طرح آمارگيري هزينه ودرامد خانوار با قدمتي ٥٠ ساله از مهم‌ترين طرحهاي آماري مركز آمار ايران است. هدف كلي اين طرح، برآورد متوسط هزينه‌ها و درامد يك خانوار شهري و یک خانوار روستايي در سطح کشور و استان‌ها است. در سال ١٣٩٧ تعداد خانوارهاي آمارگيري شده در اين طرح ٢٠٣٥٠ خانوار نمونه در نقاط شهری و ١٨٦١٠ خانوار نمونه در نقاط روستايي كشور است.
نگاهي به اهم نتايج طرح درسال ١٣٩٧ در مناطق شهري و روستايي نشان ميدهد كه:
- متوسط هزينه كل خالص سالانه يك خانوار شهري ٣٩٣ میلیون و ٢٢٧ هزار ريال بوده است كه نسبت به رقم مشابه در سال قبل ٣,١٩ درصد افزايش نشان مي دهد. از هزينه كل سالانه خانوار شهري ٩٤ میلیون و ٥٠٥ هزار ريال با سهم ٠,٢٤ درصد مربوط به هزينه‌های خوراكي و دخاني و ٢٩٨ میلیون و ٧٢٢ هزار ريال با سهم٠,٧٦ درصد مربوط به هزينههاي غيرخوراكي بوده است. دربين هزينههاي خوراكي و دخاني، بيشترين سهم با ٠,٢١ درصد مربوط به هزينه گوشت و در بين هزينههاي غيرخوراكي بيشترين سهم با ٠,٤٥ درصد مربوط به هزينه مسكن، سوخت و روشنايي بوده است.
- متوسط درامد اظهار شده‌ی سالانه يك خانوار شهري ٤٣٤ میلیون و ٩٠٥ هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل، ٦,١٨ درصد افزايش داشته است. بر اين اساس در سال ١٣٩٧ رشد متوسط درامد سالانه خانوارهاي شهري نزدیک به رشد هزينه كل سالانه است. منابع تامين درامد خانوارهاي شهري نشان ميدهد كه ٤,٣٣ درصد درامد از مشاغل مزد و حقوق بگيري، ٠,١٧ درصد از مشاغل آزاد كشاورزي و غيركشاورزي و ٦,٤٩ درصد از محل درامدهاي متفرقه خانوار تأمين شده است.
- مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ١٣٩٦ نسبت به سال ١٣٩٧ نشان میدهد كه خانوارهاي استفاده كننده اتومیبل شخصی از ٦,٥٠ به ٢,٥٣ ، یخچال فریزر از٢,٦٣ به ٥,٦٨، جاروبرقی از ٠,٩١ به ٥,٩١، ماشین لباسشویی از ٣,٨٦ به ٦,٨٦، ماشین ظرفشویی از ٣,٧ به ٤,٨، اجاق گاز از ٩,٩٨ به ٢,٩٩ و مایکروويو و فرهاي هالوژن دار از ٤,١٢ به ٦,١٢ افزايش يافته است.
- در سال ١٣٩٧، عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ٧,٩٣ درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی (شبکه عمومی) بوده است.
- متوسط هزينه كل خالص سالانه يك خانوار روستایی ٢١٤ میلیون و ٤٧٢ هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل ٠,٢٠ درصد افزايش نشان ميدهد. از هزينه كل سالانه خانوار روستايي ٨٠ میلیون و ٢٤٦ هزار ريال با سهم ٠,٣٧ درصد مربوط به هزينههاي خوراكي و دخاني و ١٣٤ میلیون و ٢٢٦ هزار ريال با سهم ٠,٦٣ درصد مربوط به هزينههاي غيرخوراكي بوده است. در بين هزينههاي خوراكي و دخاني، بيشترين سهم با ٠,٢٤ درصد مربوط به هزينه آرد، رشته، غلات، نان و فرآوردهای آن و در بين هزينههاي غيرخوراكي، بيشترين سهم با ٠,٢٨ درصد مربوط به مسكن، سوخت و روشنايي بوده است.
- متوسط درامد اظهار شده سالانه يك خانوار روستايي ٢٣٣ میلیون و ١١٤ هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل ٥,١٥ درصد افزايش داشته است. منابع تامين درامد خانوارهاي روستایی نشان ميدهد كه ٧,٣٠ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگيري، ٩,٣١ درصد از مشاغل آزاد كشاورزي و غيركشاورزي و ٤,٣٧ درصد از محل درامدهاي متفرقه خانوار تأمين شده است.
- مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ١٣٩٦ نسبت به سال ١٣٩٧ نشان میدهد كه خانوارهاي استفاده كننده اتومیبل شخصی از ٦,٢٩ به ٣,٣٢، یخچال فریزر از ٢,٤٥ به ٢,٤٩، اجاق گاز از ٠,٩٨ به ٣,٩٨، جاروبرقی از ٦,٦٤ به ١,٦٦، ماشین لباسشویی از ٩,٥٣ به ٠,٥٦، ماشین ظرفشویی از ٣,٠به ٥,٠ و مایکروویو و فرهاي هالوژن دار از ٩,١ به ٠,٢ درصد افزايش رسیده است.
- در سال ١٣٩٧ عمده ترین نوع سوخت مصرفی ٨,٦٧ درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) و ٤,٢٠ درصد نفت سفید بوده است.
متوسط هزینه‌ها و درامد خانوار بر حسب استان
بررسي متوسط هزينه كل سالانه يك خانوار شهري نشان ميدهد كه استان تهران با ٥٨٤ میلیون و ٦٧٦ هزار ريال بيشترين و استان كرمان با ٢٣٧ میلیون و ٤١٥ هزار ريال كمترين هزينه را در سال ١٣٩٧ داشته‌اند.
همچنين استان تهران با ٦٤٠ میلیون و ٣٠٣ هزار ريال بيشترين و استان آذربايجان غربي با ٢٦٤ میلیون و ٧١١ هزار ريال، كمترين متوسط درامد سالانه يك خانوار شهري را در سال ١٣٩٧ به خود اختصاص داده است.
مرکز آمار ایران