دیروز آقای ظریف اعلام کرد: "منافع گروههایی که در پولشویی ذینفعاند و هزاران میلیارد تومان پول را جابهجا میکنند و منابع مالیشان بیشتر از بودجه وزارت امور خارجه است، اجازه نمیدهد که اف.ای.تی.اف تصویب شود".
سخن ظریف، دالّ بر شکاف جدی در نطام تصمیمسازی است. دولتی که میخواهد به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم بپیوندد و دولتی که چنین تمایلی ندارد و به دلیل اقتصادی و سیاسی توانایی ایستادگی در برابر آن را دارد.
این وضع، مصداقی از "تو در تویی نهادی" است که من برای توصیف و تبیین علّت اساسی بحران فراگیر توسعه ایران مطرح کردهام.
دولت در دولت و دستگاه در دستگاه بودن، با نهادهای موازی و متعدد تصمیمسازی را، در همه جا، میتوان دید. در بخش صنعت که تعدادی از بنگاهها تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت و تعدادی دیگر تحت نظارت بنیاد مستضعفان هستند؛ در بازار پول که تعدادی از بانکها تحت نظارت بانک مرکزی و تعدادی دیگر فارغ از نظارت بانک مرکزی هستند؛ در بودجه، درامدهایی که تحت پوشش سازمان امور مالیاتی و وزارت اقتصاد هست و مواردی که معاف از مالیاتاند؛ همراه با مصادیقی دیگر در حوزههای غیر اقتصادی. از جمله سیاست خارجی که وزارت خارجه دنبال میکند و سیاستی که دغدغه نهادهای دیگر است و ...
تو در تویی نهادی چند پیامد مهم دارد: موازیکاریهای بیش از اندازه و اتلاف شدید منابع، دور زدن قوانین، و درگیر شدن شدید در فساد مالی. علاوه بر اینها، تو در تویی نهادی اجازه نمیدهد که حداقلی از هماهنگی سیاستی در سطح نظام تصمیمسازی بروز کند. در نتیجه، با افزایش میزان ناهماهنگی یا تشدید "شکست در هماهنگی سیاستی"، امکان اجرای برنامه، در عمل، منتفی میشود. میدانیم برنامه، طبق تعریف به معنای تلاش هماهنگ اجزای سیستم در جهت نیل به اهدافی واحد است. در وضع تو در تویی نهادی، اجزا با یکدیگر چنان ناسازگار میشوند که برنامه را در عمل نقش بر آب میکنند. دلیل اساسی شکاف بیش از اندازه میان اهداف برنامهها و آنچه تاکنون رخ داده است، مرتبط با همین مساله است.
شیخ اجل سعدی شیرازی رحمتالله علیه حدود هشت قرن پیش فرمود:
"ده درویش در گلیمی بخسبند
و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند"
این اولین اصل سازمان و مدیریت یا حکمرانی را در هر سطحی از نظام مدیریتی و حکمرانی، بیان میکند. دینامیسم درونی موقعیت مبتنی بر تو در تویی نهادی، ایجاد ناسازگاری بیشازاندازه میان اجزای سیستم و بروز شکست در هماهنگسازی سیاستی در ابعاد بالاست. مادام که این تو در تویی باقی باشد، گریزی از پیامدهای آن نیست.
۲۲ آبان ۱۳۹۷
https://t.me/alidinee