«برنامه عملیاتی بهبود شاخص پرداخت مالیات»
تهیه کننده: مریم آقانصیری
تایید کننده نهایی: حسین میرشجاعیان حسینی
تاریخ انتشار: 1393
معرفی کتاب:
شاخص پرداخت مالیات به بررسی فرآیندهایی می‌پردازد که یک شرکت با اندازه متوسط در یک سال مالی برای پرداخت مالیات باید طی کند. شاخص پرداخت مالیات مبنای ارزیابی خود را نص قوانین و فرآیندهای اجرایی قرار داده و برای سنجش آن از مستندات موجود و نظر خبرگان استفاده می شود. ولی از آن‌جا که تکالیف مالیاتی بنگاه ها بسته به نوع فعالیت، اندازه بنگاه، محل فعالیت، ترکیب نیروی انسانی بنگاه و نظایر آن متفاوت است، گروه کسب و کار بانک جهانی برای حذف اثر سایر عوامل، یک «بنگاه تیپ» یا «شرکت مؤدی» را تعریف می کند و برخورد قوانین و نظام های مالیاتی مختلف را با این شرکت خاص مورد ارزیابی قرار می دهد. این شرکت مؤدی به طور خلاصه دارای ویژگی های زیر است:
شرکتی با مسئولیت محدود که از دو سال قبل فعالیت خود را آغاز نموده و کلیه دارایی های مندرج در ترازنامه را همان زمان خریداری کرده است. این شرکت مشمول مالیات است و از مشوق های خاص برخوردار نیست و در پرجمعیت ترین شهر کشور فعالیت می کند. با این فروض، تأکید بر تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی است.
این شرکت دارای 5 مالک غیرحقوقی، متعلق به بخش خصوصی و صد درصد داخلی است. لذا مواجهه نظام مالیات با اشخاص حقوقی خارجی و دولتی مطمح نظر نیست.
در طول فعالیت دو ساله خود، این شرکت افزایش سرمایه نداده است و لذا برخورد قانون مالیاتی با افزایش سرمایه از دایره بحث خارج است.
شرکت مؤدی فعالیت صنعتی و تجاری معمولی دارد و کالاهای مشمول مالیات خاص تولید نمی‌کند و با خارج از کشور هم معامله ای انجام نمی دهد. لذا بحث مالیات بر کالاهای خاص و مالیات بر صادرات و واردات مورد توجه این پیمایش نیست.
این شرکت دارای 4 مدیر، 8 تکنسین و 48 کارگر معمولی دارد. در طول فعالیت بنگاه نه شخص جدیدی به استخدام بنگاه در می آید و نه کسی بنگاه را ترک می کند. با این فروض، اولاً بنگاه اندازه ای نسبتاً متوسط دارد (کوچک یا بزرگ نیست)، ثانیاً لیست کارکنان بنگاه برای پرداخت مالیات بر حقوق و حق بیمه تأمین اجتماعی ثابت است و نیاز به اصلاح ماه به ماه ندارد.
این شرکت دو قطعه زمین دارد که در شروع سال دوم فعالیت یکی از آنها را به فروش می رساند. این فرض برای در نظر گرفتن مالیات بر نقل و انتقال است. طبق ماده 59 ق.م.م نقل و انتقال ملک به نرخ 5 درصد به مأخذ ارزش معاملاتی مشمول مالیات است. علاوه بر این، این فرض می خواهد ببیند که آیا عایدی زمین در طول یکسال فعالیت بنگاه مشمول مالیات بر عایدی سرمایه (CGT) می شود یا خیر.
با نصف عواید حاصل از فروش زمین، ساختمان شرکت توسعه داده می شود. این فرض برای ارزیابی برخورد قانونی با سرمایه گذاری در توسعه شرکت است. در حال حاضر طبق ماده 132، سود سرمایه‌گذاری های جدید و توسعه ای از مالیات معاف می شود؛ اما اصل سرمایه گذاری از درآمد مشمول مالیات کسر نمی شود.
ماشین‌آلات بنگاه در گروه ماشین‌آلات سبک قرار می گیرد. بنگاه کامیونی دارد که برای حمل کالا از بنگاه تا محل عرضه محصول به مشتری مورد استفاده قرار می گیرد. این کامیون سالانه 80000 کیلومتر مسافت طی می کند. شرکت 10 دستگاه رایانه و مجموعه ای از تجهیزات دفتری دارد. این فروض، اولاً برای ارزیابی برخورد قانونی با استهلاک در نظر گرفته شده است و ثانیاً برای ارزیابی مالیات بر سوخت و عوارض خودرو.
بخش زیادی از فروض مربوط به هزینه های قابل قبول مالیاتی است و شامل پرداختی های بازنشستگی، پیش بینی ذخیره و تعمیرات، زیان شرکت در سال اول، هزینه های عملیاتی و راه‌اندازی، هزینه تبلیغات، هزینه اجاره (اجاره یک کامیون در سال دوم)، بیمه درمانی کارکنان، بیمه ساختمان، هزینههای حسابداری، هزینه های حقوقی، هزینه های تعمیرات مربوط به ماشین‌آلات، هزینه های مربوط به ایاب و ذهاب کاری، هزینههای مربوط به مالکان شرکت و حق امتیاز بابت استفاده از یک فرآیند صنعتی است. تمام این هزینه ها مطابق ماده 148 ق.م.م به عنوان هزینه قابل قبول پذیرفته می شود.
شرکت مؤدی درآمدهایی از محل سود سپرده بانکی و سهام سایر شرکتها به دست می آورد. این درآمدها در ایران معاف از مالیات است.
شرکت مؤدی هر ماه 2 تن زباله غیرسمی تولید می‌کند و لذا باید، در صورت لزوم، عوارضی بابت تولید زباله بپردازد.
همان طور که ملاحظه می شود فروض فوق کاملاً در مالیات پرداختی و تکالیف مالیاتی شرکتها مؤثر است. از این رو، در تکمیل پرسشنامه توجه به فروض فوق حائز اهمیت است. مثلاً هنگامی که زمان لازم برای پرداخت مالیات بر حقوق و حق بیمه تأمین اجتماعی مورد پرسش قرار می گیرد، ضرورت دارد توجه شود که لیست از یک ماه به ماه دیگر تغییر نمی‌کند و مالیات مذکور تنها برای 60 نفر کارکن است و نه بیشتر.
برای محاسبه شاخص پرداخت مالیات، سه زیر شاخص «نرخ کلی مالیات»، «تعداد پرداخت های مالیاتی» و «زمان لازم برای پرداخت» مورد توجه قرار می گیرد.