پویا جبل‌عاملی

در شرق نوشت: این مناظره به‌خوبی نشان داد طیف مخالف دولت، نه‌تنها هیچ برنامه و نقشه‌ای برای راهبردهای اقتصادی ندارد، بلکه هیچ تصوری هم از علم اقتصاد ندارند؛ این سخن در واقع می‌تواند چکیده‌ای از مناظره شب گذشته باشد. شاید بتوان شش کاندیدای سه مناظره گذشته را به دو گروه حامی دولت و گروه منتقد تقسیم‌بندی کرد. مناظره آخر که اتفاقا اقتصادی هم بود، آشکارا و به‌وضوح نشان داد آنچه منتقدان دولت به‌عنوان شعار، وعده و وعید یا حتی حمله به دولت استفاده می‌کنند، به شکل بی‌پایه، بدون برنامه‌ریزی و در یک کلام روی هواست. این مناظره به‌روشنی نشان داد کاندیداهایی که سخن از افزایش دو‌و‌نیم‌برابری درآمد کشور، ایجاد پنج‌ میلیون شغل یا ارائه تسهیلاتی، مانند یارانه می‌گویند، برنامه‌ای برای اجرای وعده‌هایشان ندارند. ادبیات گروه منتقد دولت در مناظره شب گذشته یادآور ادبیات هشت سال پیش بود؛ گویی با همان رویکرد بی‌برنامه به اقتصاد، می‌خواهند آرای عمومی را جذب کنند. دقیقا در دولت آقای احمدی‌نژاد هم در یک جلسه نشستند و گفتند ٤٥‌هزارو ٥٠٠ تومان بین مردم توزیع می‌کنیم؛ بی‌برنامه؛ بدون ارزیابی؛ بی‌هدف. 
کاندیداهای مخالف دولت، حتی نمی‌دانستند که چگونه می‌توان منابع یارانه‌ای را که می‌خواهند بین مردم توزیع کنند، به‌دست آورند. به نظر می‌رسد این سخنان گفته می‌شود تا از رأی مردم استفاده شود و تنها بر صندلی ریاست‌جمهوری بنشینند؛ درحالی‌که مردم با واقعیت اقتصاد مواجه شده‌اند؛ ٤٥‌هزارو ٥٠٠ تومان برابر تورم ٤٠درصدی است. همان‌طور که اشاره کردم این مناظره به‌خوبی نشان داد طیف مخالف دولت، نه‌تنها هیچ برنامه و نقشه‌ای برای راهبردهای اقتصادی ندارد، بلکه هیچ تصوری هم از علم اقتصاد ندارند. به گمان من، وقتی کسی دانشی از علم اقتصاد ندارد و وارد یک مناظره اقتصادی در سطح اداره کشور می‌شود، تلاش می‌کند تا بحث را به سطوح شخصی، شایعات و سخنان بی‌پایه و اساس بکشاند. این همان بیراهه‌ای است که اتفاقا در برخی نقاط تاریخ، سیاست‌مداران از آن نتیجه گرفته‌اند. نمونه آن انتخاب آقای ترامپ در آمریکا یا بحث ‌دادن یارانه بود که آقای احمدی‌نژاد با آرای بسیاری را جذب کرد. این استراتژی حتی درباره آقای رئیسی که به نظر می‌رسید به سوی چنین فضاهایی نرود هم در این مناظره به‌کار بسته شد. در واقع کاندیداهای گروه مخالف دولت، به‌هیچ‌روی نمی‌خواستند وارد عمق مباحث اقتصادی شوند؛ اینها ادبیات اقتصادی بلد نبودند و تلاش کردند ضعف‌شان را با ورود به حوزه‌های شخصی و تهمت و افترا پوشش دهند. در مقابل، افراد طیف دولت تا جایی که برای‌شان مقدور بود، به توضیح و تفسیر برنامه‌ها و مباحث اقتصادی پرداختند؛ چراکه آنها ناچار بودند بخشی از زمان خود را به دفاع از خود بپردازند. این مناظره به مردم نشان داد شعارها، وعده‌ها و انتقادها از دولت، بیش از آنکه از علم بیاید، از جهل ناشی می‌شود.