روح‌الله ایزدخواه، اقتصاددان و منتخب مردم تهران در مجلس شورای اسلامی یازدهم با شرکت در یک لایو اینستاگرامی درباره کرونا و فرصت‌های اقتصادی آن به گفت‌وگو پرداخت.
وی گفت: رکود شدید اقتصادی از تبعات اقتصادی کرونا است و در آن شکی نیست ولی اگر کرونا 10 واحد تهدید به‌همراه داشته باشد، 50 واحد فرصت نیز به‌همراه دارد یعنی اگر کشورها بتوانند بحران را مدیریت کرده و به‌سمت اصلاحات ساختاری بروند اتفاقاً از بحران بیشتر از زیان، سود می‌کنند.
اصلاحات مُسکّنی دیگر در اقتصاد جواب نمی‌دهد
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم اضافه کرد: در شرایط بحران کرونا راهی نداریم جز این که اصلاحات ساختاری در اقتصاد رقم بزنیم چرا که اصلاحات مسکّنی و اعانه‌ای دیگر جواب نمی‌دهد، همچنین تجربه کشورهای مختلف هم نشان می‌دهد که در شرایط بحرانی فرصت اصلاح ساختارها مهیا است.
ایزدخواه خاطرنشان کرد: در حال حاضر کرونا مزید بر علت شده است چرا که اقتصاد کشور بیمار بود و هزینه‌آفرینی می‌کرد و اکنون کرونا هم فشار مضاعفی را وارد می‌کند البته اگر این فشار موجب شود که سیاستگذاران سر عقل بیایند و از این احساس بحران همگانی که عامل توسعه است، استفاده بکنند اتفاق‌های خوبی رقم می‌خورد.
بودجه نیاز به اصلاح ساختاری دارد و اصلاحات موردی جواب نمی‌دهد
وی ادامه داد: ژاپنی‌ها 200 سال است که احساس بحران می‌کنند و این موضوع در ادبیات مسئولین آن کشور مشخص است و همین عامل سبب حرکت آن‌ها شده است، چرا که بحران می‌تواند بین مردم و حاکمیت یک عزم همگانی برای اصلاحات ساختاری ایجاد کند.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم با اشاره به جلسه اخیر خود با برخی از منتخبین مجلس یازدهم گفت: در این جلسه به منتخبین گفتم که بودجه کشور باید به‌شکل ساختاری اصلاح شود چرا که تمام روش‌های مقطعی و وصله‌پینه‌ای برای اصلاح بودجه به‌کار گرفته شده است ولی نتیجه مطلوب به‌همراه نداشته بنابراین باید از مطرح کردن بهانه‌هایی همچون زمان‌بر بودن اصلاح ساختاری پرهیز کرد و بودجه و سایر حوزه‌ها همچون بانک و مالیات را ساختاری اصلاح نمود.
مشاغل غیررسمی باید متشکل بشوند
ایزدخواه افزود: کسب‌وکارهای زیادی از کرونا آسیب دیده‌اند اما بیشتر از همه، کسب‌وکارها غیررسمی که نه جایی ثبت می‌شوند و نه قراردادی دارند آسیب می‌بینند چرا که این قبیل کارها که شامل مشاغلی همچون مشاغل خانگی، دست‌فروش‌ها، پیک‌موتوری‌ها و زبالهگردها می‌شود، روزمزد و مقطعی کار می‌کنند.
وی ادامه داد: مشکلی که برای این مشاغل غیررسمی داریم این است که رفتار شغلی ندارند مثلاً زبالهگردها عملاً در حال انجام یک شغل به‌نام تفکیک زباله هستند اما همیشه نگاه تهدیدی به آن‌ها وجود داشته و آن‌ها به‌رسمیت شناخته نمی‌شدند.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم گفت: اخیراً شنیدم که بنیاد مستضعفان می‌خواهد به کمک این مشاغل غیررسمی بشتابد که در اینجا پیشنهادی را به آقای مهندس فتاح رئیس بنیاد مستضعفین رساندیم که کمک اعانه‌ای و مقطعی به افراد کافی است و الآن وقت آن است تا این مشاغل غیررسمی را متشکل کنیم.
کرونا فرصتی برای متشکل‌کردن 1میلیون شغل غیررسمی است
ایزدخواه اضافه کرد: پیشنهاد مشخصی که به بنیاد مستضعفان ارائه کردیم این بود که به‌جای کمک اعانه‌ای، به سازماندهی این قبیل افراد بپردازیم و آن‌ها را که حدود 1میلیون نفر تخمین زده می‌شوند در تعاونی‌های فراگیر ملی که اتفاقاً قانون هم برای آن وجود دارد متشکل کنیم.
