دستمزدها و درآمدهای نجومی بازیگران –و در کل سلبریتی‌های- وطنی در یکی دوسال اخیر محل مناقشات فراوانی بوده و در این مدت، چه در رسانه‌های رسمی و چه در رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی شاهد انتقادات و اعتراضات پرشماری به این قضیه بوده‌ایم. انتقاداتی که با مقایسه درآمدهای بازیگران با اصناف دیگر نه‌تنها این فاصله درآمدی منتج به فاصله روبه‌فزونی طبقاتی را زیر سوال می‌برند، که از سوی دیگر این چهره‌ها را سزاوار دریافت چنین دستمزدها و درآمدهایی نمی‌دانند...
کی چقدر می‌گیره؟
درباره دستمزدهای بازیگران شناخته‌شده سینما و تلویزیون تاکنون اخبار و شایعات بی‌شماری درج شده، یکی از آخرین موارد این قضیه پارسال تقریباً همین مواقع بود که جدولی منتشر شد درباره میزان دستمزدهای این بازیگران. جدولی که البته منتقدان بر این باور بودند دستمزد رسمی بازیگران است، یعنی دستمزدی که طبق قرارداد باید رسانه‌ای شود، وگرنه دستمزد واقعی این بازیگران از این عدد و رقم‌ها به‌مراتب بالاتر است و حتی گاه شایعاتی درباره دریافتی‌های میلیاردی بازیگران هم شنیده می‌شود- که بسیاری از دست‌اندرکاران سینما هم این امر را تأیید کرده‌اند. مثلاً علی سرتیپی علناً در تلویزیون گفته که «دستمزدهای یک‌میلیارد تومانی در ایران وجود دارد» یا جواد نوروزبیگیکه او نیز گفته بود «دستمزدهای میلیاردی وجود دارند، اما راستش بیشتر از این را نشنیده‌ام، مثلاً نشنیده‌ام بازیگری دستمزد چندمیلیارد تومانی بگیرد»...
طبق همان جدول منتشرشده دستمزدهای رسمی بازیگران، در حال حاضر رضا عطاران، محمدرضا گلزار و نوید محمدزاده گران‌ترین بازیگران سینمای ایران هستند که دریافتی‌شان حوالی یک‌میلیارد تومان است. بعد از اینها شهاب حسینی، جواد عزتی، حمید فرخ‌نژاد، مهناز افشار و لیلا حاتمی بین ٥٠٠ تا ٨٠٠ میلیون می‌گیرند و بعد از اینها هم بازیگرانی چون ترانه علیدوستی، بهرام رادان، امیر جعفری، پژمان جمشیدی و… قرار دارند.
انتقادها و پاسخ‌ها
منتقدان و معترضان بر این باورند که تفاوت دریافتی اقشار معمولی با سلبریتی‌ها منصفانه نیست. این اعتراضات را در فضای مجازی بسیار دیده‌ایم که به زبان‌های گوناگونی ادا شده‌اند: «یک کارگر برای ۳۰ روز کار در سال ۹۷ یک‌میلیون و ۱۱۱ هزار تومان دستمزد می‌گیرد. یعنی یک بازیگر میلیاردی به اندازه حقوق ماهانه ۹۰۰ کارگر دریافتی دارد. یعنی برای هر دقیقه حضورش در فیلم دستمزد ۱۰ ماه کار یک کارگر را طلب می‌کند. این انصاف است؟»
برخی نیز در پاسخ به دستمزدهای ستاره‌های جهانی اشاره می‌کنند و با قیاس دریافتی آنها با ستاره‌های وطنی تازه طلبکار هم می‌شوند که در قیاس با آنها بازیگران ما زیاد که نمی‌گیرند هیچ، بلکه کم هم می‌گیرند...
