«غربی‌ها او را متمرد، نژادپرست، یهودستیز و گستاخ می‌نامند اما در کشورهای در حال توسعه او را به عنوان یک قهرمان آینده‌نگر و یک رهبر نادر می‌شناسند که به مردم این کشورها بهانه‌ای برای افتخار کردن داده است. حتی سرسخت‌ترین منتقدان نیز نمی‌توانند تکذیب کنند که او به برخی از نادیده انگاشته شده‌ترین کشورهای جهان امید داده و راه آینده بهتر را به آنها نشان داده است. از ۲۲ سال فعالیت او به عنوان نخست وزیر مالزی به عنوان دوران الهام‌بخش و در عین حال دیکتاتوری یاد شده و گفته می‌شود که کمتر رهبری وجود دارد که بتواند همانند او در عرض دو دهه اقتصاد وابسته به کشاورزی یک کشور را به یک قدرت صنعتی تبدیل کند.»
این جملات ترجمه بخشی از توضیح روی جلد کتاب خاطرات ماهاتیر محمد است. نتایج رسمی کمیته ملی انتخابات مالزی نشان داد، ائتلاف «امید» به رهبری او پیروز انتخابات سراسری در این کشور شده است. به بهانه این پیروزی، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به بازخوانی گفت‌وگوی اختصاصی تفصیلی خود با این چهره سیاسی ۹۲ ساله می‌پردازد.
ماهاتیر محمد در ابتدای این گفت‌وگو مناسبات تهران و کوالالامپور را خوب توصیف کرده و خواستار توسعه مناسبات دو کشور در تمام زمینه‌ها به ویژه در دوران پسابرجام شد.
در ادامه این گفت‌وگو که ایسنا آن را نوزدهم تیر ۱۳۹۵ منتشر کرده است، می‌خوانیم:
او که بیشترین دوران نخست وزیری در مالزی را در کارنامه خود دارد، اظهار کرد: ما روابط و مناسبات خوبی با ایران داریم و هیچگاه قدمی علیه ایران برنداشته‌ایم و ایرانیان بسیار زیادی در مالزی زندگی می‌کنند. ما بجز دوران تحریم که کاری از دستمان برنمی‌آمد، روابط خوبی با ایران داشته‌ایم و اکنون که تحریم‌ها برداشته شده است ما به دنبال توسعه روابط و مناسبات تجاری با ایران هستیم. به طور قطع ما می‌خواهیم تا وارد بازار ایران شویم. ما پیشتر خودروهایمان را به ایران می‌فروختیم اما به دلیل تحریم‌ها نتوانستیم تجارتی با ایران داشته باشیم و این به ضرر مالزی بود. حالا که تحریم‌ها تمام شده ما دوباره تجارت با ایران را شروع کرده‌ایم و این موضوع برای ما اهمیت زیادی دارد.
او با تاکید بر اینکه مالزی کشوری وابسته به تجارت است، گفت: ما همواره تمایل داریم تا بازارهای جدید را شناسایی کرده و در آنها حضور پیدا کنیم. به طور قطع ایران بازار بسیار خوبی است. این کشور جمعیت زیادی دارد و سالانه بیش از یک میلیون خودرو در آن فروخته می‌شود. بدیهی است که ما می‌خواهیم تا محصولات زیادی از جمله نفت و مواد غذایی از ایران خریداری کنیم و در عین حال محصولات زیادی داریم که می‌خواهیم به ایران صادر کنیم. محصولات ما از کیفیت خوبی برخوردار هستند و قیمت‌های مناسبی نیز دارند.
