اغلب اتفاق می‌افتد که دو مفهوم آزادی و دموکراسی یکی انگاشته شده و بدون توجه به معانی حقیقی کاملا متفاوتشان، به جای هم استعمال می‌شوند.

بعضی از متفکران چون «روسو»، و اغلب سوسیالیست‌ها به پیروی از این فیلسوف فرانسوی، آزادی را تنها در چارچوب یک دموکراسی واقعی میسر می‌دانند. در حالی که از دیدگاه فیلسوفان آزادی‌خواه (من‌جمله لاک) دموکراسی و آزادی دو مفهوم متفاوت و در بعضی موارد احيانا متضاد است.

از نظر «هایک»، نقطه تلاقی آزادی و دموکراسی اینجاست که در نظام آزاد همه در برابر قانون برابرند، این برابری خواه ناخواه به این درخواست دموکراتیک منجر می‌شود که همه به تساوی خواهان مشارکت در ایجاد قوانین باشند.

اما مسأله اساسی برای طرفداران آزادی عبارت است از محدود کردن قدرت جبری هر حکومتی، چه دموکراتیک چه غیر آن؛ در حالی که دموکرات‌های دگماتیک تنها یک محدودیت برای حکومت قائلند و آن عقیده جاری اکثریت است.

«هایک» می‌نویسد: «تفاوت این دو آرمان [آزادی و دموکراسی] وقتی به وضوح آشکار می‌شود که مفهوم مخالف هر کدام را معین کنیم: مفهوم مخالف دموکراسی عبارت است از حکومت مقتدر (خودرأی)؛ مفهوم مخالف آزادی، حکومت توتالیتر است. هیچ یک از این دو سیستم، ضرورت نافی مخالف دیگری نیست، یعنی دموکراسی می‌تواند دارای قوای توتالیتر باشد، و از سوی دیگر حکومت مقتدری (خودرأی) را می‌توان تصور نمود که طبق اصول آزادی عمل می‌کند.

«ریمون آرون» در توضیح اندیشه «هایک» می‌گوید: برای دموکرات‌های دگماتیک نخستین امر عاجل عبارت است از حکومت انسان‌ها توسط خودشان، یا به عبارت دیگر حکومت اراده‌ی اکثریت، اگر آزادی را اطاعت از قانونی بدانیم که خود ایجاد کرده‌ایم، در این صورت آزادی برای دموکرات دگماتیک عبارت خواهد بود از اطاعت از رأی اکثریت، حال این رأی هرچه می‌خواهد باشد.

«ریمون آرون» اضافه می‌کند: «من دموکرات دگماتیک نیستم و در این مورد با هایک هم عقیده‌ام:

دموکراسی پیش از آنکه هدف باشد وسیله است، رژیمی است که، بخصوص در دوران ما، بهترین امکان را برای حفظ آزادی (در رژیم‌های آزادی‌خواه اروپایی) فراهم می‌کند. با این حال باید اضافه کنم که پیوند این آزادی و دموکراسی تنگ‌تر از آن است که فرمول وسیله-هدف القاء می‌کند.

دموکراسی نتیجه منطقی فلسفه آزادی است. انتخابات، رقابت احزاب، مجالس نمایندگان در نهایت چیزی جز شیوه‌های انتخاب حکومت نیستند؛ این انتخاب هدف‌هایی را که نمایندگان در پیش خواهند گرفت، معین نمی‌کند... بین آنهایی که به برتری آزادی قائل‌اند و دیگران که برتری را از آن دموکراسی می‌دانند، اختلاف در اصول وجود دارد که خود اثر گسترده‌ای بر قضاوت این دو دسته در مورد نهادها و مسائل می‌گذارد»

منبع: https://t.me/m_ali_mokhtari