روزنانه گسترش صمت نوشت:
دوشنبه همایش دورنمای اقتصاد ایران با سه پنل اختصاصی برگزار شد.یکی از کارگاه‌های آموزشی، تخصصی «همایش دورنمای اقتصاد ایران در سال ۹۶» به بررسی چشم‌انداز بازارهای مالی اختصاص داشت. مشاور اقتصادی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با طرح این موضوع که سمت و سوی اقتصاد کشور در سال ۹۶ به چه شکل خواهد بود معتقد است،
اقتصاد کشور در بلندمدت رشدی همراه با نوسان خواهد داشت. وی میانگین رشد اقتصادی از ابتدای انقلاب تا سال۹۵ را نزدیک به ۳ درصد اعلام کرد. براساس اعلام علی سرزعیم، آمار بانک مرکزی بیانگر رشد ۱درصدی اقتصاد در سال ۹۴ است و ۶ ماهه ابتدای سال ۹۵ نیز رشد خوبی داشته و بخش نفت با رشد ۷۴ درصدی، سهم بیشتری از آن را به خود اختصاص داده است. به گفته وی، به نظر می‌رسد اقتصاد کشور به حالت طبیعی و نرمال برگشته باشد، به این معنی که کارکرد مهم برجام این بود که در اقتصاد «نرمال‌سازی» شود. سرزعیم معتقد است، حرکت از رشد کم به رشد قابل قبول در اقتصاد، نیازمند تصمیم‌های سختی است.
ترامپ؛ تاجر یا متخاصم
سرزعیم در کارگاه چشم‌انداز بازارهای مالی در پاسخ به دغدغه کارشناسان مبنی بر ماندگاری این رشد در اقتصاد، به چند عامل از جمله متغیرهای سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: متغیر سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد که اکنون چقدر سرمایه‌گذاری می‌کنید و در آینده این رقم چقدر رشد خواهد داشت. اگر رشد سرمایه‌گذاری پیوسته منفی است نمی‌توان برای سال‌های بعد رشد بالایی انتظار داشت.
این کارشناس بازارسرمایه افزود: آمار سال ۹۱ بیانگر افت شدید در سرمایه‌گذاری است که با توجه به اوج‌گیری تحریم در این سال این آمار خیلی عجیب نیست. این رشد در سال ۹۲ و ۹۳ قدری بهتر و مثبت شد.
سرزعیم با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد آمار سرمایه‌گذاری در سال ۹۴ رقم پایینی را به خود اختصاص داده باشد، درباره دلایل این اتفاق گفت: بخشی از رشد سرمایه‌گذاری ناشی از سرمایه‌گذاری دولتی است، از آنجا که افت نرخ نفت خیلی شدید بود و از ۱۰۰دلار به ۵۰ دلار رسید طبیعی بود که دولت به این دلیل که با تنگنای شدیدی روبه‌رو بود نتواند سرمایه‌گذاری کند.
وی افزود: درباره رشد سرمایه‌گذاری در سال ۹۵ دیدگاه مثبت‌تری داریم، باوجود اینکه هنوز آماری در دست نیست اما به نظر می‌رسد درآمدهای نفتی دولت امسال بهتر شده و هزینه‌های عمرانی‌اش را توانسته رشد دهد. در بخش خصوصی هم قدری آرامش حاکم شده و به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری امسال مقداری رشد پیدا کرده است.
سرزعیم با اشاره به آمار ارائه‌شده مرکز آمار از سرمایه‌گذاری در سال ۹۴ گفت: آمار سرمایه‌گذاری در این سال منهای ۱۵ درصد است، این آمار از نظر ما بسیار ناامیدکننده است؛ بنابراین از سمت سرمایه‌گذاری نشانه خیلی قوی در اقتصاد نمی‌بینیم.
او از شوک‌های سیاسی به‌عنوان پدیده دوم تاثیرگذار در اقتصاد یاد کرد و نقش ترامپ را به طور خاص تاثیرگذار برشمرد و افزود: ترامپ را باید جدی گرفت و معلوم نیست در برابر ایران چه رفتاری انجام دهند. باید دید آن ترامپی که مرد تجارت است قرار است وارد شود یا ترامپی که متخاصم است و می‌خواهد با ایران دربیفتد و علیه ایران ائتلاف منطقه‌ای ایجاد کند. این درحالی است که عربستان در تلاش است تا به طرف امریکا برود اما امید است وزیرخارجه امریکا که از بخش نفت آمده، تلاش کند رابطه اقتصادی‌مان تقویت شود.
سرزعیم پیش‌بینی کرد اگر ترامپ با ایران بخواهد درگیر شود، این قضیه نزدیک به یک‌سال طول می‌کشد و درگیری اصلی ترامپ با چین خواهد بود. به نظر می‌رسد اگر ایران یک‌سال دوام بیاورد، بالافاصله تنش‌ها به چین منتقل شود. وی متغیر سوم در اقتصاد سال ۹۶ را نرخ نفت عنوان کرد و گفت: متاسفانه چشم‌اندازی برای رشد زیاد بخش نفت متصور نیستیم. متغیر بعدی این است که باید ببینیم تکانه(رفتار) اقتصاد چگونه است. اقتصاد پدیده‌ای است که نه می‌تواند یکباره جهش کند نه افت شدید داشته باشد. البته تحریم اتفاق خاصی بود که افت ۷درصدی در اقتصاد ایجاد کرد.