مایل هستیم در تولید و توسعه یک خودروی ایرانی مشارکت کنیم
بنیانگذار شرکت خودروسازی پروتون و رئیس این شرکت در دو سال منتهی به فروردین امسال، در خصوص آینده بازار ایران برای پروتون گفت: نماینده‌های پروتون به ایران رفته و با مسئولان ایرانی دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند. ما می‌خواهیم فعالیتمان در ایران را از سر بگیریم. ما مشکلاتی با شریک قبلی داشتیم و باید این مشکلات را که بخشی از آن مالی است، برطرف کنیم. بدهی‌های ما هنوز پرداخت نشده است. به رغم این ما قصد داریم تا با شرکای جدید در ایران کار کنیم. بدون شک ما قصد داریم تا خودروهایمان را به بازار ایران صادر کنیم اما ایران نیز به طور قطع سیاست‌های داخلی خود را برای حمایت از خودروسازان داخلی دارد. ما در حال بررسی چگونگی حضور پروتون در ایران و همکاری با طرف ایرانی برای تولید خودروهایمان هستیم و در عین حال مایل هستیم تا در صورت موافقت و تمایل ایران در تولید و توسعه یک خودروی ایرانی مشارکت کنیم.
تحت ریاست جمهوری حسن روحانی تغییرات بسیار مهم و خوبی در ایران رخ داد
ماهاتیر محمد در خصوص ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ گفت: تحت ریاست جمهوری حسن روحانی تغییرات بسیار مهم و خوبی در ایران رخ داد. ایران تمایل دارد تا تنش‌ها را کاهش دهد و می‌خواهد تا مناسبات خود را با دیگر بخش‌های جهان توسعه دهد و این بدون شک با سیاست‌های قبلی خیلی تفاوت دارد.
انتخاب "میانه‌روها" در مجلس برای ایران بسیار خوب است
انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی موضوع دیگری بود که در این گفت‌وگو مطرح شد و ماهاتیر محمد در این باره گفت: سیاست مالزی برقراری روابط دوستانه با تمامی کشورهای جهان است و ما خواستار هیچگونه برخورد و مقابله با دیگر کشورها نیستیم. ممکن است ما با سیاست‌های برخی از کشورهای جهان از جمله آمریکا موافق نباشیم اما این بدان معنی نیست که ما آنها را به عنوان دشمن خود محسوب می‌کنیم. سیاست خوب برای هر کشوری این است که از شمار دشمنان خود بکاهد و تلاش کند تا با کشورهای بیشتری در جهان دوست باشد. من معتقد هستم که "میانه‌روها" ترجیح می‌دهند تا مناسبات بهتری با همسایگان و دیگر کشورهای جهان برقرار کنند و این برای ایران بسیار خوب است.
اختلاف و درگیری بین ایران و کشورهای غربی ماحصلی ندارد
معمار مالزی مدرن در رابطه با جایگاه ایران پیش و پس از انعقاد توافقنامه هسته‌ای اظهار کرد: اکنون که ایران با تحریم‌ها روبه‌رو نیست می‌تواند پتانسیل‌های خود را شکوفاتر کند. ایران منابع بسیار غنی دارد و از طرف دیگر در این کشور دانشمندان مستعد و افراد باهوش زیادی زندگی می‌کنند. ایران باید از این منابع و دارایی‌ها استفاده کند تا بتواند این کشور را به یک کشور بزرگ و با عظمت تبدیل کند.
او همچنین تاثیر انتخابات ریاست جمهوری و توافق اتمی را در منطقه و جهان مثبت ارزیابی کرده و گفت: به نظر من این امر تغییر شگرفی در شرایط این منطقه از جهان ایجاد کرده است. اختلاف و درگیری بین ایران و کشورهای غربی ماحصلی ندارد و ما از تحریم‌های غرب علیه ایران به دلیل برنامه‌های هسته‌ای نتیجه خوبی ندیدیم. اکنون که موضوع برنامه هسته‌ای ایران دیگر موضوع مورد بحث نیست، فکر می‌کنم که ایران چیزی از دست نداده است و در عوض درهایش به روی دیگر کشورها باز شده و می‌تواند پتانسیل‌های خود را برای توسعه اقتصادی به کار بگیرد. من فکر می‌کنم که این امر به کاهش تنش‌ها در منطقه کمک کرده و از بروز درگیری‌های غیرضروری جلوگیری می‌کند.
