شیوا رحیمی در تجارت نیوز نوشت:
به تازگی بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره خود را ۰٫۷۵ درصد افزایش داد. این نخستین افزایش ۷۵ واحدی از نوامبر سال ۱۹۹۴ است و بانک مرکزی آمریکا با این اقدام تهاجمی رکورد سه دهه‌ای را شکسته است. به این ترتیب نرخ بهره به محدوده ۱.۵ تا ۱.۷۵ درصد افزایش پیدا کرد. در حالی که نرخ ابتدایی آن در آغاز سال جاری میلادی صفر بود. شاید فدرال رزرو به گونه‌ای نرخ بهره را افزایش دهد تا تورم را مهار و از یک رکود اقتصادی دیگر در آمریکا جلوگیری کند. اما کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور در مقابل این اقدام آسیب‌پذیر هستند. اقتصاد این کشورها از جهات مختلفی از افزایش نرخ بهره بانک‌های مرکزی تاثیر می‌پذیرد.
در نگاه اول به نظر می‌رسد با افزایش نرخ بهره تنها کسانی که وام دریافت می‌کنند، مجبورند در بازپرداخت خود سود بیشتری به بانک بپردازند. اما ماجرا به همین ختم نمی‌شود. نه تنها در آمریکا بلکه خارج از مرزهای آمریکا هم اثر این اقدام بیش از این احساس می‌شود. افزایش نرخ بهره آمریکا از فروشندگان و کشاورزان گرفته تا خانواده‌های کم درآمد را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
به نقل از سی‌اس‌مانیتور، ماه گذشته کریستالینا جورجیوا، رئیس صندوق بین‌المللی پول به فدرال رزرو هشدار داد و گفت که باید مراقب خطرات پیش روی اقتصادهای نوظهور و آسیب‌پذیر باشند. در نتیجه همین افزایش نرخ بهره‌ها بود که صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود را از رشد اقتصادی سال آینده در کشورهای در حال توسعه یک درصد کاهش داد و به ۳٫۸ درصد رساند.
اثر زنجیروار افزایش نرخ بهره آمریکا بر دیگر کشورهای جهان
-اول از همه این اتفاق باعث می‌شود سرعت رشد اقتصاد آمریکا کم شود و تمایل مصرف‌کنندگان به خریداری کالای خارجی کاهش یابد.
-افزایش نرخ بهره همچنین بر روی سرمایه‌گذاری جهانی اثر می‌گذارد. با افزایش این نرخ اوراق قرضه دولتی و شرکتی که ایمن‌تر هستند سرمایه‌گذاران خارجی را جذب می‌کنند. در نتیجه پول از کشورهای فقیر و متوسط خارج و در آمریکا سرمایه‌گذاری می‌شود. این حرکت سرمایه باعث می‌شود دلار، ارز قدرتمندتری شود و در مقابل ارزش پول کشورهای در حال توسعه پایین بیاید.
-افت ارزش پول رایج یک کشور موجب بروز مشکلاتی می‌شود. از جمله اینکه هزینه واردات مواد غذایی و دیگر محصولات افزایش می‌یابد. این در حالی است که مشکلات زنجیره منابع، مشکلات حمل و نقل، کمبود کود شیمیایی و جنگ اوکراین موجب افزایش چه بیشتر قیمت مواد غذایی شده‌اند.
-بانک‌های مرکزی کشورهای دیگر نیز برای حفظ ارزش پول رایج کشور مجبور هستند نرخ بهره را بالا ببرند. روندی که اکنون هم آغاز شده است.
-افزایش نرخ بهره در چنین کشورهایی موجب آسیب اقتصادی می‌شود. کاهش سرعت رشد اقتصادی، کاهش فرصت‌های شغلی در نتیجه افزایش بیکاری و کاهش متقاضیان برای وام‌های کسب و کار از این آسیب‌های اقتصادی است. همچنین دولت‌های بدهکار مجبورند هزینه بیشتری را برای بازپرداخت بدهی‌های خود بپردازند. در حالی که می‌توانستند در جاهای دیگری کمک به فقرا یا مبارزه با کووید از آن استفاده کنند.
رئیس صندوق بین‌المللی پول هشدار داد که ۶۰ درصد از کشورهای کم درآمد اکنون هم یا دچار بحران بدهی قرار دارند یا به زودی وارد بحران بدهی می‌شوند.
خطای فدرال رزرو کجا بود؟
کشورهای در حال توسعه از اینکه فدرال رزرو اینگونه باتاخیر به فکر اعمال سیاست‌های ضدتورمی افتاد و اکنون به آن واکنش شدید نشان می‌دهد نگران هستند. زیرا ممکن است سرعت و تعداد این افزایش‌ها آنقدر زیاد باشد که هم به آمریکا و هم به کشورهای در حال توسعه به یک اندازه آسیب بزند.
برخی متخصصان می‌گویند آمریکا می‌توانست به آرامی و بدون اینکه باعث ایجاد رکود شود با تورم مبارزه کند. اما فدرال رزرو سابقه خوبی در کنترل چنین تورم‌هایی ندارد. اگرچه ممکن است افزایش قیمت مواد خام به نفع کشورهای صادرکننده‌ای مانند نیجریه یا برزیل باشد اما هنوز تعدادی از کشورهای در حال توسعه از این شوک‌های اقتصادی آسیب می‌بینند. کشورهایی که وابسته به واردات هستند و ذخائر کمی دارند در دسته آسیب‌پذیر قرار می‌گیرند.
افزایش نرخ بهره همیشه خطرناک است؟
البته افزایش نرخ بهره آمریکا همیشه به ضرر کشورهای در حال توسعه تمام نمی‌شود. هنگامی که اقتصاد آمریکا قدرتمند باشد و مردم قدرت خرید و بازپرداخت وام داشته باشند، تقاضای آنها برای گرفتن وام افزایش می‌یابد. اگر افزایش نرخ بهره در نتیجه تقاضای بالا برای وام اتفاق بیفتد در واقع می‌تواند بازار آمریکا را به مقصد خوبی برای فروش کالاهای کشورهای در حال توسعه تبدیل کند.
اما افزایش نرخ بهره اخیر از این مساله سرچشمه نمی‌گیرد و برای کشورهایی که هنوز افراد زیادی را واکسینه نکرده‌اند و بدهی‌های کلانی دارند و همزمان با افزایش قیمت مواد غذایی روبرو هستند خطر محسوب می‌شود.