کار در ارتفاع، آن‌هم در گرمای طاقت‌فرسای انتهای بهار برای هر انسانی مایه عذاب است. حال تصور کنید همین انسان، در کنار خطرهای گرمای شدید برای بدن باید نگران خیزش یک ویروس مهلک به سمت دستگاه تنفسی‌اش‌ هم باشد. در این حالت اگر گرمای شدید کارگر شاغل در ارتفاع را از پا نینداخت، کرونا شاید بتواند این کار را انجام دهد. ویروسی که انسان‌ها را درباره نوع رابطه فیزیکی‌شان با جهان اطراف دچار چالش‌های جدی کرده است، برای کارگران ساختمانی شاغل در استان خوزستان، یعنی جایی که از لحاظ سرعت شیوع ویروس در وضعیت قرمز به سر می‌برد، به صورت صدچندان چالش‌ برانگیز شده است.

هفته نامه آتیه نو در ادامه نوشت: در نظر داشته باشید که خوزستانی‌ها در همین شرایط قرمز هم باید کار کنند تا چرخ‌های اقتصادی استان بگردد. هیچ کارگر روزمزدی بیکاری را حتی برای یک روز جایز نمی‌داند. پیمانکاران هم در شرایطی که قیمت نهاده‌های ساختمانی دچار نوسانات جدی شده‌اند، علاقه‌ای به توقف کار ندارند و می‌خواهند که طبق تعهداتی که در قرارداد خود با کارفرمایان دارند، پروژه را پیش ببرند و تسویه‌حساب کنند. در سایر نقاط جهان هم وضع به همین منوال است اما نکته‌‌ای بسیار مهم در مورد کار ساختمانی و سلامت کارگران این صنعت پولساز اما در حال رکود وجود دارد: در کار ساختمانی، فاصله‌‌گذاری اجتماعی معنا ندارد. در همین حال، کارگرانی که در گرمای طاقت‌فرسا و هوای شرجی خوزستان کار می‌کنند، به سختی قادر به استفاده از دستکش‌های لاتکس و ماسک‌های تنفسی با استاندارد N۹۵ هستند. کارگران ساختمانی تا پیش از شیوع کرونا هم از لحاظ رعایت نکات ایمنی در اواخر بهار و فصل تابستان شرایط مناسبی نداشتند؛ برای نمونه برای رهایی از دم کردن سر و صورت زیر آفتاب، کلاه ایمنی بر سر نمی‌گذاشتند. البته تمام کارگران ساختمانی به دلیل جدی نگرفتن آیین‌نامه‌های ایمنی و بهداشت کار از سوی کارفرمایان، از کلاه، دستکش و... بی‌بهره هستند؛ در حالی که برابر ماده (۲) آیین‌نامه وسایل حفاظت فردی کارفرما مکلف است وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع و محیط کار و مخاطرات احتمالی را به تعداد کافی تهیه و به صورت رایگان میان کارگران توزیع کند.

ضرورت تهیه اقلام بهداشتی از سوی کارفرمایان

برابر ماده (۳) این آیین‌نامه کارفرما مکلف است کاربرد صحیح و مراقب از وسایل حفاظت فردی را به کارگران آموزش دهد. بنابراین جدا از اینکه کارگران به دلیل شرایط اقلیمی از این وسایل استفاده می‌کنند یا نمی‌کنند، کارفرما مکلف به تهیه آنها است. از آنجا که ماده (۲) این آیین‌نامه کارفرما را موظف کرده که مخاطرات احتمالی را در ‌نظر گیرد و ویروس کرونا هم یک مخاطره جدی است باید ماسک و دیگر ملزومات سلامت مانند محلول‌های ضدعفونی در محل کارگاه به اندازه کافی موجود باشد. به هر شکل، نوع کار کارگران ساختمانی، آنها را در برابر خطرهای طبیعی و حوادث به‌شدت آسیب‌پذیر ساخته و پربیراه نیست اگر بگوییم آنها در کنار کارکنان درمان و بخش حمل‌ونقل شهری و بین‌شهری، در صف اول تماس با کرونا قرار دارند. موضوع جالب توجه این است که در اسفندماه سال ۹۸ که پیک اول شیوع کرونا شدت گرفته بود و هر روز صدها فرد مشکوک به ابتلا به کرونا به مراکز درمانی مراجعه می‌کردند، کارگاه‌های ساختمانی از اولین مکان‌هایی بودند که با نظر مثبت شهرداری‌ها تعطیل شدند. تعطیلی این کارگاه‌ها، تقاضا برای خرید و اجاره مسکن را کاهش داد؛ به نحوی که شاهد کاهش ۲۴ درصدی معاملات در اسفندماه و افزایش ۸ درصدی قیمت‌ها بودیم. البته تصمیم شهرداری‌ها بر توقف فعالیت‌های ساختمانی تکلیفی بود که از سوی «ستاد ملی مبارزه با کرونا»، ابلاغ شد؛ چراکه کارشناسان این نهاد معتقد بودند که کارگاه‌های ساختمانی از اصلی‌ترین مکان‌های شیوع کرونا هستند. به هر شکل تصمیم بر این شد که تا زمان ابلاغ دستورالعمل ضوابط پیشگیری از شیوع کرونا در کارگاه‌های ساختمانی فعالیت‌ها از سر گرفته نشود. تا زمان ابلاغ این دستورالعمل در انتهای فروردین ماه، تعداد زیادی از کارگاه‌ها تعطیل شدند و تعدادی هم به شکل غیرمجاز در ساعت انتهایی شب فعالیت‌های خود از سر گرفتند.