تحریم‌ها مانع از پیشرفت ایران می‌شد و این به ضرر ایران بود
وی همچنین درخصوص برد-برد بودن توافق هسته‌ای اظهار کرد: من فکر می‌کنم که در این توافق هر دو طرف برنده بوده‌اند. برای ایران این فرصت پیش آمده است تا پتانسیل‌های خود را شکوفا کند. تحریم‌ها مانع از پیشرفت ایران می‌شد و این به ضرر ایران بود. فکر می‌کنم چیزی که طرف مقابل به دست آورده چندان زیاد نیست بجز اینکه آنها دیگر نیازی نیست بودجه‌های هنگفت و نیروی زیاد را برای فشار بر ایران مورد استفاده قرار دهند.
ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نبود
ماهاتیر با تکذیب ادعای غربی‌ها مبنی بر تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای گفت: فکر نمی‌کنم که ایران با توسعه تکنولوژی هسته‌ای به دنبال ساخت تسلیحات هسته‌ای بوده باشد. اگر شما به فکر ساخت تسلیحات هسته‌ای باشید باید به فکر جنگ هسته‌ای نیز باشید و جنگ‌های هسته‌ای می‌توانند کل دنیا از جمله ایران را ویران کنند، بنابراین بهتر است که از دانش هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز استفاده شود.
وی در نکوهش دستیابی به تسلیحات هسته‌ای تصریح کرد: هر کشوری که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای باشد چیزی به دست نخواهد آورد زیرا اگر این کشورها بخواهند از تسلیحات هسته‌ای استفاده کنند آنگاه کشورهای دیگری که مخالف آنها هستند می‌توانند به تسلیحات قدرتمندتری دست پیدا کنند. من فکر نمی‌کنم که داشتن تسلیحات هسته‌ای به هیچ دردی بخورد. تسلیحات هسته‌ای حتی نمی‌توانند از کشورها مخافظت کنند و داشتن آنها حتی می‌تواند باعث ترغیب دیگر کشورها به دشمنی شوند. برخی از کشورها تسلیحات هسته‌ای دارند اما تسلیحاتی که نمی‌توانند از آنها استفاده کنند.
این سیاست‌مدار کهنه‌کار در خصوص تسلیحات هسته‌ای اسرائیل هم گفت: اسرائیل توسط آمریکا و دیگر کشورهای قدرتمند حمایت می‌شود و دیگر کشورها نمی‌توانند کار زیادی در این خصوص کاری انجام دهند.
تنها توان نظامی نمی‌تواند یک کشور را در امان نگه دارد
وی درباره اهمیت قدرت نظامی در دنیای امروز گفت: هر کشوری باید بر اساس تهدیداتی که با آن روبه‌روست توان نظامی خود را توسعه دهد اما در عین حال باید توجه داشت که تنها توان نظامی نمی‌تواند یک کشور را در امان نگهدارد. شما می‌توانید با توسعه همه جانبه و ثروتمندتر کردن یک کشور آن را ایمن نگهدارید، بنابراین وابستگی تنها به توان نظامی برای محافظت از یک کشور ایده خوبی نیست.
باید آموزه‌های اسلام و قرآن را دنبال کنیم
رئیس بنیاد رهبری پردانا در همین حال در رابطه با تنش‌های اخیر بین ایران و عربستان گفت: همواره باور داشتم که تقابل کشورها به ویژه کشورهای مسلمان خوب نیست. ما باید راه‌کارهای حل این تنش‌ها را از طریق مذاکرات، حکمیت و یا دادگاه پیدا کنیم. این بهترین راه است، جنگیدن با یکدیگر همان چیزی است که اسرائیل به دنبالش است. جنگ مسلمانان با یکدیگر هدف اسرائیل است زیرا دیگر نیازی نیست آنها مسلمانان را بکشند، مسلمانان خودشان، خودشان را می‌کشند! دین اسلام به ما می‌گوید که در مقابل اختلاف‌ها تحمل داشته باشیم و در همین حال در مقابل غیر مسلمانان نیز تحمل داشته باشیم. ما باید آموزه‌های اسلام و قرآن را دنبال کنیم. در مالزی ما همدیگر را تحمل می‌کنیم. ما اینجا اختلافات بزرگی داریم. تنها ۶۰ درصد از جمعیت مالزی را مسلمانان تشکیل داده‌اند و مابقی آنها از دین‌ها و کشورهای مختلف هستند اما ما همچنان با یکدیگر نمی‌جنگیم. مشکلات و اختلافات زیادی داریم اما با یکدیگر نمی‌جنگیم.
