تورم شاید پلیدترین کلمه دراقتصاد باشد که بلای جان اقتصاد کشور ما در حدود نیم قرن گذشته است. تورم، به بیان ساده، افزایش مداوم قیمت‌ها در اقتصاد است و شكل فزاينده آن كه در واقع شتاب گرفتن رشدقيمتها است، دردآورتر مي‌باشد. متاسفانه این گونه تورم،مانند خوره،نه تنها کارکرد عادی اقتصاد را بهم می ریزد، بلکه همزمان اخلاق، انسانیت، درستکاری و پاکدستی را هم نابود می‌کند.

اگر تورم این همه بد است، ریشه آن چیست؟ و درمانش کدام است چ؟ تورم می‌تواند هم از ناحیه کمبود عرضه و هم از طرف مازاد تقاضا ایجاد شود.

در طرف عرضه ، افزایش قیمت نهاده ها، محدویت واردات، تحریم، جنگ، خشکسالی و بلایای طبیعی ازمهمترین عوامل هستند. در طرف تقاضا، مهترین عامل، مازاد تقاضای دولت است،البته افزایش دستمزدها و قیمت برخی از دارای‌ها و مانند آن نیز موثر هستند. ولی، هیچکدام ازآنها به اندازه تقاضای دولت در روند بلندمدت تورم تأثیرگذار نیستند.

مازاد تقاضا از ناحیه دولت به چه معنی است؟ مازاد تقاضای دولت، چیزی جز کسری بودجه دولت نیست. درحالی که هزینه های یک خانواده یا فرد یا شرکت نمی‌تواند به مدت قابل توجهى از درآمد پیشی بگیرد (و قطعاً به افلاس می‌رسد)، اما ،دولت بدلیل شخصیت حقوقی خود، می‌تواند هزینه‌هایی بیش از درآمد سالیانه خود داشته باشد، و این کسری بودجه خودرا قرض کند. و مهم تر اینکه می تواند بانکها، مردم، و بانک مرکزی را بطور مستقیم یاغیرمستقیم درگیر تأمین مالی کسری بودجه خود بکند. 

دلیل پیشی گرفتن هزینه دولت بر درآمد آن، بدون هیچ مبالغه، در بلند مدت چیزی جز،خرج از کیسه مردم و تحمیل هزینه آن بر اقتصاد نیست. به بیان ساده، اگر دولت پای خود را بیش ازگلیمش درازکند،به همه یارانه دهد، 

حقوق ارباب جمعی خودرا اضافه کند، خانه سازمانی،اتومبیل ،راننده و هزار چیز دیگر را خریده و به مدیران خود بدهد، ماحصل، کسری بودجه خواهد بود. 

دولت غیر پاسخگو ، مساوی است با کسری بودجه زیادتر. اگر شانس یار باشد،درکشورهایی مانند ایران،دولت با فروش نفت،چاله های خود را پر می کند،اما اگر پول نفت به مقدارکافی در‌ دسترس نباشد،بمانند تحریم ،و دولت هم به ولخرجی و بی مبالاتی اقتصادی ادامه دهد،کسری بودجه ومازاد تقاضا ایجاد خواهد شد.

کسری بودجه، در هر صورت ، یعنی مازاد تقاضا و این یعنی افزایش قیمت ها . چرا که در مجموعهٔ اقتصاد برای کالاها و خدمات محدود و مشخص و ثابتی،ازسوی یک مصرف کننده بزرگ، که دولت است، تقاضای بدون پشتوانه عرضه درست شده است، و این تنها به افزایش قیمت ها منجر خواهد شد.

علت العلل معضل تورم و درد بی درمان اقتصاد ایران در بیش از نیم قرن اخیر، چیزی جز زیاده خواهی و زیاده خرجی دولت نبوده و نیست.

بدبختی آنجاست که این زیاده خواهی نیز باپول پرقدرت بانک مرکزی، که در کشورما به باور خانمان برانداز دولتیان همان بانک ملی است، تأمین شود که ریختن بنزین است برروی آتش افزایش قیمت ها.

 راه درمان قطعی تورم در ایران، اول از همه، انضباط مالی دولت است. و آن بدین معنی است که دولت نباید به هیچ وجه درمیان مدت،بیش از درآمد میان‌مدت، هزینه داشته باشد. 

در کنار این، سامان دهی سیاست پولی و بانکی نیز،چنان باشد که هیچ بانکی بیشتر از توان تعیین شده، بر اساس سرمایه و شاخص های بین المللی ، نتواند ترازنامه بزرگتری داشته باشد و با انباشت ريسك در ترازنامه خود به خلق نقدينگى و ايجاد اضافه تقاضا بپردازد و نهایتاً؛

بانک مرکزی تحت هیچ شرایطی مجبور به پاس کردن چک‌های بی‌محل دولت نباشد.

اگر این سه، محقق شد،این سرطان از جان اقتصاد ایران جدا خواهد شد. و گرنه معضل و مرض تورم همچنان همه چیز را با خود خواهد برد. قصهٔ ارز و ارز پاشی و مانند آن، همه فقط مسکن‌های کوتاهمدت این سرطان هستند و لاغیر.

?@Ahemmati