

انتخابات آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید ؟

ادیب : هر کس که در انتخابات آمریکا پیروز شود مهم نیست ، جامعه آمریکا در دوران ترامپ دوقطبی شد در دوران ریاست جمهوری بعدی آمریکا هر که می خواهد باشد تبدیل به دوقطبی عشق و نفرت می شود.

در آمریکا سیاست شخصی است و انتخابات به رقابت برای رای مردم به برنامه کاندیداها تبدیل نمی شود در آمریکا مردم با شخصی شدن سیاست به اشخاص رای می دهند اما هر کس انتخاب شود آمریکا در عرصه داخلی دو قطبی تر می شود دو قطبی عشق و نفرت. در بلژیک نیز سالهاست فضا دو قطبی است اما دوقطبی سیاسی است دو قطبی عشق و نفرت نیست این فرایند به تضعیف نقش جهانی آمریکا می انجامد.

* «آمریکا دیگر نمی خواهد رهبر جهان باشد»

عرصه جهانی چه می شود؟

ادیب : مرکل صدر اعظم آلمان اعلام کرد ما با این فرهنگی در آلمان بزرگ شدیم که آمریکا رهبر جهان است، حال آمریکا خودش دیگر نمی خواهد(نمی تواند) رهبر جهان باشد و ما باید فکری برای خود بکنیم. آمریکا دیگر نمی خواهد رهبر جهان باشد.

این دو فقره در کنار هم چه مفهومی دارد ؟ ‌

ادیب : از یکسو آمریکا دیگر نمی خواهد رهبر جهان باشد از سوی دیگر جامعه آمریکا وارد فضای عشق و نفرت می شود این دو در کنار هم ، نقش رهبری آمریکا را بیشتر تضعیف می کند و در جهان خلأ سیاسی ایجاد می کند این خلا به وسیله قدرت های منطقه ای پر می شود.

ذخائر راهبردی ایران باید مورد تجدید ارزیابی قیمتی قرار گیرد این ذخایر بیشتر می ارزد

ایران چه باید انجام دهد ؟

ادیب : ساخت سیاسی ایران نسبت به این دو تغییر باید واکنش راهبردی نشان دهد. صحنه در حال تغییر است ، ذخائر راهبردی ایران باید مورد تجدید ارزیابی قیمتی قرار گیرد این ذخایر بیشتر می ارزد.

پایان دادن به رهبری جهان به افزایش نقش منطقه ای ایران می انجامد

 توازن تهدید جایگزین خلأ ناشی از درگیر شدن آمریکا در پروسه عشق و نفرت می شود

واضح تر صحبت کنید ؟

ادیب: سیاست بر اساس قدرت بازدارندگی است و این تغییر نخواهد کرد؛ منتهی قدرت بازدارندگی جهانی تا قبل از ترامپ با رهبری آمریکا حاصل می شد و در دوران ریاست جمهوری بعدی آمریکا بر اساس توازن تهدید قدرت های منطقه ای ایجاد می شود. پایان دادن به رهبری جهان به افزایش نقش منطقه ای ایران می انجامد. توازن تهدید جایگزین خلأ ناشی از درگیر شدن آمریکا در پروسه عشق و نفرت می شود.

هر روز به نوعی روابط اروپا با اعراب و ترکیه دچار چالش می شود در دوران ریاست جمهوری بعدی آمریکا این چالش تقویت می شود

توازن تهدید در منطقه خاورمیانه چگونه خواهد بود؟

آمریکا تلاش می کند روسیه را به عنوان منبع اصلی تهدید علیه اروپا در شرق اروپا و اعراب را به عنوان منبع تهدید در جنوب اروپا برای اروپا تبدیل کند و این دو را بازی اروپا تعریف کند و نه بازی آمریکا. این فرایند جایگاه ایران را به شدت تقویت می کند هر روز به نوعی روابط اروپا با اعراب و ترکیه دچار چالش می شود در دوران ریاست جمهوری بعدی آمریکا این چالش تقویت می شود.

دوران فعلی در خاورمیانه دوران نفت ارزان است

رونق در کشورهای نفتی منطقه در پی افزایش قیمت نفت حاصل می شود

اقتصاد خاورمیانه چه می شود ؟

‌ادیب : دوران نفت ارزان است و تا نفت ارزان است اقتصاد خاورمیانه در فاز کاهش تقاضاست. قیمت آپارتمان در دبی یک سوم سالهای رونق است. قیمت آپارتمان در دبی دماسنجی است که اقتصاد کشور های عربی را نشان می دهد رونق فقط بعد از افزایش قیمت نفت حاصل می شود.

توازن تهدید در منطقه دارد به صورت اساسی تغییر می کند

اهمیت ژئوپلیتیک ایران تقویت می شود

پیام این اتفاقات برای ایران چیست؟

ادیب : توازن تهدید در منطقه دارد به صورت اساسی تغییر می کند اهمیت ژئوپلیتیک ایران تقویت شده است.

آمریکا نیروی دریایی خود را از خلیج فارس خارج کرد و فقط بازدید دوره ای سالانه از خلیج فارس دارد

هیچ دولت منطقه ای جز ایران نیروی دریایی جدی و نیرومند در خلیج فارس ندارد

حضور نیروی دریایی کشور های اروپایی سمبولیک است

توازن در خلیج فارس چگونه است ؟

ادیب : آمریکا نیروی دریایی خود را از خلیج فارس خارج کرد و فقط بازدید دوره ای سالانه از خلیج فارس دارد مثل همه دریاهای جهان. ورود یک ناو هواپیمابر آمریکایی و دو کشتی پشتیبان بازدید دوره ای است و طی جدول بازدید های دوره ای خارج می شوند. بنابراین بر خلاف قبل ناوگان دریایی آمریکا در خلیج فارس حضور دائم ندارد. آمریکا پس از پایان دادن به حضور دائم خود در خلیج فارس پایگاه دریایی خود در بحرین را واگذار کرد و مرکز فرماندهی نیروهای آمریکایی در منطقه را از قطر به کالیفرنیا منتقل کرد، لذا آمریکا عملیات خروج از خلیج فارس را به پایان رسانده است. یاد آور می شوم بعد از سال ١٩٧١ که انگلیس نیروهای نظامی خود را از شرق کانال سوئز خارج کرد قدرت دریایی آمریکا جایگزین انگلیس شد، اکنون این حضور دیگر پایان یافته است. هیچ دولت منطقه ای جز ایران نیروی دریایی جدی و نیرومند در خلیج فارس ندارد و حضور نیروی دریایی کشور های اروپایی نیز سمبولیک است.

تسنیم