ماجرای بورسیه‌ها به خاکستر زیر آتش میماند و با هر بادی شعله‌ای از آن برمی‌خیزد. این روزها برخی در تلاش‌اند ماجرای سه‌هزار بورسیه غیرقانونی دولت احمدی‌نژاد، هرطور شده به فراموشی سپرده شود اما هر دم از این باغ بری می‌رسد. «حامد قادرمرزی»، نایب‌رییس «فراکسیون دانشگاهیان» مجلس به «شرق» خبر داده که تنها یکی از تخلف‌های مالی صورت‌گرفته در اعزام دانشجو به خارج از کشور رقمی در حدود 729میلیاردتومان است. پرسش مهمی که قادرمرزی پیش روی نمایندگان مجلس نهم و مسوولان قرار می‌دهد، این است که آیا در کنار ضرورت استیضاح فرجی‌دانا و محروم‌کردن دانشگاه از این شخصیت برجسته فرهنگی و علمی، کسی سراغ این ماجرا رفته که دلیل بورس‌شدن 35درصد دانشجویان در رشته‌های علوم انسانی چه بوده؟ و چه ضرورتی داشته تا افرادی برای ادامه تحصیل در رشته‌هایی مانند «نهج‌البلاغه»، «فقه» و «حدیث»، «معارف اسلامی»، «تاریخ انقلاب» و «ادبیات فارسی»، راهی فرنگ شوند؟ آیا اصولا دانشگاهی در جهان وجود دارد که برای نمونه دکترای «نهج‌البلاغه» تدریس کند و ما بی‌طلاع باشیم؟
کدام دانشگاه در جهان دکترای «نهج‌البلاغه» دارد
او معتقد است: «اعزام 729دانشجو مطابق قوانین و آیین‌نامه‌ها نبوده و حتی گاهی مسوولان با تغییر قوانین در لوای آیین‌نامه‌های لحظه‌ای، نسبت به بورس‌کردن برخی دانشجویان اقدام کرده که برآیند هزینه مالی همه اینها، عددی نزدیک به یک‌چهارم فساد مالی صورت گرفته در پرونده فساد سه‌هزارمیلیاردتومانی است.» رضا فرجی‌دانا در روز استیضاح با ارایه آمار و اطلاعات، از هزینه‌های تقریبی اعزام دانشجو به خارج از کشور خبر داد. بر این اساس، هزینه‌های برآوردشده برای هر دانشجوی بورسیه دکترا، رقمی در حدود 600میلیون تا یک‌میلیاردتومان برآورد شده است.
حالا قادرمرزی تاکید دارد که دامنه فساد مالی صورت‌گرفته بیش از 729میلیارد است چراکه این بورسیه‌ها هرکدام صندلی دانشجویان نخبه‌ای را اشغال کرده‌اند که بعد از تضییع حق صورت گرفته، روانه دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی شده‌اند، همان دانشگاه‌هایی که حالا برخی نمایندگان مجلس از مهاجرت سرسام‌آور به آنها احساس نگرانی کرده‌اند.
آیا بورسیه غیرقانونی یکی از دلایل مهاجرت نبوده؟
«بیژن نوباوه» یکی از موافقان استیضاح وزیر علوم در همان روز استیضاح بارها به مهاجرت دانشجویان به خارج از کشور اعتراض کرده، بی‌آنکه به این پرسش پاسخ دهد که سهم بورسیه‌های غیرقانونی در این سال‌ها و سکوت مسوولان در ناامیدی دانشجویان و خروج آنها از کشور چه میزان بوده است.
نایب‌رییس «فراکسیون دانشگاهیان کشور» همچنین تاکید دارد که «باید برآورد شود که هزینه مهاجرت دانشجوی نخبه ایرانی به خارج از کشور به دنبال ازدست‌رفتن فرصت ادامه تحصیل در ایران چه میزان بوده، چقدر هزینه شده تا دختر و پسر دانشجوی ما، صنعتی‌شریف و دانشگاه‌تهران و امیرکبیر درس بخواند و روانه آنسوی مرزها شود. آیا دوستانی که با تمام توان به برکناری وزیر کمک کردند از خود پرسیده‌اند که سیل این سه‌هزار بورسیه غیرقانونی تا چه میزان در مهاجرت نخبگان تاثیرگذار بوده و آیا همین نمایندگان عزیز الان حاضرند ارقام ضرر مالی دولت ایران به‌دنبال خطای آکادمیک صورت‌گرفته در دولت گذشته را درآورند؟»
معدل‌های درخشان بورسیه‌ها
فرجی‌دانا همچنین در روز استیضاح درباره آمار مربوط به این 729بورسیه گفته بود: «در میان این 729نفر بورسیه، 71نفر در لیسانس، معدل زیر 14 و 70نفر در ارشد، معدل زیر 16 دارند. درباره مربیان هم باید بگویم در آیین‌نامه قبلی به مربیان بعد از سه‌سال بورس داده می‌شد و بعد پیمانی‌ها نیز به آنان اضافه شدند و تقربیا 617نفر پیمانی بودند که هیات‌امنای دانشگاه، آنها را تایید نکرده بود. درباره معدل هم باید بگویم معدلشان بین 12 تا 13 و 13 تا 14 بوده. در نهایت 213نفر دارای معدل زیر 16 در ارشد هستند. 252نفر هم شرط سنی زیر 40سال را نداشتند.» قادرمرزی تاکید دارد که «هیچ‌کدام از 729فرد بورس‌شده، شرایط قانونی احراز بورس را نداشته و حالا نمایندگان مجلس باید به این سوال افکار عمومی پاسخ دهند که اگر 16ماه پیش «دیوان محاسبات» به این موضوع ورود کرده چرا مجلس باید آنقدر تاخیر کند که در نهایت شخص وزیر علوم ناگزیر به ماجرای تخلف بورسیه‌ها ورود کند، مجلسی که این روزها، به غایت نکته‌سنج شده چطور از کنار تخلفی در این سطح گذشته و اینها را نادیده گرفته است.»