شما نمی‌توانید میزان اعتقاد یک انسان را اندازه بگیرید
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه "آیا معتقدید همه درگیری‌ها در جهان اسلام به دلیل اختلافات مذهبی است؟"، اظهار کرد: در مرحله اول بله. اما در مرحله بعد ابعاد سیاسی نیز دخیل هستند. تمامی این اختلافات به ویژه در میان مسلمانان باید از طریق گفت‌وگو حل شوند. ما حق نداریم بگوئیم که دیگران کمتر از ما مسلمان هستند و ما بیشتر مسلمانیم. شما نمی‌توانید میزان اعتقاد یک انسان را اندازه بگیرید. چیزی که در قرآن گفته شده این است که نباید با یکدیگر بجنگید، شما نباید یکدیگر را بکشید و وقتی یک طرف خواستار صلح شد باید آن را بپذیرید.
غربی‌ها به طور قطع دوست دارند تا کشورهای مسلمان با یکدیگر بجنگند
این دیپلمات مالزیایی درخصوص حضور و نقش غربی‌ها در بحران‌های منطقه بیان کرد که کشورهای غربی به طور قطع دوست دارند تا کشورهای مسلمان با یکدیگر بجنگند زیرا در اینصورت آنها نیازی به جنگ کردن با مسلمانان ندارند. برخی از مسلمانان از سوی غرب مورد سوء استفاده قرار گرفته‌اند و در حال ایجاد مشکل در میان مسلمانان هستند.
امیدوارم حمایت عربستان از گروه‌های تکفیری درست نباشد
وی درخصوص حمایت عربستان از گروه‌های تکفیری، گفت: امیدوارم که اینگونه نباشد، زیرا این گروه‌ها، گروه‌های منحرفی هستند که از آموزه‌های اسلام پیروی نمی‌کنند، آموزه‌هایی که کشتن انسان‌ها به ویژه مسلمانان را منع کرده است. اسلام به ما یاد داده است که مسلمانان همه برادر هم هستند و هر کسی که مسلمان دیگری را بکشد خلاف اسلام عمل کرده است، بنابراین امیدوارم که این موضوع صحت نداشته باشد.
نخست وزیر پیشین مالزی نحوه شکل‌گیری گروه‌های تروریستی را اینچنین توضیح داد: ایجاد گروه‌های تروریستی به دلیل بروز ناامیدی در میان مسلمانان رخ داده است زیرا آنها احساس می‌کنند که کشورهایشان متعلق به خودشان نیست و به همین دلیل اقدام به تشکیل گروه‌های اینچنینی می‌کنند و مردمی که ناراضی هستند نیز به این گروه‌ها می‌پیوندند بدون آنکه بدانند این گروه‌ها در واقع دنبال چه چیزی هستند و هدف اصلی آنها چیست. گروه‌های اینچنینی زیادی در بخش‌های مختلف جهان تشکیل می‌شود و برخی از آنها نیز دست به اقدامات خشونت آمیز می‌زنند زیرا فکر می‌کنند که راه دیگری ندارند.
وی در خصوص افزایش حضور این گروه‌ها در منطقه جنوب شرق آسیا و مالزی نیز گفت: در جنوب شرق آسیا شمار مسلمانان بسیار زیاد است و از بین ۲۰۰ – ۳۰۰ میلیون مسلمان نیز ممکن است افراد تندرو پیدا شوند و به این گروه‌ها بپیوندند. تروریست‌ها همیشه یک تهدید جدی بوده‌اند زیرا آنها هیچگاه نخواسته‌اند بر اساس قوانین کشورها رفتار کنند و در جنوب شرق آسیا نیز چنین مواردی وجود دارد. در این منطقه گروه‌های تروریستی مختلفی حضور دارند که از آن جمله می‌توان به تروریست‌های کمونیست اشاره کرد و اکنون نیز داعش شکل گرفته است. به نظر من باید به این گروه‌ها به عنوان مشکلات داخلی نگاه شود.
