چند روزی است برداشت گل زعفران در کشور آغاز شده و قیمت این محصول ارزآور به یک پنجم کاهش یافته است؛ اما مسئولان همچنان توپ را به زمین یکدیگر می‌فرستند و کسی مسئولیت قبول نمی‌کند.
برداشت گل زعفران 20 روزی است در کشور آغاز شده اما قیمت آن در بازار دلالی به یک پنجم کاهش یافته، یعنی از کیلویی 250 هزار تومان به 50 هزار تومان رسیده است. وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید مسؤول تنظیم خرید طلای سرخ امسال با شورای ملی زعفران بوده و آنها در این مسیر کم‌کاری کرده‌اند، اما شورای ملی زعفران هم مستنداتی ارائه می‌دهد که از نظر آنها همه کارها طبق روال انجام شده است اما ریشه این کاهش شدید قیمت بلافاصله در فصل خرید از کشاورزان کجاست؟
جدا از این که حق با کدام طرف است، مسائل و اتفاقات دو بخش دولتی و بخش خصوصی را با هم مرور می‌کنیم. شاید دادرسی به حال زعفران‌کاران خطه خراسان پیدا شود. زعفران دومین محصول ارزآور کشور پس از پسته است. سالانه حدود 280 تن زعفران صادر می‌شود و 1.5 میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور دارد و این را هم باید یادآوری کرد که در سال جاری رشد بخش کشاورزی بود که اقتصاد کشور را از منفی شدن نجات داد. بی‌توجهی به این بخش ضربات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور می‌تواند وارد کند.
* انتقال مسئولیت خرید زعفران از تعاون روستایی به شورای ملی زعفران
حسین زینعلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: شورای ملی زعفران مسؤولیت تنظیم خرید طلای سرخ را به درستی اجرا نمی‌کند و به همین دلیل قیمت خرید گل زعفران از کشاورزان به یک پنجم کاهش یافته است.
وی توضیح داد که در سال‌های گذشته سازمان تعاون روستایی در زمان نیاز زعفران را خریداری می‌کرد اما از آن زمان با انتقادات شورای ملی زعفران همراه بود و می‌گفتند چرا بخش دولتی به خرید زعفران وارد می‌شود و مسؤولیت این کار باید توسط بخش خصوصی باشد.
زینعلی گفت: امسال با پیگیری‌هایی که نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس داشت قرار شد شورای ملی زعفران مسؤولیت خرید گل زعفران از کشاورزان را بر عهده بگیرد. برای این منظور با پیگیری‌های وزارت جهاد کشاورزی موافقت اعتبار هزار میلیارد تومان از سازمان برنامه و بودجه برای ارائه تسهیلات به خریداران گل زعفران اخذ شد و قرار شد که شورای ملی زعفران خریداران این محصول را به بانک‌ها معرفی کند تا به آنها تسهیلات داده شود.
به گفته زینعلی، قرار شده 500 میلیارد تومان با عاملیت بانک کشاورزی و 500 میلیارد تومان دیگر توسط بانک توسعه صادرات و صندوق کارآفرینی امید پرداخت شود.
مجری طرح گیاهان دارویی معتقد است که در طی چند روز گذشته که خرید گل زعفران از کشاورزان آغاز شده شورای ملی زعفران افراد را برای گرفتن تسهیلات معرفی نکرده بنابراین میزان خرید در بازار کم شده و قیمت به شدت کاهش یافته است.
* بهانه شورای ملی زعفران: اشکال در زنجیره‌های تولید است
اما مسؤولان شورای ملی زعفران نظر متفاوتی دارند و آنها معتقدند همه اقدامات آن طور که وزارت جهاد کشاورزی خواسته اجرایی شده اما مشکلاتی وجود دارد که کار به نتیجه نمی‌رسد.
غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران در گفت و گو با خبرنگار فارس گفت: همه اقداماتی که وزارت جهاد از ما خواسته به درستی اجرا شده است اما این که چرا نتیجه نمی‌دهد باید در ضعف‌هایی که در زنجیره‌های تولید وجود دارد جست و جو کنیم.
خبری از اعتبار هزار میلیارد تومانی خرید زعفران نیست
به گفته این مسؤول، اعتبار هزار میلیارد تومانی که وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید در بانک‌ها وجود ندارد و بانک‌ها در قبال درخواست آنها می‌گویند هنوز چنین اعتباری به دستشان نرسیده است.
میری مسأله دیگری را مطرح می‌کند و می‌گوید: حالا با فرض این که اعتباری هم در بانک وجود داشته باشد، همه ما می‌دانیم که بروکراسی پیچیده‌ای در گرفتن تسهیلات از بانک‌ها وجود دارد. آنها وثیقه‌های بسیار سنگینی را طلب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که در اکثر موارد خارج از توان وام‌گیرندگان است. مسأله دوم این است که زمانی که سقف وام از یک حدی بیشتر باشد آنها مجوز از تهران می‌گیرند و همین فرایندهای طولانی باعث می شود گرفتن وام کمتر از دو ماه به نتیجه نرسد و طبیعی است که در این مدت فصل برداشت زعفران تمام شده است.
