با افت شدید شاخص در ماه‌های اخیر که برای بسیاری از سهم‌ها بیش از ۵۰ درصد اصلاح به همراه داشته، به نظر می‌رسد حبابی که در ماه‌های نخست سال ایجاد شده بود تا حد زیادی تخلیه شده است. اما به اعتقاد کارشناسان متغیرهای بیرونی مانع از بازگشت بورس به کارکرد عادی خود است.

بورس تهران از 20 مرداد ماه تاکنون تقریباً نیمی از بازدهی‌ای که در چهارماهه نخست سال به دست آورده بود را از دست داد. هرچند تا روز گذشته همچنان بازدهی بورس تهران بیش از 149 درصد است، اما این رقم با بازدهی نزدیک به 300 درصدی اواسط مرداد ماه فاصله زیادی پیدا کرده است.

قرارگرفتن بازار سهام ایران در سایه ریسک‌های متعدد به خصوص ریسک‌های بیرونی که کنترلی روی آنها نیست، باعث شده است تا روزهای منفی بازار بیشتر از روزهای مثبت باشد. برهمین اساس هم اکنون شاخص کل بورس که در مرداد ماه تا ارتفاع 2.1 میلیون واحد نیز پیش رفته بود به کانال 1.2 میلیون واحد عقب نشینی کرده است.

در مجموع پاییز، فصل ریزش برای بازار سهام بوده است. درحالی که شاخص کل بورس درنخستین روز فصل پاییز در نزدیکی کانال 1.6 میلیون واحد قرار داشت، در پایان این ماه و با افت و خیز فراوان به کانال 1.4 میلیون عقب نشینی کرد و در آبان ماه کانال های 1.3 و 1.2 میلیون واحد را تجربه کرد.

در مجموع از 21 روز کاری بورس تهران در مهرماه، 12 روز منفی و تنها 9 روز مثبت بوده است به طوری که دراین ماه شاخص کل با افت 11.4 درصدی همراه شده است. در آبان ماه جاری نیز که تا روز گذشته شش روز از آن را سپری کرده‌ایم، پنج روز بازار منفی بوده است و بدین ترتیب در همین شش روز شاخص 9.3 درصد عقب نشینی کرده است.

روزگذشته پس از رشد مثبت روز چهارشنبه هفته گذشته دوباره شاخص با افت 25 هزار و 996 واحدی معادل 1.99 درصد به یک میلیون و 279 هزار و 901 واحد رسید. همچون ماه‌های اخیر که یکی از ویژگی‌های آن کاهش شدید حجم و ارزش معاملات بوده است، دیروز هم ارزش معاملات تنها 4 هزار و 938 میلیارد تومان بود. این درحالی است که ارزش بازار بورس تهران نیز به 4863 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ارقام بالای 7800 هزار میلیارد تومان مرداد ماه افت شدیدی را تجربه کرده است.

حال با افت شدید شاخص در ماه‌های اخیر که برای بسیاری از سهم ها بیش از 50 درصد اصلاح به همراه داشته است، به نظر می‌رسد حبابی که در ماه‌های نخست سال ایجاد شده بود تا حد زیادی تخلیه شده است. اما به اعتقاد کارشناسان متغیرهای بیرونی مانع از بازگشت بورس به کارکرد عادی خود است. درهمین زمینه دو کارشناس ارشد بازار سرمایه  آینده بازار سهام ایران را تحلیل کرده‌اند که در قالب یادداشت تنظیم شده است.

دو سناریو برای آینده بازار

حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: پس از افت و خیزهای بازار سهام درماه‌های اخیر، هم اکنون می‌توان گفت بازار به تعادل رسیده است. البته تعادل به معنای رشد دوباره قیمت‌ها نیست و مفهوم اصلی آن پایان دوره‌‌‌های رشد یا ریزش مداوم است.

او ادامه داد: ولی این که پس از این مرحله بازار به کدام جهت می‌رود بستگی به عواملی دارد که هم اکنون مهم‌ترین و مؤثرترین آن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکاست که بر اقتصاد و سیاست کشور تأثیر خواهد داشت. در واقع شخصی که در دوره بعدی سکان ریاست جمهوری امریکا را در دست می‌گیرد و رویکردهای آن در قبال ایران جهت حرکتی بازارها را مشخص می‌کند. پس از اعلام رسمی نتایج این انتخابات تقریباً می‌توان گفت که آینده بازار چگونه خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در شرایط فعلی شاهد تقابل میان ریسک گریزها و ریسک پذیرها هستیم. کسانی که اعتقاد دارند که ترامپ یک بار دیگر انتخاب می‌شود و شانس بیشتری به او می‌دهند، وارد ریسک نمی‌شوند. در مقابل کسانی که شانس بیشتری برای انتخاب بایدن درنظر می‌گیرند به آینده خوش بین ترند و ریسک می کنند.