بیکاری کارگران ساختمانی و چالش بیمه بیکاری

در نتیجه تعداد زیادی کارگر ساختمانی بیکار شدند یا ساعت کارشان ناقص شد؛ از جمله در خوزستان، تهران و قم. تخمینی از تعداد کارگرانی که شغل خود را تا زمان ابلاغ این دستورالعمل از دست دادند مشخص نیست اما از آنجا که «اکبر شوکت»، رییس کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کشور از وجود ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار کارگر ساختمانی در کشور خبر می‌دهد، می‌توان تصور کرد که تعداد زیادی کارگر در مقطعی بیکار شده‌اند و ممکن است تا این لحظه هم بیکار باشند. با این حال از آنجا که کارگران ساختمانی کارفرمای مشخصی ندارند و در طول سال برای چند کارفرما کار می‌کنند و قانون بیمه بیکاری هم صرفا پوشش بیمه بیکاری را برای بیمه‌شدگان اجباری که دارای کارفرمای مشخصی هستند، الزامی می‌داند، مشمول حمایت‌های مندرج دراین قانون نمی‌شوند؛ البته سخنگوی دولت در نشست خبری روز دوشنبه (۱۹ خرداد) از برنامه دولت برای پرداخت مقرری بیکاری به کارگران ساختمانی خبر داد. «علی ربیعی» در این مورد گفت:«براساس چارچوبی که قانون تامین‌اجتماعی برای بیمه بیکاری تعیین کرده است فقط به افرادی می‌توانستیم بیمه بیکاری بدهیم که سهم سه درصدشان توسط کارفرما پرداخت شده باشد و در حوزه مشخصی باشند. با تصمیمی که در ستاد ملی مقابله با کرونا گرفته شد و فکر می‌کنم به زودی آن را تصویب کنیم بیمه بیکاری مشمول این کارگران خواهد شد». با این حال تا این لحظه انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی با کمک خیرین به تعدادی از کارگران ساختمانی که وضعیت معیشتی مناسبی ندارند اقلام خوراکی عرضه کرده‌اند. بنابراین توزیع بسیار محدود و بیشتر معطوف به کارگرانی است که مستاجر هستند. آنچه که دست کارگران ساختمانی را می‌گیرد کمک‌های نقدی و تسهیلات بانکی است».

