میثم رادپور
 کارشناس بازار ارز
بازار ارز درگیر عوامل رفتاری است و این عوامل بیشترین تأثیر را بر شرایط بازار گذاشته است، عوامل رفتاری که با تصمیم گیری‌های لحظه‌ای بازار را متأثر می‌کند. یکی از مشکلات بازار ارز ایجاد دو بازار ارز آزاد و ثانویه است. بین این دو بازار اصطکاک وجود دارد. مسئولان بانک مرکزی می‌گویند ما با بازار آزاد کاری نداریم. وقتی بازار آزاد به حال خود رها شود و تزریقی به آن نشود قطعاً افزایش قیمت در این بازار اثر مستقیم بر قیمت بازار ثانویه دارد.
انتظار این بود که قیمت بازار آزاد و ثانویه به هم نزدیک باشد اما تزریق ارز به بازار آزاد هزینه‌هایی دارد که قیمت را در آن افزایش داده است. اگر این دو بازار یک شرایط را داشت انتظار نداشتیم قیمت ارز تا این حد بالا برود و انتظار بازار متعادلی داشتیم.
اصطکاک بین دو بازار محدودیت‌هایی برای خرید و فروش ارز ایجاد کرده است. وارد کنندگانی که می‌خواهند ارز تهیه کنند باید به بانک تضمین بدهند، همین تضمین دادن هزینه آور است. ریسک معامله در بازار آزاد بالاست.
بانک مرکزی می‌گوید در بازار دخالت نمی‌کنم. زمانی که قیمت ارز در چهار سال ثابت بود انتظارهم بود که بانک مرکزی در بازار دخالت نکند اما بالا رفتن بیش از حد قیمت ارز علاوه بر تبعات اقتصادی در آینده تبعات اجتماعی دارد. دولت مجبوراست برای این تبعات هزینه کند، پس نباید بانک مرکزی خود را از بازار آزاد کنار بکشد.
جو روانی حاکم بر بازار باعث شده مردم و فعالان اقتصادی رفتارهای غیرعادی از خود بروز دهند. درحالی که این رفتارها در زمان ثبات بازار اصلاً بروز نمی‌کرد. اکنون نیز بحث کشف انبارهای کالا، احتکار و... تولید کنندگان را نگران کرده است. بنابراین دولت باید طور دیگری کنترل بازار را در دست بگیرد. با جمعیت 80 میلیونی و 2 هزار شهر و 2 هزار قلم کالای مهم در کشور، دولت چگونه می‌تواند تمام بازارها را بازرسی کند؟
نگرانی دیگر واردکنندگان پرداخت مابه‌التفاوت قیمت است. چه تضمینی وجود دارد که واردکننده جنس را وارد کند بعد مجبور به پرداخت مابه‌التفاوت نشود؟ همه این عوامل موجب بی‌اعتمادی شده و عرضه ارز را به بازار مختل کرده است. دولت به‌طور رسمی ارز بازار آزاد را فراهم نمی‌کند اما نباید دولت به بازار آزاد بی‌تفاوت باشد چون فشار این بازار به بازار ثانویه منتقل می‌شود.
دولت باید پتروشیمی‌ها را وادار به تزریق ارز به بازارها کند. این بازار آزاد است که قیمت ارز را تعیین تکلیف می‌کند، اگر این سیاست‌ها ادامه داشته باشد نباید انتظار تحول مثبتی در بازار ارز داشته باشیم. چشم‌انداز بازار ارز فقط با بازگشت اعتماد عمومی روشن و مثبت می‌شود. بدیهی است چیزی که باعث می‌شود بازارهای مالی همچنان به حیات خود ادامه دهند، پایداری اعتماد میان بازیگران بازار است. به نظر می‌رسد راه‌حل اصلی برای حل بحران ارزی در این شرایط، حل و فصل بحران بانکی است و راهکارهای دیگر در بهترین حالت تنها به صورت موقت اثرگذار خواهند بود. شواهد این پدیده در بی‌اثر بودن اقدامات بانک مرکزی موسوم به «تدابیر بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز» روشن است؛ اقداماتی که حتی به‌طور موقت هم آرامش بازار ارز را حفظ نکرد. مهم‌ترین عامل اقتصادی که بر بازار ارز سایه انداخته است، چالش‌های نظام بانکی کشور است و در حال حاضر سهم نظام بانکی کشور در میزان اطمینان‌های اقتصادی جدی‌تر از سایرعوامل است.

منبع: ایران