"با گران‌فروشان بشدت مقابله خواهد شد " ، " با گراني های بی دليل بايد مقابله شود"، " گرانی‌های اخیر ناشی از عوامل روانی است" ، نمونه جملات بالا را همیشه در ٤٧ سال گذشته ( از زمان جهش ناگهانی قیمت نفت در سال ۵۲) از زبان مسئولان رژیم گذشته و فعلی هميشه شنیده ایم . در سال۵۴ با تزریق شدید نقدینگی حاصل از جهش قیمت نفت گرانی چنان شدت پیدا کرد که شاه ، "مبارزه با گرانفروشی را بعنوان اصل چهاردهم انقلاب سفید" اعلام کرد ، در جمهوری اسلامی هم تشکیلات عریض و طویلی برای مبارزه با گرانفروشی ایجاد شد . اما علیرغم همه بگیر و ببند ها و ایجاد تشکیلات‌های عریض و طویل برای مقابله با گرانفروشی چه قبل و چه بعد از انقلاب ، ما تنها ملتی هستیم که مفتخر به کسب مدال طولانی ترین تورم دو رقمی تاریخ بشر شده ایم!!! .  

کسب این رکورد دست نیافتنی ممکن نبوده الا با ندیدن تعمدی یا از سر جهل تفاوت ساده دو مقوله " تورم " و " گران‌فروشی "

گران‌فروشی زمانی اتفاق می افتد که حجم نقدينگی با كالاها و خدمات در دسترس يك جامعه در تعادل نسبي باشند ، عده اي از صاحبان كالا و خدمات با زياده خواهي و بدون دلایل منطقي اقدام به فروش گرانتر كالا و خدمات خود كنند ، که عملی غیر اخلاقی و مستوجب مجازات است. اما تورم وضعيتی است كه به هر دليلي حجم نقدينگی از كالاها و خدمات در دسترس پيشی بگيرد ، یعنی اگر در کشوری ۱۰۰ واحد کالا و خدمات در دسترس ، ولی ۱۲۰ واحد نقدینگی در جریان باشد ، به نسبت تفاوت این دو تورم ایجاد می‌شود . در اين حالت به قول توماس فریدمن اقتصادان نوبلیست " تورم همواره يك پديده پولی است " و افزایش قیمتها نه از باب زیاده خواهی گرانفروشان بلکه ناشی از غلبه حجم نقدینگی بر مقدار کالاها و خدمات موجود است . ندانستن یا به عمد ندیدن این تفاوت خیلی ساده داستان تلخی است که در ۴۷ سال گذشته بدون هیچگونه تغییری استمرار داشته و سمبل عینی آن هم افزایش قیمت بیش از چهار هزار برابری دلار نسبت به ریال در این سالهاست.

در تمام این سال‌ها بلاانقطاع رشد نقدینگی بیش از رشد اقتصادی بوده و تا آینده ای نا معلوم این روند استمرار خواهد داشت و مثل دیگر مشکلات مزمن ما هیچ چشم اندازی برای حل علمی و عملی آن در افق دیده نمی‌شود . تا وقتی که مسئولان تفاوت ساده تورم و گرانفروشی را ندانند یا نخواهند که بدانند تورم دو رقمی جزء لاينفك زندگي ما خواهد ماند . در شرایطی که رشد اقتصادی کشور منفی است اما روزانه دو هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید به بازار وارد می‌شود اگر تورم ایجاد نشود باید از تعجب شاخ درآورد . برای بگير و ببند با گرانفروشی حتي با بكارگيري ارتش سه ميليونی چین هم کاری از پیش نمی رود.

قطعاً علم اقتصاد نظری قادر به تبين تورم طولانی ایران نیست ، زیرا دانشجویان رشته اقتصاد در پایان سال اول همه مفاهیم بنیادی تورم را می آموزند ، فقط مبانی اقتصاد سیاسی قادر به توضیح آن است ، نتیجه اینکه علت العلل مشکلات اقتصادی ما از جمله تورم تابعی از مؤلفه های سياسی است تا اقتصادی.

تورم برای بشریت مشکلی کاملاً شناخته شده و راه حل رفع آن هم از خود مشکل شناخته شده تر است ، اما برخلاف تمام دنيا مسئولان محترم ما همیشه بر خلاف روند منطق علم اقتصاد یقه گرانفروشی را که عارضه طبیعی تورم است را بجای خود مشکل چسبیده و ظاهراً قرار نيست این یقه گیری اشتباه به این زودیها اصلاح شود .

@economistfarsi