1 نظر

• پیوند نظر یکشنبه, 20 بهمن 1398 03:08 ارسال شده توسط درویش علی کولاییان

  " با قافیه و بی قافیه جناب رنانی "
  
  طی نیم قرن اخیر ، تکیه به
  الگوی کهنه اقتصاد دانان ما ، نا هنجاری غریبی را در اقتصاد سیاسی کشو پدید آورد . این فقط به نسل حاضر اقتصاددانان که آقای رنانی از میان آنانست مربوط نمیشود بلکه نسل قبلی نیز ، همین را ه را رفته ، اشتباهی ویرانگر مرتکب شده اند . اشکال متوجه فقط چپ یا راست و یا میانه اقتصاددانان ما نیست بلکه این اشتباه ْ به اصطلاح معروف مخرج مشترک همه اقتصاددانان مطرح کشور است . تمنای من از خواننده محترم اینجا ،عنایت به قصه ای پر غصه است .
  
  شاید سوال تان این باشد : دو نسل از اقتصاددان ایرانی کدام گناه را مرتکب شده اند ؟
  پاسخ به این سوا ل، قلم فرسایی نیست . کافی است بدانیم ، آن ها اتفاقی ویژه و تاریخی را که طی نیم قرن گذشته بر نوع معیشت دولت و حکومت ایران تاثیر گذاشت ، کاملاً نادیده گرفته برای مواجهه با عواقب سوء ناشی از آن ، از مطرح نمودن راه حلی مبتکرانه که امکان تحقق آن همیشه بود و هست ، کوتاهی نموده اند . آنها به تغییرات عظیم کمی و کیفی در زمینه درآمدهای نفت و گاز که وضعیتی بی سابقه در اقتصاد سیاسی را با خود آورد توجه لازم را نکرده مثل گذشته بنا به عادت خود ، درآمد حاصل از میراثی نقد و بسیار کلان که متعلق به مردم است را درآمدی " غیر مالیاتی " برای دولت معرفی می کنند .
  
  در ذهن اقتصاددانان رسمی ما خطور نمی کند که درآمد حاصله از نفت و گاز درآمدی غیر مالیاتی نیست بلکه باید درآمد مالیاتی دولت انگاشته شود ، تصوری که آنان دارند و آن را چون وحی منزل می پندارند اینست که درآمد نفت و گاز که به خزانه و یا به صندوق دولت واریز می شود حتماَ و حتماَ غیر مالیاتی است . این پندار ، شفافیت رابطه مالی مردم و حکومت را تیره می کند ، مردم ایران را از دانستن چند و چون یک آیتم مالیاتی درشت که به دولت عطیه می کنند بی خبر نگاه می دارد . به راستی اقتصاددانان ما ، بی آن که خود بدانند ، عطیه ای از سوی مردم به دولت را که همان صد در صد سهم هر خانوار ایرانی از نفت و گاز است ، نادیده میگیرند و دولت را موظف به صدور قبض و رسید سالیانه برای هر خانوار ایرانی نمی دانند و واقعیتی که اقتصاددانان ما چشم خود را بر آن بسته اند همین است .
  
  با وجودی که افشای این واقعیت مانعی در راه تعلق درآمدهای نفت و گاز به خزانه و یا به صندوق دولت ایجاد نمی کند و مقاومتی جدی هم از سوی دستگا های سیاسی در عنوان نمودن آن ، دیده نمیشود . امااقتصاددان ما با نوعی جمود فکری که بدان مبتلا یند ، این منبع طبیعی عظیم و کاملاً استثنایی را کما کان و چون گذشته ها ، در ردیف منابع مس و آهن . طلا و نقره و سرب و .... قلمداد می کنند . بر اساس یک الگوی کهنه ذهنی ، درآمد ی عظیم حاصل میراث نهفته در دل سر زمین مان را که طی نیم قرن اخیر ثروتی بسیار کلان و نقد بوده است ، طبق رسوم گذشته ، چه در کلاس درس و چه در عمل ، درآمد غیر مالیاتی دولت اعلام می کنند . اولین و مهمترین آثار منفی این طرز فکر ، ناآگاهی توده مردم از میزان مشارکت مالی یا رابطه مالی است که سالیانه با دولت دارند . میزان این مشارکت و یا میزان این عطیه مالی ، از دیگر آیتم های مالیاتی مردم ، طی نیم قرن اخیر ، همیشه رقمی بیشتر وبالا تر بوده اما خانوار ایرانی از این اتفاق اعجاب انگیز همیشه بی خبر مانده است .
  
  خبری که سالیانه در مجلس و به هنگام تنظیم لوایح بودجه و در ظاهر ارقام نجومی با نمایندگان مردم در میان گذاشته می شود خبری برای مردم نیست .دلیل آن نیز واضح است . خانوار ایرانی از این ارقام نجومی ، خبری که مربوط به او می شود را نمی تواند استنتاج کند . طی نیم قرن اخیر هیچ خانوار ایرانی رقمی را به خاطر نمی آورد که متعلق به سهم او از درآمد نفت و گاز در سالی معین باشد . شیوه های آماری بسیار ساده این واقعیت تلخ را برایمان برملا می کند . یعنی خانوار ایرانی در پنجاه سال گذشته رقمی عمده که جایگزین بخش مهمی از مالیات مستقیم او به دولت شده است را نمی داند . این اختلال معلول الگوی کهنه اقتصاددانان ما است و معلول نگاه نادرست شان به درآمدها از منابع نفت و گاز ملی است . اقتصاددانان ما با محافظه کاری بیش از حد خود دولت ها را از پاسخگویی به مردم باز داشته دولت ها را فقط در مقام پاسخ گویی به خود خواسته اند . هیچ زمان در این اندیشه نبوده و نیستند که پاسخ گویی ناگزیر دولت به فوج عظیم مردم است که راه را باز می کند ، نه فقط باز خواست های علمی و تئوریک اقتصاددانان !
  
  یادآوری نام بزرگ مرحوم استاد حسین مهدوی در این جا لازم است . این دانشمند اقتصاددان ایرانی مشکل را پیش تر از همکاران دیگر خود ادراک نمود اما ایشان متاسفانه راه حلی را مطرح نکرد جز ابداع اصطلاح " حکومت رانتی " که همکاران هم نسل او و حتی نسل بعد او ، مثل آقای دکتر محسن رنانی ، با قافیه و بی قافیه !! آن را مدام تکرار و تکرار می کنند .