بدین ترتیب هم اکنون تقابل ریسک و بازده در بازار سهام ایران عینیت پیدا کرده است. در مجموع دو حالت بیشتر نمی‌توان برای آینده بازار متصور بود. در صورتی که بایدن انتخاب شود، انتظار می‌رود که بازار برای مدت کوتاهی بین یک هفته تا 10 روز به سمت رشد حرکت کند و پس از آن، اعلام رسمی موضعگیری وی است که شرایط را مشخص می‌کند. اگر ترامپ برای بار دیگر انتخاب شود هم انتظار می‌رود که شاهد افت بیشتر شاخص بورس باشیم و فضای ریسک بازار پررنگ‌تر شود.

مهم‌ترین متغیر صعود بورس کنترل شده است

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه نیز گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل صعود شاخص‌های بورس در ماه‌های نخست سال جاری، افزایش نرخ ارز بود. این درحالی است که با توجه به اهمیت این نرخ و آثار آن بر شاخص‌های اقتصاد کلان، مهار و کنترل این نرخ به یکی از اولویت‌های اصلی سیاستگذاران اقتصادی تبدیل شده است و بدین ترتیب یکی از مؤلفه‌های اصلی مؤثر بر رشد بازار سهام تحت کنترل درآمده است.

او افزود: پس از رشد شدید شاخص بورس در ماه‌های نخست سال جاری، براساس منطق بازارشاخص باید وارد فاز اصلاحی خود می‌شد، یعنی همان دوره‌ای که هم اکنون در آن به سر می‌بریم. این در شرایطی است که به صورت عمده افزایش انتظارات مثبت درخصوص مؤلفه‌های مؤثر بر بازار مانند رشد نرخ ارز و … به صعود پیوسته شاخص در شش ماهه نخست سال منجر شده بود.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: در شرایط فعلی، ریسک در بازار افزایش یافته است. برخی گمانه‌زنی‌ها از کاهش نرخ دلار به محدوده 22 هزار تومان در نتیجه انتخابات امریکا مطرح می‌شود. باتوجه به اینکه اغلب پیش‌بینی‌ها ناظر بر رشد نرخ ارز نیست، سهامداران با احتیاط زیادی خرید می‌کنند و به صورت عمده پلکانی سهم می‌خرند. برهمین اساس طی ماه‌های اخیر حجم و ارزش معاملات به شدت کاهش یافته است، شاخصی که مهم‌ترین رکن نقدشوندگی بازار است که اخیراً ضریب آن افت زیادی داشته است به طوری که همچنان 250 شرکت بورسی در صف فروش قرار دارند درحالی که هنوز اصلاح هم نداشته‌اند.

او ادامه داد: به طور معمول درشرایط صعودی بازار، واکنش‌ها به اخبار مثبت بسیار زیاد است، ولی در دوران نزولی این اخبار تأثیر چندانی ندارد. این درحالی است که درماه‌های اخیرقیمت سهام در بازار بیش از 50 درصد اصلاح شده است. هرچند در خصوص نتیجه انتخابات امریکا گمانه‌‌‌زنی‌های زیادی ارائه می‌شود و آثار آن را روی بازار سهام ایران ارزیابی می‌کنند، اما واقعیت این است که تجربه دهه‌های اخیر نشان داده است که هیچ تفاوتی میان دموکرات‌ها و جمهوری خواهان در امریکا نیست و هر دو حزب رفتار خصمانه علیه ایران خواهند داشت. بر همین اساس، نتیجه انتخابات آمریکا تنها یک شوک مقطعی و کوتاه مدت بر بازار خواهد داشت. در مجموع می‌توان گفت با توجه به تمام متغیرها، شاخص بورس بین 1.1 تا 1.2 میلیون واحد نقطه قابل اطمینانی برای خرید پلکانی باشد.

روزنامه ایران