«چالشها و راهکارهای توسعه صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان»
تهیه و تدوین : آقای محمدامین فصیحی دستجردی
مدیر مطالعه : خانم پریسا علیزاده
همکاران : آقای مرتضی براتی
ناظر علمی : آقای حسین افشین
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوریهای نوین این مرکز در گزارشی با عنوان « چالشها و راهکارهای توسعه صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان» با بیان اینکه میزان صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان به‌عنوان یکی از معیارهای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و اقتصاد مقاومتی در کشور مطرح است، می‌افزاید؛ سیاست‌های کلان و قوانین مختلف نیز بر توسعه صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان تأکید دارد. با این حال متولی رسمی برای اندازه‌گیری و گزارش‌دهی منظم آن در کشور تعیین نشده است و در نتیجه آمار رسمی وجود ندارد. در این خصوص برآوردها نشان می‌دهد در سال 1395 میزان صادرات محصولات با فناوری بالا که در گمرک ثبت شده، حدود 425 میلیون دلار بوده است و با در نظر گرفتن صادرات خدمات فناوری اطلاعات به میزان 180 میلیون دلار می‌توان گفت که کل صادرات خدمات و محصولات دانش‌بنیان در سال 1395 حدود 605 میلیون دلار بوده است.
این گزارش تصریح می‌کند که مقایسه نشان می‌دهد که ارزش دلاری صادرات محصولات با فناوری بالا در سال 1395 نسبت به سال‌های قبل آن رشد قابل توجهی نداشته است و حتی در مقایسه با متوسط سال‌های 1388 تا 1390 کاهش نیز دارد. همچنین شایان ذکر است که این میزان تنها حدود 1 درصد از کل ارزش صادرات غیرنفتی را تشکیل می‌دهد.
این گزارش عوامل متعددی را بر توسعه صادرات متکی بر فناوریهای بالا موثر می‌داند که از آن جمله به میزان نوآوری، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، نیروی کار متخصص (سرمایه انسانی) و شرایط اقتصادی از قبیل رشد اقتصادی، تولید ناخالص داخلی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، درجه باز بودن اقتصاد و نوسانات نرخ ارز اشاره می‌کند.
این گزارش می‌افزاید در قوانین مختلف کشور نیز تلاش شده است تولید محصولات دانش‌بنیان حمایت و فرآیند صادرات این نوع محصولات و خدمات تسهیل شود. از‌این‌رو غالب چالشها و راهکارهای پیشنهادی برای رفع آنها ناظر به اجرای بهتر قوانین موجود هستند. بنابراین، انتظار می‌رود سیاستگذاران و مجریان از طریق رفع چالش‌های اقتصادی و ساختاری و به‌کارگیری راهکارهای ارائه شده در بهبود دیپلماسی اقتصادی، زیرساخت مدیریتی داخلی، زیرساخت‌های توسعه صادرات در داخل کشور، حمایت‌های گمرکی، مشوق‌ها، جوایز صادراتی و معافیت‌های مالی برای ارتقای صادرات دانش‌بنیان اهتمام جدی بورزند.