کمک خیرین به تعداد محدودی کارگر ساختمانی

شوکت در مورد اقلامی که میان کارگران ساختمانی توزیع شده است به آتیه‌نو، گفت: «تعداد این اقلام کافی نیست و باید کمک‌ نهادهای حمایتی هم برقرار شود. متاسفانه حجم کمک‌های آنها بسیار کم بود. بنابراین امکان کمک‌های فراگیر در دوران بیکاری کارگران ساختمانی فراهم نشد. این در حالی است که آنها روزمزد محسوب می‌شوند و باید برای تامین هزینه‌های زندگی خود کار کنند. البته کار کردن در شرایطی که استان محل کارشان از لحاظ شیوع کرونا در وضعیت قرمز به سر می‌برد، راحت نیست و بعضا با آنها برخورد هم می‌شود.» شوکت در مورد این برخوردها و پادرمیانی انجمن‌های صنفی، گفت: «برای نمونه در استان خوزستان مواردی از ضبط وسایل کار کارگران گزارش شده است. البته با پادرمیانی انجمن‌های صنفی مشکل حل شد و وسایل آنها را برگرداندند. در مورد کارگران ساختمانی استان خوزستان باید به این نکته توجه داشت که با افزایش موارد ابتلا به کرونا در این استان مانند سایر نقاط کشور فعالیت‌های ساختمانی متوقف شد اما با بالا گرفتن شیوع کرونا از اردیبهشت ماه، خطرهای بیشتری متوجه جان کارگران و استادکاران این استان است؛ به‌ویژه‌ اینکه انتظار می‌رفت با گرم شدن هوا شیوع کرونا متوقف شود اما این اتفاق نیفتاد و حال شاهد فراگیر شدن آن در این استان جنوبی کشور هستیم.» رییس کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کشور، افزود:«کارگران ساختمانی استان خوزستان بیشتر مهاجران فقیری هستند که برای کار از روستا به شهر آمده‌اند یا از استان‌های همجوار مهاجرت کرده‌اند. بنابراین تاثیرات کرونا بر سلامت، معیشت و امنیت شغلی آنها بسیار مهم است. از آنجا که امکان رعایت دستورالعمل‌های پیشگیری از کرونا در کارگاه‌های ساختمانی وجود ندارد و کارگران در اتاقک‌های کوچک دور هم استراحت می‌کنند امکان شیوع کرونا میان آنها بالا است.» وی نسبت به تجمع کارگران ساختمانی در میادین هم اظهار نگرانی کرد:«از طرفی کارگران بدون رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در میادین جمع می‌شوند تا افراد برای سفارش کار به آنها مراجعه کنند. این مورد هم به‌شدت خطر گسترش کرونا را تشدید می‌کند؛ به‌ویژه در استانی مانند خوزستان که کارگران و مردم خطر گسترش کرونا را جدی نگرفتند و به هشدارها بی‌اعتنایی کردند. جا دارد که شهرداری‌های استان خوزستان هرچه سریعتر مکان‌هایی را برای استقرار کارگران با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و نصب تابلوهای هشدار در ورودی‌های آنها بسازند.»

ضرورت حمایت‌ از کارگران ساختمانی

شوکت با بیان اینکه شهرداری‌های استان خوزستان باید وسایلی مانند محلول‌های ضدعفونی سطح و شست‌وشوی دست را میان کارگران ساختمانی توزیع کنند و از آنها بخواهند که پس از پایان کار سطوحی که با آنها در تماس بودند را به خوبی ضدعفونی کنند، افزود: «حالا که فعالیت‌های ساختمانی از سر گرفته‌ شده‌ و استان هم در وضعیت قرمز قرار دارد شهرداری‌های خوزستان باید آستین بالا بزنند و خطرات شیوع کرونا را به تمام کارگران متذکر شوند و تمام وسایل بهداشتی لازم را میان آنها توزیع کنند. البته هوا در استان خوزستان به اندازه‌ای گرم شده که استفاده از ماسک را دشوار می‌کند.» وی افزود: «اما می‌توان با جابه‌جا کردن ساعات کار و آغاز کار پس از غروب خورشید، از ماسک هم استفاده کرد؛ البته باید خطرات کار در شب را هم برای افرادی که در ارتفاع کار می‌کنند، جدی گرفت اما شهرداری‌ها برای کار در شب محدودیت‌هایی وضع کرده‌اند. در کل باید بر فعالیت‌های ساختمانی نظارت دقیقی شود نه اینکه وسایل کار کارگران را از آنها گرفت اما توام با آن باید با توزیع بسته‌های معیشتی و پرداخت تسهیلات بدون بهره به کمک کارگران ساختمانی شتافت. دولت و نهادهای حمایتی باید با سرعت بیشتری به کمک کارگران بیایند و حمایت‌های پایداری را برای آنها در نظر گیرند.»

کارگران ساختمانی نیازمند نظام حمایت‌های رفاهی

در همین حال که کارگران ساختمانی استان خوزستان و سایر استان‌ها زیر سایه کرونا مشغول به کار هستند، باید به برقراری نظام حمایت‌های رفاهی برای آنها فکری کرد، نظامی چندلایه که با صندوق‌های درمان، بازنشستگی و بیمه ‌بیکاری ارتباط تنگاتنگی داشته باشد و مورد حمایت مالی دولت نیز قرار گیرد. تنها اینگونه می‌توان در روزهای بحران و بیکاری گسترده، به صورت فوری به کمک آنها شتافت. طبیعی است که می‌توان سقف این نظام رفاهی را بر سر تمام کارگران روزمزد گستراند اما با توجه به جمعیت کارگران ساختمانی و رکود در صنعت ساختمان، باید چراغ اول را برای کارگران ساختمانی روشن کرد و زنگ‌ها را به صدا درآورد.

سلامت نيوز