در روز اول همایش، نشست تخصصی سیاست ارزی و گذار نرخ ارز در سالن شهید رضایی‌نژاد برگزار شد. دکتر ناصر خیابانی، دکتر محسن مهرآرا و دکتر سید کمیل طیبی اعضای هیئت رئیسه این نشست بودند. در این نشست پنج مقاله با موضوعات مرتبط با عنوان نشست ارائه شد. اهم مطالب ارائه شده در این نشست به شرح ذیل است:

رژیم پولی مناسب با شرایط ارزی کشور 

در این ارائه دکتر جبل عاملی (محقق بانک مرکزی) اهمیت یکسان‌سازی نرخ ارز را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد و افزود: «تخصیص بهینه منابع، جلوگیری از فساد اقتصادی و جلب اعتماد عمومی به نهاد سیاست‌گذار از مهم‌ترین فواید رفتن به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز است». او با بیان تجربیات یکسان‌سازی نرخ ارز در سال‌های ۱۳۷۲ و۱۳۸۱ بیان کرد: مهم‌ترین عامل شکست در یکسان سازی نرخ ارز در سال ۱۳۷۲ فقدان شرایط مساعد برای انجام این کار بوده که از آن جمله می توان به منفی بودن نرخ بهره واقعی در آن سال اشاره کرد. جبل عاملی گفت: «برای حرکت به سمت نظام تک نرخی ارز توجه به نحوه سیاست‌های پولی حائز اهمیت است. در این راستا کنترل عرضه پول و اجرای سیاست‌های هدف‌گذاری تورم توصیه می‌شود».

تحلیل طیفی رابطه بین رشد اقتصادی، تورم و نرخ ارز در ایران

دکتر سید کمیل طیبی و دکتر زهرا زمانی به‌صورت مشترک‌ مقاله‌ای با عنوان «تحلیل طیفی رابطه بین رشد اقتصادی، تورم و نرخ ارز در ایران» را ارائه دادند. در این مقاله رابطه علّی متغیرهای نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم و نرخ ارز در کوتاه‌مدت و بلندمدت بررسی شد. براساس نتایج حاصله، به‌دلیل رفتار فرکانسی هر سه متغیر، امکان همزمانی فرکانس تغییر این متغیرها وجود دارد. همچنین نتایج، نشان ‌دهنده آن است که نوسان نرخ ارز در کوتاه‌مدت و بلندمدت، می‌تواند نوسانات در رشد اقتصادی و تورم را توضیح دهد. به‌علاوه، امکان انتقال بی‌ثباتی رشد اقتصادی و تورم بر بازار ارز نیز در نتایج نشان داده شد.

بر این اساس رابطه علّی از حجم پول به تورم در میان‌مدت برقرار بوده و سایر متغیرها به‌جز حجم پول، در کوتاه‌مدت بر تورم اثرگذار است؛ به این مفهوم که تورم پدیده پولی است اما نه در کوتاه‌مدت و نرخ ارز در هر افق زمانی بر تورم اثرگذار است. نتایج این مقاله بر آزادسازی اقتصادی، یکسان‌سازی نرخ ارز، عدم تامین کسری بودجه از طریق خلق پول برای کنترل تورم تاکید دارد.

شبیه‌سازی اثرات نوسانات ارزی بر متغیرهای کلان اقتصادی به روش پویایی‌شناسی سیستم

دکتر علیرضا کازرونی استاد دانشگاه تبریز، مقاله‌ای با عنوان «شبیه‌سازی اثرات نوسانات ارزی بر متغیرهای کلان اقتصادی به روش پویایی‌شناسی سیستم» را ارائه داد. در این مقاله با بررسی گردش درآمدهای نفتی، روابط علّی- حلقوی بین متغیرهای اقتصادی نشان داده شد. در ادامه با تعریف چهار سناریو برای تحولات ارزی ناشی از درآمدهای نفتی نشان داده شد که اصلاحات ساختاری شامل کاهش وابستگی بودجه به نفت، سیاست جایگزینی واردات مواد اولیه و نهاده‌های تولید وارداتی و نیز سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی از محل درآمدهای مازاد نفتی، باعث پایداری بیشتر رفتار متغیرهای اقتصادی در کنار کاهش نوسانات و آثار سوء شوک‌های نفتی و تشدید تحریم بر متغیر‌ها می‌شود.