وی گفت: تعاونی‌های فراگیر ملی قانونی و برای دهک‌های پایین جامعه در نظر گرفته شده‌اند و متشکل کردن مشاغل غیررسمی در این تعاونی‌ها به‌صورت منطقه‌ای و تخصصی در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم همچنین گفت: در این پیشنهاد کمک بنیاد مستضعفان به افراد عضو این تعاونی‌ها تعلق می‌گیرد و با این کار هم بنیاد کمک خود را انجام داده و هم مشاغل غیررسمی متشکل شده‌اند و بستری فراهم می‌شود تا ده‌ها کار را با کمک این تعاونی‌ها انجام داد.
با تشکیل تعاونی مشکل بیمه مشاغل غیررسمی هم حل می‌شود
ایزدخواه با اشاره به پیامدهای مثبت متشکل شدن مشاغل غیررسمی گفت: با این کار می‌توانیم یک شبکه تعاونی‌های تخصصی تشکیل بدهیم، مثلاً شبکه تعاونی‌های تفکیک زباله ایجاد کنیم و با ریل‌گذاری مسئولان کار این مشاغل را حرفه‌ای کنیم و به شغل آن‌ها با عضویت در تعاونی اعتبار اجتماعی نیز بدهیم.
وی ادامه داد: با انجام اصلاح ساختاری در خصوص متشکل کردن مشاغل غیررسمی امکان اقدامات بعدی نیز فراهم می‌شود، یعنی بعداً هم می‌توان بیمه این مشاغل را تعیین تکلیف کرد و هم با شفاف شدن اطلاعات شغلی مشخص می‌شود و می‌توان متوجه شد که کار این افراد به چه‌میزان روی تولید و تولید ناخالص ملی مؤثر بوده است.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم افزود: برای این کار می‌توان از ظرفیت گروه‌های جهادی هم استفاده کرد و از این افراد برای جمع و متشکل کردن مشاغل غیررسمی و کمک به تصمیم‌گیری سالم تعاونی‌ها استفاده نمود و به این روش گروه‌های جهادی را نیز درگیر کار اجتماعی کرد.
ایزدخواه گفت: متشکل کردن مشاغل غیررسمی در تعاونی‌ها در شرایط بحران کرونا امکان‌پذیر است چرا که در حالت عادی اگر به‌دنبال افرادی که شغل غیررسمی دارند برویم، گمان می‌کنند که مأمور شهرداری به‌دنبال آن‌ها آمده است و فرار می‌کند.
اگر دولت الکترونیک تحقق یافته بود به مقابله با کرونا کمک می‌کرد
وی با اشاره به فرصتی که کرونا برای یافتن نواقص ساختاری کشور مهیا کرده است، خاطرنشان کرد: مثلاً یکی از موضوعاتی که اگر به سرانجام رسیده بود الآن در مقابله با کرونا وضعیت بهتری داشتیم، بحث دولت الکترونیک است. الآن وقت آن است که ببینیم کدام نقص ساختاری مانع تحقق دولت الکترونیک شده است.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم تصریح کرد: اگر ساختار بودجه اصلاح شده بود الآن موضوع دولت الکترونیک هم حل شده بود و مزایای خودش را در شرایط کرونایی نشان می‌داد، در حالی که از جمله معدود کارهایی که شده صرفاً افزایش سقف برداشت از عابربانک‌ها بوده است، اما اگر دولت الکترونیک تحقق یافته بود، فعالیت‌های مالی، علمی و آموزشی کشور بسیار راحت‌تر انجام می‌شد.
خوشه‌های تولیدی گمشده اقتصاد ایران است
ایزدخواه درباره اصلاحات ساختاری کره جنوبی بعد از بحران دهه 90 میلادی گفت: کره جنوبی در دهه 90 میلادی دچار یک بحران عظیمی شد که طی دو سال ارزش پول ملی این کشور به یک‌دوازدهم رسید، اما کره جنوبی به‌بهانه همین بحران، چنان ساختار منضبط مالی ایجاد کرد که چنین بحرانی تاکنون تکرار نشده است.
