گزارش شاخص‌های بخش صنعت، معدن و تجارت در 8 ماهه سال‌جاری نشان می‌دهد که با وجود تحریم‌ها و مشکلاتی که در خرید مواد اولیه وجود دارد، اتفاق‌های مثبتی در بخش صنعت، معدن و تجارت در حال رخ دادن است، البته در حوزه‌های زیادی هم شاهد کاهش شاخص‌ها هستیم به گونه‌ای که افت‌های تولید و جذب سرمایه‌گذاری برای اولین بار سیر نزولی زیادی دارد، اما با وجود افت شاخص‌های حوزه تولید و تجارت، فعالان حوزه صنعت و بازرگانی بر این باورند که سال آینده بخشی از کاهش‌ها جبران می‌شود.

اگر بخواهیم به‌صورت کلی روند تولید را نگاه کنیم، طی 8 ماهه سال‌جاری، از میان 41 محصول منتخب صنعتی و معدنی، 27 محصول رشد و 14 محصول کاهش تولید داشتند.

ملموس‌ترین اتفاقی که تأثیر آن را خانواده‌ها دیدند، به کالاهای حوزه صنعت برمی‌گردد. لوازم خانگی، فولاد و سیمان از جمله آنهاست. تولید‌کنندگان لوازم خانگی که شامل سازندگان فریزر، ماشین لباسشویی، یخچال و تلویزیون می‌شوند رشد 4.6 درصدی را ثبت کردند.

افزایش تولید سیمان و فولاد هم کمک کرد تا قیمت مسکن سیر صعودی به خود نگیرد. سال گذشته کاهش تولید فولاد بر قیمت مسکن اثر منفی گذاشت. به اعتقاد برخی از کارشناسان یکی از دلایل افزایش قیمت مسکن در سال 97 کمبود سیمان و فولاد بوده است. طی 8 ماهه سال‌جاری فولاد خام 6.2 درصد رشد، سیمان 10.3 درصد و کاتد مس 10.2 درصد رشد تولید داشتند.

کارشناسان می‌گویند بعد از مدت‌ها تولیدکنندگان به این باور رسیدند که می‌توانند روی پای خود بایستند و تولید را به‌صورت منظم و به روز ادامه دهند.

حوزه دیگری که طی 8 ماهه سال‌جاری مردم کاهش تولید آن را به‌خوبی لمس کردند، خودرو است. قرار بود در سال‌جاری بخشی از کاهش تولید جبران شود اما مشکلات تحریم مانع از این اتفاق شد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در 8 ماهه سال 98 حدود 446 هزار خودرو تولید شده که نسبت به سال 97، کاهش 33.2 درصدی داشته است. افت تولید خودرو باعث شده که خیلی از ثبت‌نام‌کنندگان خودرو نتوانند در موعد مقرر خودروهای خود را تحویل بگیرند.

حوزه پتروشیمی هم برای اولین بار کاهش تولید را طی مدت یاد شده تجربه کرده است. آمارهای وزارت صنعـت، معدن و تجارت نشان می‌دهد که محصولات پتروشیمی در این مدت به میزان 37 میلیون تن تولید شده که کاهش 0.3 درصدی را در قیاس با سال گذشته در همین مدت نشان می‌دهد.

با توجه به کاهش تولید در برخی از کالاها قرار شده بود که در قالب اقتصاد مقاومتی تسهیلات به واحدهای صنعتی تزریق شود. آنگونه که در گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت آمده است، در راستای اجرای پروژه‌های اقتصاد مقاومتی، از ابتدای سال‌جاری تا پایان آبان ماه در مجموع 7918 میلیارد تومان تسهیلات به 4 هزار و 13 واحد صنعتی پرداخت شده است. از سویی در قالب تسهیلات برنامه تولید و اشتغال همان تبصره 18 معروف، تا پایان آبان ماه هزار و 449 واحد صنعتی و تولیدی به بانک‌های عامل معرفی شدند که از این تعداد 163 واحد توانستند تسهیلات بگیرند. در این میان کل تسهیلات ارائه شده حدود 972 میلیارد تومان بوده است که این عدد در برابر مشکلاتی که واحد‌های صنعتی در حوزه تولید داشتند بسیار کم است.