اثر تغییرات نرخ ارز بر قیمت‌های داخلی

در این مقاله که توسط سجاد ابراهیمی (پژوهشگر پژوهشکده پولی و بانکی) ارائه شد، اثر تغییر نرخ ارز بر قیمت‌های داخلی -گذر نرخ ارز- مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس این مطالعه گذر نرخ ارز در ایران بین ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد شد که با توجه به مطالعات کشورهای مختلف، نرخ بالایی به‌حساب می‌آید. این در شرایطی است که ما در حال حاضر دارای نظام دو نرخی ارز هستیم و در صورت حرکت به سمت نظام تک نرخی ارز شاهد گذر نرخ ارز بالاتری نیز خواهیم بود. با توجه به تجربه گذشته در ایران، بازشدن اقتصاد و کاهش نوسانات نرخ ارز و کاهش نوسانات تورم می‌تواند گذر نرخ ارز را پایین بیاورد اما پایین‌بودن تورم باعث کاهش گذر نرخ ارز نمی‌شود.

همچنین گذر نرخ ارز در بخش‌های حمل و نقل هوایی و محصولات کاغذی بیشترین اثر و در برخی از بخش‌های خدمات مانند آموزش، پست و مخابرات و ... اثرمعنی‌داری ندارد. به‌علاوه نتایج نشان می‌دهد که یکسان‌سازی نرخ ارز باعث افزایش در گذر نرخ ارز در کشور می‌شود. همچنین باز بودن اقتصاد و کاهش نوسانات تورم و نرخ ارز بیشترین اثر را در کاهش نرخ ارز  دارد. در بسیاری از کشورها کاهش گذر نرخ ارز با اجرای سیاست‌های پولی با ثبات و هدفگذاری تورم اتفاق افتاده است که به نظر می‌رسد موثرترین راه در جهت کاهش گذر نرخ ارز باشد.

سناریوسازی تاثیر کاهش قیمت نفتدر الگوی یکپارچه پولی و مالی: کاربردی برای اقتصاد ایران

مقاله آخر این نشست در خصوص ارائه یک الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE) برای اقتصاد ایران بود که توسط دکتر حسین توکلیان ارائه شد. هدف این مطالعه پیش‌بینی آینده اقتصاد کشور با توجه به شرایط حال حاضر و سناریوهای محتمل برای تعلیق تحریم‌ بود.  برای این منظور از الگوی تعادل عمومی یکپارچه پولی و مالی (معرفی شده توسط صندوق بین المللی پول) بهره گرفته شد. با توجه به این‌که این الگو یک الگوی چند اقتصادی است، کشورهای در نظر گرفته شده شامل ایران، کشورهای نوظهور آسیا و سایر کشورها است. همچنین با توجه به اقتصاد ایران بخش‌های قابل تجارت و غیرقابل تجارت، بخش نفت، صندوق توسعه ملی، کانال مصرف نفت، بخش بنگاه‌های واردکننده و بخش خرده‌فروشی برای الگو در نظر گرفته شده است.

سناریوی در نظر گرفته شده در این الگو شوک منفی طرف عرضه نفت برای اقتصاد ایران به‌عنوان جانشینی برای اعمال تحریم‌های نفتی در سال ۲۰۱۲ و افت قیمت جهانی نفت در سال ۲۰۱۵ است. همچنین برای رفع تحریم‌ها نیز سه سناریوی رفع یکجای تحریم‌ها، رفع تدریجی تحریم‌ها و تداوم تحریم‌ها در نظر گرفته شده است. نتایج الگو بیانگر آن است که در صورت تداوم تحریم‌ها تولید همچنان پایین‌تر از روند بلندمدت خود و تورم نیز بالاتر از سطح بلندمدت خود خواهد بود در حالی که اگر تحریم‌ها به‌صورت یکجا تولید به‌سرعت به روند مدت و تورم به پایین‌تر از روند بلندمدت خود بازخواهد گشت اما رفع تدریجی از سرعت این فرایند خواهد کاست.

منبع: پژوهشکده پولی و بانکی