وی با تأکید بر این که بحران کرونا فرصت خوبی برای حمایت از مشاغل خانگی است، خاطرنشان کرد: سهم بالایی از اقتصاد چین را مشاغل خانگی در بر گرفته است و اساساً مردم چین به‌صورت خانوادگی به تولید محصولات مختلف می‌پردازند، بر این اساس به این گونه نیست که اقتصاد بزرگ چین صرفاً حاصل یک زیرساخت عریض و طویلی باشد، بلکه متکی به یک شبکه‌ای از مشاغل خانگی هم است.
منتخب مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: چین بنادر، اسکله و تجارت خارجی بزرگی نیز دارد اما ساختار اقتصاد چین اصطلاحاً چشم‌مگسی است و به این دلیل از این اصطلاح استفاده می‌کنند که چشم مگس صدها عنبیه دارد که همه یک کار را می‌کنند.
ایزدخواه افزود: ساختار اقتصاد ایران هم به همین شکل است، یعنی حدود 95 درصد بنگاه‌های کشور زیر 50 نفر و حدود 60 تا 50 درصد بنگاه‌ها نیز زیر 10 نفر شاغل دارند و این نشان می‌دهد که ساختار تولید کشور ما هم اتمیزه و خرد است اما برای شکوفایی آن ریل‌گذاری نکرده‌ایم.
وی ادامه داد: کشور ما بیشتر دنبال صنایع بزرگ بوده در حالی که می‌توانستیم به‌سمت خوشه‌های تولیدی برویم که 60 تا 70 درصد محصول در خانه تولید شود و مابقی در یک بنگاهی تکمیل شود که اتفاقاً مالکیت آن با همان خانواده‌های تولیدکننده است.
باید ساختارهای بوروکراتیک را به‌نفع ساختارهای مردمی بشکنیم
دبیر اندیشگاه توسعه منطقه‌ای فناوران با اشاره به فرصت‌هایی که کرونا برای صنایع فرهنگی ایجاد کرده است، گفت: الآن صنایع فرهنگی کشور نیز از کرونا متأثر شده‌اند و تغییراتی را در رفتار خود ایجاد کرده‌اند و مثلاً شما می‌بینید که کتاب‌خوانی‌های مجازی راه افتاده است و کلاً بستر تولید محتوا به فضای مجازی رفته است و این فرصتی خوب است که صنایع فرهنگی را متحول کنیم.
ایزدخواه خاطرنشان کرد: الآن زمانی است که ما باید ساختارهای بوروکراتیک و سخت را بشکنیم و به‌سمت ساختارهای مردمی برویم که یک مثال آن خانواده‌محوری است و این خانواده‌محوری می‌تواند در انجام کارهای فرهنگی و اجتماعی به جامعه کمک کند.
وی تأکید کرد: البته چون واحد خانواده خرد است، امکان تحقیقات وجود ندارد و باید اطلاعات و فناوری لازم به دست خانواده برسد تا تولید در واحد خانواده رقم بخورد. همچنین باید بستر توزیع و فروش محصولات خانواده‌ها هم فراهم شود و اینجاست که شبکه‌های توزیع مردمی و برندینگ می‌تواند نقش ایفا کند.
مشاغل خانگی مصداق خوشه تولیدی است
ایزدخواه اضافه کرد: در هند نیز این قبیل مشاغل خانگی وجود دارد و برای مثال یک مرد در یک گوشه خانه خود با مهر چوبی روی پارچه‌ها طرح می‌زند، ولی چون عضو یک شبکه بزرگ است، در نهایت محصول آنان در اروپا به فروش می‌رسد. در این قبیل کارها بعضاً سطح تکنولوژی نسبت به گذشته تغییری نکرده است. اما چون یک ساختار بزرگ‌تری وجود دارد، همه افراد به فایده اقتصادی خود می‌رسند.
این کارشناس اقتصادی گفت: تا پیش از کرونا اگر از مشاغل خانگی مبتنی بر خوشه تولید صحبت می‌کردیم بعضی آن را تخیل می‌دانستند و به‌جای آن ساخت یک کارخانه با مشاغل بالا را مصداق توسعه می‌دانستند، اما الآن فواید خوشه‌های تولیدی حس می‌شود، چرا که شکاف‌های ساختاری اقتصاد غربی خودش را نشان داده است.
منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم در پایان افزود: راسته‌بازارها در بازارهای سنتی ایران همان چیزی است که الآن به آن خوشه تولیدی می‌گویند و این موضوع از 2500 سال پیش در ایران رایج بوده اما سیاستگذاران ما به این م وضوع توجه نکرده‌اند و به‌سمت ساختارهای بزک‌شده غربی رفتند.
منبع: تسنیم