سال 98 بانک‌ها نقش کمرنگی در تولید و صنعت داشتند و این موضوع در سال‌جاری بیشترین گلایه فعالان صنعتی کشور بوده است. در این میان، فقط گزارش هفت ماهه بانکی آن، آمار بسیار پایینی را در همکاری تولید و بانک‌ها ارائه کرده است. تسهیلات پرداختی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در 7 ماهه سال‌جاری به بخش‌های اقتصادی حدود 448 هزار میلیارد تومان بوده و در این راستا تسهیلات بخش صنعت و معدن تنها حدود 138 هزار میلیارد تومان بوده است. در بخش بازرگانی نیز تسهیلات بانکی 83.6 میلیارد تومان شده است. این آمار نشان می‌دهد که سهم صنعت از تسهیلات بانکی 30.7 درصد و سهم بازرگانی حدود 19 درصد بوده است. با توجه به مشکلات حوزه صنعت سهم به دست آمده بسیار اندک است.

با توجه به گزارش 8 ماهه عملکرد وزارت صمت کدام بخش صنعت، معدن و تجارت‌ افزایش را تجربه کرده است؟ از نظر تعداد در پروانه بهره برداری، جواز تأسیس، پروانه بهر ه برداری و صادرات کالاهای غیرنفتی رشد به دست آمده است.

در 8 ماهه سال 98 صادرات کالاهای غیرنفتی 88.4 میلیون تن با ارزش 27 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزنی 16.4 درصد رشد و به لحاظ ارزشی 10.9 درصد کاهش داشته است. همچنین میزان واردات به کشور 22.1 میلیون تن به ارزش 28.4 میلیارد دلار بوده که به لحاظ وزنی 1.6 درصد رشد و به لحاظ ارزشی 4.9 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

نکته دیگری که وضعیت صنعت کشور را به‌خوبی نشان می‌دهد، جوازهای صادر شده از سوی وزارت صمت است. در 8 ماهه سال‌جاری 3960 فقره پروانه بهره‌برداری با میزان سرمایه‌گذاری 24.6 هزار میلیاردتومان و اشتغال 60841 نفر صادر شده است که به ترتیب در تعداد 3.9 درصد رشد، در سرمایه‌گذاری و اشتغال به ترتیب 36.3 و 11.2 درصد کاهش را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. البته رشد منفی سرمایه‌گذاری در 8 ماهه سال‌جاری به‌دلیل صدور پروانه بهره‌برداری «نفت ستاره خلیج فارس» با سرمایه‌گذاری بیش از 19.2 هزار میلیارد تومان در خردادماه سال گذشته است. بدون احتساب واحد یاد شده تغییرات میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال در 8 ماهه سال‌جاری به ترتیب رشد 27.2 درصدی و کاهش 7.7 درصدی دارد.

در پایش شاخص‌های صنعت، معدن و تجارت جواز تأسیس هم یکی از نماگرهایی است که نشان می‌دهد صنعت چه مسیری را طی می‌کند. طی 8 ماهه سال‌جاری 17054 فقره جواز تأسیس با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری 187.3 هزار میلیارد تومان و پیش‌بینی اشتغال 394921 نفر صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل در تعداد 15.8 درصد رشد، در سرمایه‌گذاری 10.6 درصد کاهش و در اشتغال 14.2 درصد رشد را نشان می‌دهد. رشد منفی پیش‌بینی سرمایه‌گذاری در 8 ماهه سال‌جاری به‌دلیل صدور جواز تأسیس واحد «پترو پالای مکران» با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری بیش از 41 هزار میلیارد تومان در شهریور 1397 است. بدون احتساب واحد مذکور تغییرات میزان پیش‌بینی سرمایه‌گذاری در 8 ماهه سال‌جاری افزایش 11.3 درصدی را نشان می‌دهد.

