علی ظریف هنرور

 کارشناس اقتصادی

در دنیای اقتصاد نوشت: در طراحی رابطه کاربری نرم‌افزارها و همچنین تولید بسیاری از محصولات عبارت کاربرپسند (user-friendly) به دفعات بسیار شنیده شده و از اهمیت بسیار بالایی در فروش و توسعه آن محصول برخوردار است. در واقع کاربرپسند بودن یک محصول به‌عنوان یک ضرورت و لازمه آن مطرح می‎شود. کاربرپسند بودن در عالم فناوری اطلاعات یعنی استفاده از عناصری که استفاده از محصول را ساده‌تر و یادگیری بهره‌گیری از آن را تسریع می‌کند. از سوی دیگر اگر محصول با آیکون‌های زیاد یا طراحی نامناسب و آشفتگی بصری تجربه بدی را برای کاربر رقم بزند به آن ضدکاربر (user-hostile) گفته می‎شود.

اگر با دید کسب و کار و تجارت به ماجرای جذب سرمایه‌گذاری نگاه شود، بدون شک هر کشور یا شرکتی که به دنبال جذب سرمایه‌گذار است؛ در حقیقت فروشنده محصولی به نام بسته سرمایه‌گذاری خواهد بود. سرمایه‌گذار هم  مشابه مصرف‌کننده اپلیکیشن موبایل، خریدار و مصرف‌کننده این بسته سرمایه‌گذاری است. بنابراین تنها در صورتی می‌توان این بسته سرمایه‌گذاری را به سرمایه‌گذار فروخت که آن بسته سرمایه‌گذارپسند باشد یا به عبارت بهتر محیطی که قرار است سرمایه‌گذار را جذب کند سرمایه‌گذارپسند طراحی شود.

این محیط سرمایه‌گذاری دوستانه یا سرمایه‌گذارپسند(investment-friendly environment) لازمه جذب سرمایه‌گذاری است، در غیر این صورت میزان سرمایه‌گذاری جذب‌شده در کشور در حد تعادلی پایینی که با ظرفیت آن فاصله زیادی دارد، باقی می‌ماند. متاسفانه کشور ما نه تنها محیط سرمایه‌گذارپسندی ندارد بلکه اگر در برخی از بخش‌ها یا دوره‌ها می‌توانسته سرمایه‌گذاری بیشتری را جذب کند، به دلیل برند ضدسرمایه‌گذاری که وجود داشته موفق به جذب بالایی نشده است. بنابراین مفهوم محیط سرمایه‌گذاری دوستانه یا سرمایه‌گذارپسند برای سرمایه‌گذار را باید از هر دو وجه عینی و ذهنی بررسی و نمی‌توان فقط بر یکی از این ابعاد تکیه کرد. یعنی همان‌طور که اگر قوانین و مقررات سختگیرانه یا غیرشفاف باشند، سرمایه‌گذاران تمایل کمتری برای ورود به عرصه سرمایه‌گذاری دارند، اگر مردم یک کشور نیز نگاه منفی به سرمایه‌گذار داشته باشند، تمایلشان برای سرمایه‌گذاری کاهش پیدا می‌کند.

برای ایجاد چنین محیطی که سرمایه‌گذاران مشتاق حضور باشند و بدون مانع خاصی بتوانند سرمایه‌گذاری را انجام دهند، کشور در گام نخست نیازمند یک برنامه جامع تامین مالی است. باید دانست که استراتژی کلی در تامین مالی چیست و در هر بخش و استانی، در یک بازه زمانی مشخص چه میزان سرمایه باید جذب شود. این برنامه جامع تامین مالی فاز صفر طراحی یا بازسازی محیط سرمایه‌گذاری ایران است.  اما به راه‌های ایجاد یا طراحی محیط سرمایه‌گذارپسند بارها و با تکرار فراوان اشاره شده و مهم اجرای آنهاست. یکی از طرح‌هایی که اخیرا توسط بانک جهانی در این خصوص در برخی کشورهای در حال توسعه آغاز شده، موضوع طراحی محیط سرمایه‌گذارپسند در سطح محلی است. افزایش اختیارات  قوای محلی مثل شهرداری‌ها و استانداری‌ها در صورتی که برخی پیش‌شرط‌ها رعایت شود، می‌تواند ارتقای سرمایه‌گذاری خارجی را در پی داشته باشد. اگر روال‌های اداری کسب و کارها ساده‌سازی شود، قواعد و مقررات شفاف و ساده باشند و مجوزهای مورد نیاز سریع و بدون مشکل صادر شوند، در نهایت محیط و اقلیم کسب و کار بهبود پیدا می‌کند و از این طریق محیط سرمایه‌گذاری نیز دوستانه و سرمایه‌گذارپسند می‎شود. بنابراین در سه بخش ساده‌سازی مقررات(کاهش زمان و هزینه صدور مجوزها)، افزایش شفافیت(وجود قوانین شفاف و بدون تعارض) و اجرائیات سرمایه‌گذاری (بسته‌های سرمایه‌گذاری و خدمات پشتیبان سرمایه‌گذاران) می‌توان محیط سرمایه‌گذاری را بهبود بخشید.

نکته دیگری که نباید از آن غافل شد خدمات اطلاع‌رسانی سرمایه‌گذاری و برندینگ محیط سرمایه‌گذارپسند است. در چند دهه گذشته به خاطر اقدامات خودمان یا به واسطه تلاش کشورهای خارجی که رابطه خوبی با ما نداشتند، محیط اقتصادی ایران در ذهن بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به‌عنوان محیط مطلوبی برای سرمایه‌گذاری شکل نگرفته است. تغییر این تصویر ذهنی و بهبود آن نیازمند اقدامات فوری و شاید یک پروژه ملی است. انواع راه‌های برندینگ سرمایه‌گذاری و اطلاع‌رسانی مناسب درخصوص ویژگی‌های کسب و کار در ایران و محیط سرمایه‌گذاری کشورمان باید از سوی رایزنان بازرگانی رسمی و غیررسمی در داخل و خارج کشور صورت پذیرد و شاید باید موضوع برندینگ سرمایه‌گذاری به‌عنوان یک پروژه مستقل در نظر گرفته شود و حتی برای آن بودجه و منابع مالی مناسبی تهیه شود.باید در نظر داشت همان‌طور که بسیاری از شرکت‌ها امروزه در رقابت شدید سعی در بهبود کیفیت و افزایش فروش خود دارند و کاملا مطابق سلیقه و میل مشتری و خریداران، محصول را کاربرپسند طراحی ‌می‌کنند، در رقابت بین کشورها و بین سرمایه‌پذیران نیز این مساله نمود پیدا می‌کند و در این رقابت شدید و دشوار برای جذب بیشتر سرمایه باید تلاش بیشتری در راستای طراحی محیط سرمایه‌گذارپسند انجام داد.