تحقیق‌وتفحص از سازمان بورسیه‌های کشور
این نماینده پیش از این نیز به «شرق» خبر داده بود که نام 10نماینده مجلس نهم در میان فهرست بورسیه‌های غیرقانونی دولت گذشته است. قادرمرزی میگوید: «پس از تعطیلات تابستانی مجلس، تحقیق‌وتفحص از سازمان بورسیه‌های کشور کلید خواهد خورد تا جزییات بیشتری از آنچه به شکل غیرقانونی اتفاق افتاده مشخص شود.»
پیش از آنکه رضا فرجی‌دانا بخواهد ماجرای بورسیه‌ها را اطلاع‌رسانی کرده و در نهایت موجی علیه او در بهارستان شکل بگیرد، رییس وقت «دیوان محاسبات» از تخلف‌های اداری صورت‌گرفته در بورسیه‌ها خبر داده بود. 20 آذر 92 رحمانی فضلی برای نخستین‌بار به این ماجرا ورود کرد، یعنی 16ماه پیش از اطلاع‌رسانی فساد گسترده در بورسیه‌ها از سوی رضا فرجی‌دانا.
از اینها گذشته سازمان بازرسی کل کشور نیز از اواخر سال 92 به پرونده تخلف بورسیه‌ها ورود پیدا می‌کند و در نهایت قرعه فال به‌نام فرجی‌دانا می‌افتد تا به شکل منسجم از فساد گسترده علمی صورت‌گرفته در دوران وزارت کامران دانشجو در وزارت علوم دوره احمدی‌نژاد بگوید. افشاگری‌ای که در نهایت به منسجم‌شدن نمایندگان برای استیضاح وزیر علوم منجر شد.
خدشه به اعتبار آموزش‌عالی کشور
وزارت علوم به‌دلیل تاکید «دیوان محاسبات» مبنی بر غیرقانونی‌بودن ادامه پرداخت هزینه‌ها به پرونده بورسیه‌های غیرقانونی وارد می‌شود. «رضا فرجی‌دانا» در روز استیضاح، یکی دیگر از دلایل ورود وزارت علوم به این ماجرا را برخی از تحرکات در تحریک گروهی از دانشجویان بورسیه از جمله برگزاری تجمع و اطلاع‌رسانی در فضای مجازی و حفظ کیان علمی و بازگشت اعتبار و شأن دانشگاه عنوان کرده بود. همچنین امکان ادامه تحصیل، پرداخت هزینه از سوی دولت و استخدام در همان دانشگاه برای تک‌تک افراد بورسیه شده از جمله دیگر محورهای موردنظر عنوان شده بود. وقفه در توسعه علمی کشور در صورت ورود این افراد به جمع هیات‌علمی دانشگاه‌ها و بی‌اعتباری آموزش‌عالی کشور در جهان و عدم کنترل گواهی‌های فارغ‌التحصیلی و تناقض در معدل‌های اعلام شده و واقعی در کنار اعمال معدل‌های پایین و عدم رعایت همین قاعده در موارد متعدد با وجود اعلام متوسط معدل، از جمله محورهای اصلی ورود وزارت علوم به ماجرای استیضاح است. مهرماه و بازگشایی دانشگاه‌ها نزدیک است و وزارت علوم با سرپرستی محمدعلی نجفی، به کار خود ادامه می‌دهد. رضا فرجی‌دانا مشاور علمی حسن روحانی شده و 145نماینده از برکناری وزیر علوم خرسندند. باید دید سوال‌های فراوان مطرح‌شده پیش روی نمایندگان چه زمان به پاسخی درخور اهمیت خواهد رسید.
منبع: شرق، آمنه شیرافکن