به گفته این اقتصاددان، بیش از ۵۰ درصد از اقتصاد ایران خدمات است، بخش انرژی، صنعت، معدن و ساختمان نزدیک به ۳۰ درصد و بخش کشاورزی۱۲ درصد در رشد اقتصاد کشور سهم دارند. سرزعیم در جمع‌بندی تحلیل بخش‌های مختلف گفت: به نظر می‌رسد در سال ۹۶ بازهم در بخش کشاورزی رشد خواهیم داشت، تکانه رشد خدمات هم کمک می‌کند این بخش رشد خود را ادامه دهد. این مسئله را در سمت تقاضا می‌شود دید که یک عامل پیشران رشد، مصرف بخش خصوصی است که مثبت شده است؛ باتوجه به اینکه بخش خصوصی به طور معمول افت شدید نمی‌کند اما تحریم کمک می‌کند تا با نرخ متوازن بتوان سال آینده رشد داشته باشد. مصرف دولتی هم با نوسان‌های نرخ نفت، افت پیدا می‌کند.
اوراق بدهی دولتی، متهمی بیگناه
به گفته سرزعیم متغیر مشکلات بخش بانکی هم باید درنظر گرفته شود. وی با محاسبه نرخ بهره از خرداد تا ۱۳ بهمن ۹۵ براساس نرخ بازده اوراقی که در بازار بورس معامله شده، گفت: در این بازه زمانی روند افزایشی را در نرخ بهره شاهد هستیم، بیشترین اوراق، نرخ بهره ۲۱تا ۲۴ درصد را به خود اختصاص داده‌اند. البته روند نرخ بهره در بلندمدت هنوز نزولی است (ازسال ۹۵ تا ۹۹).
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تصوری که درباره اوراق بدهی دولتی در بازارهای سهام کشور رایج است، افزود: این تصور وجود دارد که متهم اصلی، اوراق بدهی دولتی است که بازار سهام را خراب کرده و نرخ‌ها را بالا برده است. برخلاف نظر این عده، معتقدم مشکل از بخش بانکی است که به سایر بخش‌ها منتقل و در بخش اوراق منعکس می‌شود، ریشه در مشکلات بخش بانکی است که توازن در بازارسرمایه را بهم می‌زند.
سرزعیم در پیش‌بینی وضعیت اقتصاد سال ۹۶ دو سناریوی خوشبینانه و واقع‌بینانه را برای اقتصاد کشور متصور شد و توضیح داد: پیش‌بینی خوشبینانه این است که ترامپ اهل بیزینس با ایران می‌شود، بوئینگ می‌فروشد، شرکت‌های نفتی امریکا وارد بازار نفت ایران می‌شوند و درباره رفع مشکلات بانکی، بانک مرکزی تصمیم‌های سخت می‌گیرد. دولت جدید با انگیزه برای اصلاحات ساختاری و با جراحی‌های سخت می‌آید و روابط خارجی در منطقه مصالحه‌آمیز و صلح‌جویانه است و از شدت تنش‌ها در منطقه کاسته می‌شود.
وی درباره نگاه واقع‌بینانه از وضعیت سال آینده گفت: به نظر می‌رسد آنچه در یک‌سال آینده رخ می‌دهد، حالت تخاصم ادامه پیدا کرده و مشکلات بانکداری هم کج‌دار و مریز ادامه پیدا می‌کند، باز هم اصلاحات ساختاری عقب انداخته می‌شود و تنش‌ها را خواهیم داشت و سناریوی بدبینانه این است که ترامپ به طور جدی با اجرای برجام درگیر می‌شود و ما به بحران بانکی می‌رسیم. تعدیل اصلاحات تا اطلاع ثانوی تعطیل می‌شود و روابط خارجی هم خیلی بد خواهد شد.
این کارشناس خبره اقتصادی رشد اقتصادی در سناریویی خوشبینانه را بین ۵/۵ تا۷ درصد اعلام کرد و افزود: به نظر می‌رسد نرخ تورم خیلی شدید نباشد و بین ۹تا ۱۰ درصد و محرک رشد اقتصاد هم سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی خواهد بود.
سرزعیم رشد اقتصادی سال ۹۶ را براساس سناریوی واقع‌بینانه، ۳/۵ تا ۵ درصد عنوان کرد و ادامه داد «نرخ بهره کمی بالاتر رفته و به ۲۶ درصد می‌رسد، که عامل تحقق رشد ۳/۵ درصد نرخ بهره، قدری به دلیل رشد بخش کشاورزی و کمی هم آثار رشد امسال است که در سال بعد منعکس می‌شود.
به گفته این اقتصاددان، به نظر می‌رسد اقتصاد کشور به حالت طبیعی و نرمال برگشته باشد، به این معنی که کارکرد مهم برجام این بود که در اقتصاد «نرمال‌سازی» شود.با این حال حرکت از رشد کم به رشد قابل قبول نیازمند تصمیم‌های بسیار سختی است