عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي
در اعتماد نوشت: اخيرا برخي آژانس‌هاي مسافري در ازاي دريافت ارز مسافرتي افراد، سفرهاي خارجي مجاني پيشنهاد مي‌كنند. متاسفانه پرداخت هزار يورو به مسافران خارج از كشور و مابه‌التفاوت نرخ آزاد و رسمي يورو، چنين سفرهايي را بسيار جذاب ساخته است كه مثلا يك خانواده ٥ نفري با دريافت پنج هزار يورو ارز مسافري، مي‌تواند سفري مجاني به كشوري دور داشته باشد. اين وضعيت يكي از انگيزه‌هاي افزايش سفرهاي خارجي است كه به مرور به يكي از مصارف مهم ارزي كشور تبديل مي‌شود. با توجه به اطلاعاتي كه از چنين سفرهايي در اوايل انقلاب داشتم لازم ديدم سابقه موضوع را بنويسم تا بدانند اين اولين‌بار نيست كه سفرهاي خارجي مجاني در اين كشور برقرار شده است.
در سال‌هاي ٥٨ به بعد تا مدت‌ها داستان سفرهاي خارجي مجاني با ابعاد گسترده‌اي برقرار بود. در همان سال‌ها در سفري به لندن در هتل كوچكي اقامت داشتم و در ظرف چند روزي كه آنجا بودم شاهد بودم كه هر روز عده‌اي ايراني وارد هتل مي‌شوند و معمولا چند نفري در اتاقي مي‌خوابند و فردا هتل را ترك مي‌كنند! چهره‌ها و لباس‌هاي اين افراد نيز با سفر خارجي تطبيق نمي‌كرد. روزي از يكي از آنها سوال كردم شما هم فردا بر مي‌گرديد؟ گفت بله! گفتم فقط براي يك شب لندن آمده‌ايد؟ گفت بله! دليلش را پرسيدم برايم تعريف كرد كه آنها اجير عده‌اي هستند و براي اين سفر حدود ٢٠٠ تومان دستمزد مي‌گيرند و بليت هواپيما و هتل و غذا با صاحبكار است و ارز مسافري دريافتي را به وي مسترد مي‌كنند! مورد ديگري كه شايد ندانيد اين بود كه دولت ايران پول بليت‌هاي فروخته شده در ايران به آژانس‌هاي هواپيمايي خارجي را با نرخ رسمي ارز دولتي به آنها مي‌پرداخت. مابه التفاوت نرخ ارز دولتي و بازار آزاد هم كم نبود! دوستان زرنگ از دفاتر شركت‌هاي هوايي خارجي بليت «فرست‌كلاس» به مقاصدي چون لندن، نيويورك، لس‌آنجلس و بليت بازگشت به تهران مي‌خريدند. اين افراد با بليت فرست‌كلاس به لندن مي‌رفتند و در لندن به آژانس هواپيمايي مربوطه مراجعه و اعلام مي‌كردند از ادامه سفر منصرف شده‌اند و مي‌خواهند با بليت اكونومي به تهران برگردند! كليه پول پرداختي ريالي در تهران براي خريد بليت را با نرخ رسمي به ارز از آن هواپيمايي پس مي‌گرفتند! حتي بسياري خارجيان كه به ايران مي‌آمدند براي خود و خانواده‌شان بليت هواپيماي فرست‌كلاس دور دنيا مي‌خريدند و به قول خودشان با بليت مجاني از ايران دور دنيا مي‌گشتند! سال‌ها طول كشيد تا دولت ايران با از دست دادن ميليون‌ها دلار ارز پرداختي به آژانس‌هاي هوايي، موضوع را بفهمد و پس از آن بود كه روي بليت‌هاي صادره از ايران مهر غيرقابل بازپرداخت در بيرون از ايران (Non Refundable) زده شد و اين مسير بسته شد.