حق با کیست؟
هر دو طرف حق دارند. بله، کارگر حق دارد که می‌گوید چرا او باید در ٧٥سال کار مدام درآمد یک فیلم یک بازیگر را دریافت کند؟ اما آن‌وری‌ها هم حق دارند. هر شخص یا هر شغلی، نه در قیاس با اشخاص یا مشاغل دیگر که طبق ارزش، اهمیت و تأثیرگذاری ذاتی آن شغل دستمزد می‌گیرد و در این بین هرچه گستره نفوذ و تأثیر آن شغل و فرد بیشتر باشد، طبیعتاً درآمد او نیز بیشتر خواهد شد. اشاره این گروه به فوتبالیست‌هاست که درآمدهایشان حتی در قیاس با بازیگران هم نجومی است. طبق نظر این گروه در مقیاس داخلی خودمان بازیگران ما نیز چنین نفوذی دارند، پس چرا نباید آنها هم اندازه ستاره‌های جهانی حقوق بگیرند؟
درآمد آنها چقدر است؟
همین دیروز فهرست صد ستاره پردرآمدسال منتشر شد. فهرستی که نفر اولش ١٨٥ میلیون دلار درآمد داشته. طبق این فهرست تیلور سوییفت با ١٨٥ میلیون دلار برای دومین بار در صدر فهرست سالانه صد ستاره پردرآمد دنیا قرار گرفت. رتبه دوم را کایلی جنر ۲۱ ساله با ۱۷۰ میلیون دلار درآمد به خود اختصاص داده و بقیه نیز چنین درآمدهای رویایی داشته‌اند. مثلاً لیو مسی ۱۲۷ میلیون دلار، بیانسه ۸۱ میلیون دلار، کیتی پری ۵۷.۵ میلیون دلار، آریانا گرانده۴۸ میلیون دلار و سلین دیون ۳۷.۵ میلیون دلار درآمد داشته‌اند. درآمدهایی که حدود ٦٠٠ تا ٨٠٠ برابر درآمدهای هنرپیشگان میلیاردی ما هستند. یعنی مثلاً با دلار ١٣هزار تومانی، درآمد ١٨٥میلیون دلاری تیلور سوئیفت می‌شود چیزی حدود ٢ هزار و ٤٠٠ میلیارد تومان. رقمی با ١٢صفر. رویایی است، نه؟!
چقدر می‌ارزند؟
در دنیای هنر یکی از مهمترین عواملی که دستمزد عوامل را تعیین می‌کند، نقش آنها در بازگشت سرمایه است. درواقع زمانی تهیه‌کننده با فلان‌قدر دستمزد برای یک بازیگر موافقت می‌کند که مطمئن باشد وجود و حضور آن ستاره چند برابر آن فلان مبلغ را بازخواهد گرداند. یک معادله ساده؛ که متأسفانه در سینمای ما نادیده گرفته شده. در انتهای سال ٢٠١٨ مجله اقتصادی فوربس اعلام کرد که دانیل کریگ با دستمزد ۲۵ میلیون دلاری گران‌ترین بازیگر هالیوود است. راک با ٢٢ میلیون دلار، وین دیزل با ٢٠ و آن هاث‌اوی با ١٥ میلیون دلار هم در رده‌های بعدی ایستاده‌اند. حالا برویم به دانیل کریگ. در سال‌های اخیر از بین سه فیلمی که از او اکران شده، اسپکتر حدود ٩٠٠میلیون دلار فروخته. جنگ‌های ستاره‌ای ٢ میلیارد دلار و لوگان خوش‌شانس هم ٥٠ میلیون دلار. یعنی کمپانی تهیه‌کننده در ازای پرداخت ٧٥ میلیون دلار به کریگ ٣ میلیارد دلار عایدی داشته.
حرف آخر
در شرایطی که پرفروش‌ترین فیلم سینمای ما، هزارپا با ٤٠ میلیارد تومان فروش، درواقع تنها ٣ میلیون دلار فروخته، بازیگران ما چگونه و با چه منطقی دستمزدهای خود را با دستمزدهای ستارگان دنیای سینما قیاس می‌کنند؟ یا از زاویه دیگری اگر بنگریم، در تاریخ سینمای ما تنها ١٢ فیلم بیش از یک‌میلیون دلار (با قیمت فعلی) فروخته‌اند. این خود نشان نمی‌دهد که هر گونه قیاسی بین سینمای ما و آنها غیرمنطقی و ساده‌انگارانه است؟ این داستان البته ابعاد دیگری هم دارد که از این نظر هم به سود بازیگران ما نیست. گذشته از آمار و ارقام بین‌المللی سینما، با در نظر گرفتن همین سینمای نیم‌بند خودمان نیز پرداخت دستمزدهای یک میلیاردی و بیشتر نامعقول جلوه می‌کند. درحالی‌که در سال تنها چند فیلم از ١٠میلیارد تومان بیشتر می‌فروشند (که یعنی ٣ میلیارد دست تهیه‌کننده‌شان را می‌گیرد)، آیا این منطقی است که در سینمای ایران چندین و چند هنرپیشه میلیاردی یا نزدیک به میلیاردی وجود دارد؟ آیا سینمایی که در کل ٢٠٠ میلیارد گردش مالی دارد (برای نزدیک به صد فیلم) آنچنان بنیه‌ای دارد که از پس دستمزدهای میلیاردی برآید؟ و البته سوال آخر: آیا بازیگرانی که از نظر اقتصادی و مالی، همه‌شان جز عطاران و گلزار، تعداد فیلم‌های شکست‌خورده‌شان بیشتر از فیلم‌های موفق‌شان است، ارزش دریافت دستمزدهای میلیاردی را دارند؟
روزنامه شهروند