نویسندگان: مسعود درخشان
عنوان نشریه: اقتصاد انرژی ایران ( اقتصاد محیط زیست و انرژی ) : زمستان1392 ،دوره2 ، شماره9 ، از صفحه 53 تا صفحه 113.
چکیده:
بعد از بررسي اجمالي قراردادهاي نفتي ايران از امتيازنامه هاي رويتر و دارسي تا قراردادهاي بيع متقابل، ويژگي هاي مطلوب قراردادهاي نفتي را به شرح ذيل بررسي کرده ايم: حاکميت و مالکيت بر منابع نفتي، حقوق و منافع ملي در زنجيره عمليات نفتي، انتقال دانش و مهارت هاي فني، و افزايش سهم دولت از عوايد نفتي. ارزيابي قراردادهاي نفتي در يک دوره 140 ساله، از رويتر (1251) تاکنون، نشان مي دهد که توجه اصلي دولت ها همواره معطوف به افزايش درآمدهاي ارزي بوده است. در حالت کلي، اعمال حاکميت و مالکيت بر منابع نفتي در قراردادها معمولا محل نزاع بين دولت ها و شرکتهاي نفتي نبوده است زيرا درحقوق بين الملل، حاکميت دولتها بر منابع طبيعي به رسميت شناخته شده است. نکته بسيار مهم، تشخيص دلالت هاي اين ويژگي در فرآيند عمليات نفتي شرکتهاي خارجي است که تابعي از دانش و تجربه شرکت ملي نفت است. دو ويژگي بعدي، کم و بيش در تمام قراردادهاي نفتي مورد توجه بوده است بدون آنکه نتيجه ملموسي از آن حاصل شده باشد زيرا ثمربخشي اين دو ويژگي مستلزم کوششي درون زا براي ارتقاء سطح دانش و مهارت هاي فني در صنعت نفت و همچنين تغيير رويکرد مقامات دولتي به جايگاه نفت در توسعه اقتصادي است. در غير اينصورت، از انعقاد قراردادهاي نفتي با شرکتهاي نفتي بين المللي نمي توان ارتقاء توان کارشناسي و مديريتي شرکت ملي نفت براي نيل به سطح شرکتهاي نفتي ملي - بين المللي را انتظار داشت.