علی دینی ترکمانی

پنج‌شنبه گذشته (۴ آبان)، نخست وزیر اسرائیل، با حضور در مسقط پایتخت عمان، به دیدار سلطان قابوس رفت. سلطان قابوس، پس از این دیدار اعلام کرد "زمان آن فرا رسیده است با اسرائیل به‌عنوان یک دولت در منطقه برخورد شود". پیش از این، عربستان وجود مناسبات پنهانی با اسرائیل را تأیید کرده و با اعلان آن، راه را برای برقراری مناسبات آشکار فراهم کرده بود. به نظر می‌رسد، عمان هموار کننده راهیست که عربستان سنگ‌پی آن را گذاشته، ولی نقش عملیاتی و پیشران آن را شاید بر عهده‌ی عمان گذاشته است تا با چالش‌های کم‌تری در داخل مواجه شود.

از سوی دیگر، چندی پیش آمریکا، از شکل‌گیری کنفدراسیونی متشکل از اردن و فلسطین خبر داد. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، در ۱۲ شهریور سال جاری، تشکیل چنین کنفدراسیونی را مشروط بر حضور اسرائیل کرد و از آن استقبال نمود. از نظر عباس، کنفدراسیون بدون حضور قدرت اقتصادی و تکنولوژیک اسرائیل بی‌معناست.

این رخدادها، پیام مهمی از منظر یارگیری‌های منطقه‌ای دارد. عمان که به‌عنوان دوست نزدیک ایران و میانجی  تنش‌های میان ایران و آمریکا معروف است، اینک، در اقدامی غیرمترقبه، در پی شکستن قبح برقراری روابط دیپلماتیک کشورهای عرب زبان منطقه با اسرائیل، و به نوعی بسیج کشورهای منطقه برای شناسایی رسمی این کشور است.

عربستان سعودی که در پی قتل فجیع جمال خاشقچی و رسوایی عالم‌گیر آن، به نظر می‌رسید ممکن است فتیله منازعه با ایران را دست‌کم کمی پایین بکشد و دست به نرمش بزند، در چند روز اخیر، دست به دو اقدام تهاجمی زده است. از سویی، دوباره ادعای مالکیت امارات بر جزایر ایرانی خلیج همیشه فارس را تکرار،  و از سوی دیگر با ادعای مبارزه با طالبان، سپاه را تحریم کرده است. به این صورت، هیزم تنور تنش‌ها را چنان بیشتر کرده است که به این زودی بعید است شعله‌های آن رو به سردی و خاموشی برود.

بعید است این وقایع، خارج از چارچوبی باشد که آمریکا آن را مدیریت و هدایت می‌کند. کوتاه آمدن این کشور در برابر قتل جمال خاشقچی، دالّ بر این است که دو چیز برای آمریکا و دولت ترامپ مهم‌تر است. اول، منافع اقتصادی و قراردادهای تسلیحاتی؛ و دوم، تقویت یارگیری‌های منطقه‌ای بر علیه ایران.  
به این صورت،  آشکارسازی روابط کشورهای عرب زبان منطقه با اسراییل و برقراری روابط دیپلوماتیک با آن به نظر می‌رسد سرعت بیشتری پیدا خواهد کرد.

در این میان، هشدار روسیه و چین مبنی بر ضرورت پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف (FATF) را نیز باید در نظر گرفت. بر مبنای این هشدار، عدم پیوستن کامل ایران به این کنوانسیون، به معنای ایجاد فاصله میان ایران از سویی، و چین و روسیه از سوی دیگر است. فاصله‌ای که با همراهی روسیه، با عربستان و آمریکا، در جهت پر کردن کاهش صادرات نفت ایران، از پیش شروع شده است.
زد و بندهای روسیه و ترکیه در مورد سوریه نیز رخداد دیگری است که بر روند تحولات در منطقه تأثیر مهمی دارد.

مجموع این رخدادها، دالّ بر خطیر بودن شرایط اقتصادی در هفته‌ها و ماه‌های پیش روست. شرایط خطیری که به احتمال زیاد، تلاطم در بازارها را دوباره در پی خواهد داشت.


https://t.me/alidinee