بخش دیگری که دولت دوازدهم به آنها بهای زیادی داده حوزه معدن است. در 8 ماهه سال‌جاری 504 فقره پروانه اکتشاف، 289 فقره گواهی کشف و 333 فقره پروانه بهره‌برداری معدن صادر شده است که نسبت به دوره قبل در تعداد پروانه اکتشاف 15 درصد کاهش و در گواهی اکتشاف 2.5 درصد و در پروانه بهره‌برداری 0.3 درصد افزایش داشته است. میزان اشتغال پروانه‌های بهره‌برداری معدنی صادره 2933 نفر بوده که 14.2 درصد رشد را نشان می‌دهد.

در جدول زیر به آمار تولید کالاهای منتخب صنعتی به‌صورت مبسوط اشاره شده است. این آمار برای مردم قابل حس‌تر است چرا که بخشی از آنها در زندگی روزمره و کار آنها است.

یکی از خبرهای خوب برای تمام بخش‌های صنعت که ایران و غیر ایران ندارد، جذب سرمایه‌های خارجی است. در 8 ماهه سال 98 تعداد 55 طرح سرمایه‌گذاری خارجی صنعتی، معدنی و تجاری، با مجموع سرمایه‌گذاری 784.6 میلیون دلار، به تصویب هیأت سرمایه‌گذاری خارجی رسیده است.

عملکرد 8 ماهه حوزه صنعت و بازرگانی در صادرات کالاهای غیر نفتی (با احتساب میعانات گازی) گویای آن است که در همه موارد از نظر وزن رشد و از نظر ارزشی کاهش را تجربه کردیم. سازمان توسعه تجارت می‌گوید اگر تعرفه‌های گمرکی مورد بازبینی قرار نگرفته بود، اکنون در بخش ارزشی هم شاهد رشد بودیم. تجار برای اینکه هزینه هایشان کاهش پیدا کند، تصمیم بر این شد که تعرفه‌ها کاهش پیدا کند. اگر بخواهیم واقع گرایانه به آمارهای صادرات غیر نفتی نگاه کنیم از نظر ارزشی قطعاً با رشدهای خوبی مواجه می‌شدیم.

در 8 ماهه سال‌جاری 22129 هزار تن کالا وارد کشور شده است که ارزش دلاری آن 28383 میلیون دلار است، این در حالی است که سال گذشته 21784 هزار تن کالا وارد ایران شده بود. اگر بخواهیم درصد تغییر را محاسبه کنیم از نظر وزنی 1.6 درصد رشد واردات داشتیم و از نظر ارزشی 4.9 دلار کاهش را ثبت کردیم.

از نظر صادرات با اینکه اخیراً تراز تجاری کشور مثبت شده است، تجار توانستند 88361 هزار تن کالا صادر کنند که این حجم نشان از درآمد 27041 میلیون دلاری دارد. سال گذشته در همین مدت میزان صادرات کشور از نظر ارزشی 30335 میلیون دلار و از نظر وزنی عدد 75884 هزار تن ثبت شده بود. مقایسه ارزشی نشان می‌دهد که کاهش 10.9 درصدی عایدمان شده است و از نظر وزنی رشد 16.4 درصد را در سال 98 ثبت کردیم.

بررسی جزء به جزء تولید در بخش کالاهای منتخب معدنی و صنایع معدنی خبرهای خوبی دارد چرا که اکثر آنها رشد را طی 8 ماهه سال‌جاری تجربه کردند و بخش‌هایی هم که کاهش تولید داشتند، اعداد آن از آنچه پیش‌بینی می‌شد، کمتر است. بیشترین کاهش تولید در صنایع معدنی شمش آلومینیوم، آلومینا و کنسانتره زغال سنگ بوده است. در این میان بخش ظروف چینی و ظروف شیشه‌ای رکورددار افزایش تولید بودند. بعد از این کالاها می‌توان به افزایش تولید چینی بهداشتی و سیمان اشاره کرد.

منبع: اتاق ایران