دکتر پرویز عقیلی کرمانی
مدیرعامل بانک خاورمیانه
درآمدهای حاصل از فروش نفت باید در صندوقی در خارج از کشور سپرده‌گذاری شود. ادامه روند گذشته یعنی هزینه این درآمد‌ها به منظور واردات کالاهای مصرفی بی‌کیفیت یا صرف آن برای هزینه‌های جاری دولت بسیار خطرناک بوده و نه تنها اقتصاد ما را به جایی نمی‌رساند که می‌تواند بیش از پیش اقتصاد کشور را به عقب پیش ببرد.


از سوی دیگر این درآمدها در صورتی که برای کاهش قیمت ارز وارد کشور شود، اگرچه در کوتاه‌مدت باعث خوشحالی گروهی می‌شود و حتی منجر به کاهش قیمت برخی کالاها یا وفور بسیاری از کالاها بر اثر واردات می‌شود، اما بی‌شک در بلندمدت آسیب‌های زیادی به بسیاری از فعالان اقتصادی و کل سیستم اقتصادی کشور خواهد زد. در واقع با کاهش قیمت ارز با ابزار دلارهای نفتی فضا را برای واردکنندگان فراهم می‌کنیم تا هر کالایی را به راحتی وارد بازارهای مختلف کشور کنند و به این وسیله تولیدکنندگان داخلی را به شدت تحت تاثیر قرار دهند. از سوی دیگر وقتی قیمت ارز را با فشار درآمدهای نفتی پایین نگه می‌داریم، با توجه به اینکه بازار نفت با نوسانات و شوک‌های زیادی روبه‌روست، با کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای نفتی عملا بانک مرکزی دلار لازم را برای پایین نگه داشتن قیمت دلار نداشته و به این ترتیب قیمت ارز ناگهان جهشی به بالا خواهد داشت.

اتفاقی که در سال 91 رخ داد و به شدت بنگاه‌ها و صنایع تولیدی و حتی خدماتی را تحت تاثیر قرار داد، به طوری که بسیاری از آنها ورشکسته شدند یا فعالیت خود را تعطیل کردند.  بنابراین به نظر می‌رسد بهترین راه، سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری بخش زیادی از این درآمدها در بانک‌های خارجی، خرید بخشی از سهام شرکت‌های معتبر در کشورهای مختلف از چین و ژاپن تا اروپا و آمریکا حتی نیم تا یک درصد از سهام هر یک از این آنها می‌تواند در آینده بسیار مفید و مثمرثمر باشد.  نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که حدود 30 یا 40 سال آینده دیگر نفتی وجود نخواهد داشت یا دیگر ارزش امروز را ندارد که ما بخواهیم بودجه مملکت و هزینه‌های خود را از طریق آن تامین کنیم و بی‌شک در صورتی که هم اکنون سرمایه‌های خود را به درستی مدیریت و سرمایه‌گذاری نکنیم و فقط به دنبال تامین خواسته‌های مصرفی خود یا اهداف کوتاه‌مدت باشیم آینده روشنی را نمی‌توان برای اقتصاد کشور متصور بود.

بنابراین به نظر می‌رسد راهی که کشورهای موفق صادرکننده همچون نروژ سال‌هاست در پیش گرفته‌اند، می‌تواند الگوی مناسبی برای کشور ما باشد. آنها درآمدهای نفتی خود را در سایر کشورها سپرده‌گذاری کرده و هرگز وارد چرخه داخلی اقتصاد خود نکردند و به این ترتیب هم از آسیب دیدن اقتصاد کشور و بخش تولید کشور جلوگیری شد و هم یک صندوق ذخیره مطمئن برای آیندگان خواهد بود. کشور ما دارای ظرفیت‌های فراوان گاز است و از نظر ذخایر رتبه دوم جهان را در اختیار داریم. از طرفی صادرات این محصول خدادادی به صورت خام سود چندانی به همراه ندارد،  بنابراین به نظر می‌رسد با احداث پالایشگاه‌هایی که با سرمایه‌های داخلی یا خارجی راه‌اندازی می‌شوند، می‌توان بهترین استفاده را از این نعمت برد. بدون شک صنعت پالایشگاهی کشور در صورت تقویت و سرمایه‌گذاری کافی می‌تواند یکی از صنایع پیشرو و ارزآور برای اقتصاد ما در سال‌های آینده باشد.  نکته دیگر این است که دولت باید کاملا شفاف و با جزئیات دقیق میزان درآمدها و مصارف دلارهای نفتی را برای مردم توضیح دهد. به‌طور مثال هر هفته سخنگوی دولت از میزان درآمدهای حاصله و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و تغییرات آن به مردم گزارش دهد.  

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۵۵۹