مذهب دیگری در مالزی نمی‌خواهیم
فعالیت‌های شیعه ستیزانه در مالزی موضع دیگر مورد بحث بود که ماهاتیر محمد در این خصوص گفت: این موضوع شامل همه مردم مالزی نمی‌شود. برخی از مردم در مالزی از حضور شیعیان در این کشور خوشحال نیستند و برخی دیگر نیز به این موضوع اهمیت نمی‌دهند. در مالزی صد درصد مالایی‌ها مسلمان سنی مذهب هستند و اگر تفسیر دیگری از اسلام وارد مالزی شود باعث بروز اختلاف در میان مالایی‌ها می‌شود و به همین خاطر است که نمی‌خواهیم تا مذهب دیگری در مالزی وجود داشته باشد چون تنها باعث به وجود آمدن اختلاف می‌شود!
وی ادامه داد: موضوع این است که در مالزی هر دین و مذهب دیگری بجز مذهب سنی نمی‌تواند در میان مالایی‌ها وجود داشته باشد. شما به عنوان یک مالایی نمی‌توانید به دین و مذهب دیگری بگروید و این برخلاف قانون است. شما هیچ مالایی را نمی‌توانید در مالزی پیدا کنید که بودایی و یا هندو شده باشد و در مورد مذهب شیعه نیز همینطور است. شیعیان می‌توانند به مالزی آمده و در اینجا بمانند اما نباید در امور مذهبی ما دخالت کرده و تلاش کنند تا مسلمانان مالزی را نیز به شیعه شدن ترغیب کنند.
حزب حاکم به ملک شخصی نخست وزیر مالزی تبدیل شده است
ماهاتیر محمد که از اعضای ارشد حزب حاکم مالزی (آمنو) بود و ریاست بر این حزب نیز ۲۲ سال نخست وزیری مالزی را برایش به همراه داشت، در خصوص چرایی کناره‌گیری از این حزب گفت: به اعتقاد من حزب آمنو دیگر حزب آمنو نبود و برای اصولی که بر اساس آن شکل گرفته بود نمی‌جنگید. آمنو به ملک شخصی نجیب تون رزاق، نخست وزیر مالزی تبدیل شده است و بر اساس منافع او عمل می‌کند. بنابراین دیگر آمنویی وجود ندارد. من معتقد هستم که آمنو توسط نخست وزیر ربوده شده است. من نمی‌توانم عضو حزبی باشم که برای اهداف تعیین شده‌اش در زمان تاسیس نمی‌جنگد.
وی همچنین درخصوص آینده سیاسی کشورش و نخست وزیری نجیب تون رزاق گفت: فکر می‌کنم که نجیب در انتخابات پیش رو شکست خواهد خورد مگر اینکه بتواند همه مردم را بخرد و یا در انتخابات دستکاری کند. او نمی‌تواند پیروز باشد. مردم مالزی خواستار برکناری او هستند تا بتوانند حزب آمنو را بازسازی کنند. در حال حاضر تنها راه قانونی برای برکناری نجیب رای عدم اعتماد به اوست اما او بر اکثریت پارلمان کنترل دارد و این موضوع بعید به نظر می‌رسد، بنابراین راهی برای برکناری قانونی او در حال حاضر وجود ندارد.
ماهاتیر درخصوص فعالیت‌های سیاسی خود به رغم سن بالا گفت: اینجا کشور من است و باید کاری که به نفع کشور و مردمم است را انجام دهم. باید در این خصوص فعال باشم. اگر بیمار شوم این کار را انجام نخواهم داد و اگر بمیرم فرد دیگری این کار را انجام خواهد داد.
وی در خاتمه شرایط سیاسی و اقتصادی کشورش را خوب ندانست و تشریح کرد: اصلا شرایط خوب نیست. شرایط سیاسی خوب نیست زیرا نخست وزیری داریم که به انواع جرایم متهم است و به همین خاطر نیز اقتصاد عملکرد خوبی ندارد.