حمید تهرانفر، معاون نظارتی بانک مرکزی معتقد است منابع بانکی را نباید به راحتی و ارزان در اختیار افراد ناصالح و فعالیت‌های غیرضروری قرار داد. صرف‌نظر ‌از ضوابط گسترده‌ای که از سوی مراجع مختلف کشوری برای نظام بانکی کشور تهیه و اعلام می‌شود، بانک مرکزی نیز بانک‌ها را در چارچوب مقرراتی که خود تعیین می‌کند، هدایت می‌نماید. از این‌رو با کامران ندری، اقتصاددان به گفت‌و‌گو پرداختیم که در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.  

آیا شناسایی متقاضیان صالح از ناصالح یا همان مشتریان خوش‌حساب از بدحساب برای دریافت تسهیلات بانکی امکان­پذیر است؟ 

اصطلاحی که در این رابطه به‌کار می­رود کج‌منشی یا همان خطر اخلاقی است. معمولا نظام بانکی با این مشکلات و انواع آن مواجه است. البته نه‌تنها نظام بانکی ما بلکه نظام تامین مالی در همه جای دنیا با این مشکلات مواجه هستند. این بحثی که معاون نظارت بانک مرکزی مطرح کردند، بیشتر در همان بحث کج‌منشی یا خطر اخلاقی طبقه‌بندیمی‌شود. به این معنا که برای بانک­ها تشخیص متقاضیان سره از ناسره کار سختی است. به همین دلیل بانک­ها باید به دنبال روش­هایی باشند که بتوانند به کمک آن روش­ها، متقاضیان خوش‌حساب را از متقاضیان بد حساب جدا کنند. 

 این جداسازی از چه طریقی امکان‌پذیر است؟ 

یکی از این روش­ها بحث رتبه‌بندی اعتباری است. بانک­ها مشتریان را به لحاظ اعتبارشان، به لحاظ اینکه تا چه اندازه متعهد به تعهداتشان هستند، تا چه اندازه به فعالیتی که قرار است انجام دهند اشراف دارند باید مورد بررسی قرار دهند؛ چرا که ممکن است فرد متعهد و پایبند به تعهد هم باشد اما به لحاظ فنی و تخصصی از دانش لازم برخوردار نباشد، منابع بانکی را هدر دهد. به همین خاطر بانک­ها سوابقی از افراد و مشتریانی که متقاضی دریافت تسهیلات هستند، را نگهداری می­کنند. البته در کشورهای توسعه‌یافته دستگاه­ها و سازمان­های مستقلی هستند که اقدام به رتبه­بندی اعتباری شرکت­ها می­کنند که متاسفانه ما فاقد این نوع سازمان­ها در کشور هستیم. اما خود بانک­ها معمولا ارزیابی از مشتریان دارند و بدون اطلاع از وضعیت مشتریان منابع را در اختیار  متقاضیان  قرار نمی‌­دهند. مساله­ای که در اینجا وجود دارد این است که مشتریان بد ممکن است قدرت سیاسی داشته باشند و از طریق مرکز قدرت، لابی و به بانک فشار وارد کنند که به آنها تسهیلات ارائه دهند. بانک­ها باید بر‌اساس رتبه اعتباری افراد بدون دخالت قدرت و فشارهای سیاسی آزاد باشند که تسهیلات را در اختیار آنها قرار دهند. 

 آیا واقعا مقررات نظام بانکی کشور در مورد فعالیت بانک­ها به حدی سختگیرانه است که منجر به اعتراض آنها شود یا خیر؟

مقرراتی که بانک مرکزی برای بانک­ها وضع کرده ترجمه همان مقررات و دستورالعمل استاندارد بین‌المللی است که به همه بانک‌ها ابلاغ شده است. البته همه بانک­ها الزامی به رعایت استانداردها ندارند. لذا فکر نمی­کنم که مقررات ما در ارتباط با بانک­ها خیلی سختگیرانه‌تر از دیگر کشورها باشد. ضمن اینکه بالاخره در نظام بانکی و مالی حساسیت وجود دارد. اغلب بحران­هایی که در دنیا اتفاق افتاده ریشه در نظام بانکی دارد. به همین دلیل سلامت نظام بانکی از ابعاد کلان خیلی اهمیت دارد و اتفاقا هر اندازه سختگیرانه نسبت به بانک­ها و نسبت به اینکه تسهیلات درست و بر مبنای استانداردهای دنیا ارائه شود، چیز بدی نیست و کمک می­کند که اقتصاد ما از یک ثبات نسبی برخوردار باشد. 

منبع: آرمان