میری می‌گوید: این گونه اقدامات باید به نحوی برنامه ریزی می‌شد که به نفع کشاورز تمام می‌شد، وگرنه پس از این که برداشت محصول زعفران آغاز شده این کارها ثمری برای کشاورز ندارد.
* دلالی و نبودن دستگاه جداسازی کلاله عامل کاهش قیمت زعفران
کاهش قیمت محصولات کشاورزی توسط دلالان و واسطه‌گران به عنوان یک پدیده شوم است که سایه خود را از سر کشاورزان کم نمی‌کند. در مورد طلای سرخ که درآمد سرشاری هم دارد استثنایی وجود ندارد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران هم بر این نکته تأکید می‌کند که شرایط فعلی کاهش قیمت زعفران در بازار متاثر از دلالان و واسطه گرانی است که در این فصل از سال تمام کار اصلی خود را رها کرده و به دلالی در این بخش می‌پردازند.
این مسؤول می‌گوید: در منطقه خراسان رضوی بعضی افراد با آنکه شاغل هستند اما در طول این دو ماه برداشت زعفران کار خود را رها کرده و محصول زعفران‌کاران را به قیمت پایین از آنها خریداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و به دو دلیل عمده کشاورزان مجبور هستند محصول خود را به قیمت پایین بفروشند؛ نخست این که کشاورز نیاز به این پول دارد و با توجه به هزینه‌های بالا و همچنین فشار اقتصادی مجبور است محصول خود را به قیمت پایین بفروشد اما دلیل مهم‌تر این که دستگاه‌های جداسازی کلاله وجود ندارد و زمانی که آنها در طول روز تولید بیشتری داشته باشند چون ماندگاری این محصول بیشتر از 24 ساعت نیست، مجبور هستند به دلال به قیمت پایین‌تری بفروشند. راهکار این است که به هر نحوی وزارت جهاد کشاورزی، دستگاه‌های جداسازی کلاله برای این کشاورزان فراهم کند.
* مستندات شورای ملی زعفران در معرفی خریداران گل زعفران به بانک‌ها
نایب رئیس شورای ملی زعفران مستنداتی را ارائه می‌کند و مدعی است که هر آنچه که وزارت جهاد کشاورزی از آنها خواسته اجرایی کرده‌اند.
وی می‌گوید: نامه‌ای که رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ارسال کرده چهارشنبه گذشته به دست آنها رسیده است و این اتحادیه هم بلافاصله نامه به اعضای اتحادیه نوشته و درخواست کرده است که اگر کسی درخواست تسهیلات دارد، حداکثر تا روز شنبه مورخ 3 آبان ماه 99 به اتحادیه اعلام کند تا نسبت به معرفی به سازمان جهاد کشاورزی اقدامات لازم انجام پذیرد.
همچنین میری می‌گوید: برای تسهیل در دریافت تسهیلات از سوی خریداران جلسه‌ای را تشکیل دادیم و در آن توافق شد که با توجه به این که صادرکنندگان وثیقه لازم را برای دریافت تسهیلات ندارند و این که پروسه سپرده‌گذاری بسیار زمان بر بوده، و فرصت از دست می‌رود، زعفران به صورت زیرکلید و یا تضامین چک و سفته گرفته شود.
به نظر می‌رسد بی‌توجهی به محصول ارزآور کشور یعنی زعفران وجود دارد. کشاورزان طلای سرخ در بین بروکراسی اداری بخش دولتی و بخش خصوصی گرفتار شده‌اند. تصمیمات لحظه‌ای و بدون توجه به اجرای درست آنها تبعات سنگینی را برای این بخش ایجاد کرده است و نتایج آن ضعیف شدن روز به روز کشاورزان و فربه شدن دلالان و واسطه‌ها است.
جای این پرسش بسیار مهم از تصمیم‌سازان و فعالان خصوصی این حوزه باقی است که وقتی زیرساخت‌های تغییر یک رویه نیمه کارآمد وجود ندارد چرا باید با تغییر رویه آن را تبدیل به یک رویه ناکارآمد کرد؟ آیا این وظیفه دولت است که همه رویه‌های خود را تعطیل کند و کار را به بخشی بسپارد که حداقل آمادگی برای انجام کاری را ندارد و بعد وظیفه ایجاد زیرساخت‌ها برای آن بخش را هم بر عهده بگیرد؟
بیش از 90 درصد تولید زعفران جهان توسط ایران تولید می‌شود اما بیم آن می‌رود که ادامه این وضع بلایی را که بر سر پسته ایران آمد درباره زعفران نیز تکرار کند. ما طی سال‌های گذشته جایگاه نخست پسته دنیا را از دست دادیم و باید تلاش کنیم که این بار جایگاه زعفران را از دست ندهیم.
فارس