رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار دیروز در گفت‌وگو با ایرنا از فراهم شدن مقدمات راه‌اندازی بورس ارز خبر داده و گفته است: در صورت اجرایی شدن بورس ارز در ابتدا تلاش می‌شود این بورس همانند قرارداد آتی سکه طلا در قالب تابلو مجزا در یکی از بورس‌ها راه‌اندازی شود. محمد فطانت، اعلام کرده سازمان بورس معاملات آتی ارز را همانند معاملات آتی سکه در بورس کالا بررسی کرده است: قیمت سکه عبارت از نرخ اونس جهانی ضربدر قیمت روز ارز است لذا با همین منطق معاملات آتی ارز به‌خصوص دلار می‌تواند انجام شود. نایب‌رئیس سابق شرکت بورس در این زمینه به «آرمان» می‌گوید: اگر بورس ارز فعال شود این مزیت را دارد که دخالت دولت در تعیین نرخ ارز کم ‌شود، از طرف دیگر صادرکنندگان هم اطمینان می‌یابند که ارز خود را می‌توانند با قیمت عادلانه به فروش برسانند و واردکنندگان هم می‌دانند که با چه نرخی ارزشان را تهیه کنند. محمدرضا رهبر درباره سابقه این اتفاق ابراز می‌کند:پیشنهادهایی قبلا راجع به بورس ارز و واریزنامه ارز به بانک مرکزی داده بودم که صادرکنندگان ارز حاصل از صادراتشان را در بورس به‌عنوان واریزنامه ارزی بفروشند و از طرف دیگر واردکنندگان و کسانی که به ارز نیاز دارند این را از بورس خریداری کنند. او مهم‌ترین بحث در بورس ارز را تبادل ارز حاصل از صادرات و قرار دادن آن در اختیار واردکنندگان می‌داند: در گذشته هم از طرف بانک مرکزی بعضی از کارگزاری‌ها مانند کارگزاری بانک کشاورزی که قبلا مدیرعامل آنجا بودم‌، همین عمل را انجام می‌دادیم؛ یعنی به‌عنوان نماینده بانک مرکزی ارز حاصل از صادرات را معامله می‌کردند و اگر هم یک زمانی کمبود ارز هم پیش می‌آمد، بانک مرکزی تزریق می‌کرد و اگر هم مازاد می‌آمد خریداری می‌کرد. رهبر اظهار می‌کند این جریان باعث شده بود نرخ آزاد ارز با نرخ دولتی تفاوت چندانی نداشته باشد تا حدی این موضوع تاثیرگذار بود که در بعضی سال‌ها حتی نرخ بازار ارز پایین‌تر از نرخ واریزنامه‌ها بود، او می‌گوید همین موضوع باعث شد که پیشنهاد تشکیل بورس ارز داده شود و معاملات ارزی در آنجا انجام شود مثلا شرکت پتروشیمی، صادرکنندگان فرآورده‌های آهن ،مس و...ارزشان را در بورس بیاورند و به قیمت مورد تقاضا بفروشند، از طرف دیگر واردکنندگان هم مرجع نرخ ارزشان مشخص است. او در ادامه می‌گوید در این صورت تنها زمانی که ناهماهنگی زیادی میان عرضه و تقاضا در بورس ارز به وجود آید بانک مرکزی می‌توان وارد عمل شود. به بیان این کارشناس بازار سرمایه تجربه بورس ارز در سال‌های 79 تا 81 وجود داشته است:در این سال‌ها دخالت بانک مرکزی هم زیاد نبود چون همیشه همه صادرکنندگان می‌دانستند باید نرخ ارزشان را در بورس به عنوان واریزنامه ارزی بفروشند و تولیدکنندگان هم از آنجا خریداری می‌کردند.  

علی رحمانی، مدیرعامل سابق بورس اوراق بهادار تهران و استاد دانشگاه الزهرا هم از راه اندازی بورس ارز دفاع می‌کند: به این دلیل که بازار ارز ما نارسایی دارد بخشی از ارز کشور از جریان اقتصادی کشور خارج شده است و در محاسبات نیز گزارش نمی شود. به این ترتیب وقتی سرمایه‌داری، در منزل ارز نگه می‌دارد در محاسبه آمار کشور لحاظ نمی شود. بنابراین راه‌اندازی بورس ارز از دید کلان نیز فرصت مناسبی است تا اقتصاد کشور به چرخ بیفتد.

رحمانی در گفت‌وگویی با «آرمان» می‌گوید: اگر در بورس ارز به صورت فراگیر صندوق ارزی داشته باشیم که وجوه آن بر مبنای ارز باشد می‌توان از سرمایه گذاران دلار گرفت و ریال داد به این ترتیب ارز از سرمایه‌گذار گرفته می‌شود و در حساب گردش می‌کند تا از این طریق چرخه اقتصادی به حرکت دربیاید. او با ارائه تعریفی از نگاه مدرن و جهانی از بورس «بازاری است که کارکردهای مختلفی مانند کشف قیمت و دیگری توزیع ریسک است»می‌گوید:هر دو مورد اینها در بورس ارز مصداق دارد. او در این خصوص می‌گوید: اگر بورس ارز راه‌اندازی شود و مشتقات ارزی و ابزارهای پوشش ریسک نیز در کنار آن ایجاد شود یک خلا جدی که همان بازار متشکل آزاد ارزی است، رفع می‌شود. رحمانی می‌گوید: هم‌اکنون بانک مرکزی سیستم ارزی را به صورت تخصیصی ارائه می‌دهد ولی متاسفانه یک بازار آزاد در این خصوص نداریم اگر چه برخی استدلال می‌کنند چون دولت عرضه‌کننده اصلی است نیازی به بورس ارز نیست اما باید گفت در جهت ارتقای اهداف پتروشیمی و حجم صادرات غیرنفتی که افزایش یافته است نیاز به بازار منسجم و شفاف دیده می‌شود.

نکته دیگری که رحمانی در خصوص راه‌اندازی بورس ارز به آن می‌پردازد، بحث به هم ریختن روند عرضه و تقاضاست، او می‌گوید: قبلا هم در سال 86 این موضوع مطرح بود که راه‌اندازی بورس ارز ممکن است عرضه و تقاضا را دچار اختلال کند اما در سال 91 نشان داد که فقدان بورس ارز بسیار اقتصاد کشور را آسیب‌پذیر می‌کند .وی در این خصوص توضیح داد: وقتی شوک ارزی وارد سیستم اقتصادی شد بانک مرکزی نیز با تمام تلاش‌های خود نتوانست کاری از پیش ببرد و نبود بورس ارز کاملا احساس شد. سیدحمید میرمعینی نیز ابتدا به بورس به عنوان بازارهای متشکلی برای عرضه و تقاضای منصفانه و با شفافیت اطلاعاتی بیشتر اشاره می‌کند و می‌گوید: ما مشکلی که در چندین سال قبل داشتیم چندین بار به بحران ارزی برخوردیم و نوسان پیدا کرد که عمدتا ناشی از جو روانی بود که به خاطر سیاست‌های نادرست دولت ایجاد شده بود. این کارشناس بازار سرمایه به «آرمان» گفت:اگر یک نظام سازمان یافته به بازار ارز حاکم شود قیمت‌ها خیلی کارشناسی‌تر و بر اساس شرایط بازار شکل می‌گیرند و تحت‌تاثیر جوزدگی بازار قرار نمی‌گیرند. 

منبع: آرمان - هادی سلگی