تصادف پراید با یک پورشه کاین ١,٥میلیارد تومانی یکی از کابوس‌های بزرگ هر ایرانی است اما جالب است بدانید قانون تعیین خسارت تصادف در ایران فرمول عجیبی دارد که اگر شما با چنین کابوسی مواجه شدید، نباید بترسید و فرار کنید؛ چرا که مطابق قانون شما موظف به پرداخت مبلغ کمی از خسارت می‌شوید و مالک خودروی لوکس مجبور است بقیه خسارت را از جیب خودش بپردازد. این فرمول به اندازه‌ای عجیب است که در حال حاضر شما اگر با پورشه کاین صفر تصادف کنید خیلی خیلی به نفع‌تان است تا با سراتو یا ام.وی.ام چینی، چون در نهایت و بر اساس این فرمول ممکن است شما با یک میزان آسیب وارد کرده، برای پورشه کاین مجبور شوید تنها ٦-٥میلیون تومان خسارت بدهید، اما برای سراتو ١٠ برابر بیشتر خسارت پرداخت کنید! البته این قانون در طول زمان تغییراتی داشته که در نهایت بیشتر این تغییرات به نفع رانندگان مقصر تمام شده است. این فرمول عجیب تا آنجا پیش می‌رود که اگر شما با پراید تصادف کنید بیشتر به ضررتان است تا با سراتو و حتی پورشه کاین!
خسارتی که به بار می‌آورید چطور محاسبه می‌شود؟
اگر با یک خودروی لوکس تصادف کردیم، بیچاره می‌شویم؟! مطابق قانون قبلی بیمه شخص ثالث بله! زیرا بیمه تنها سقف محدودی برای جبران خسارت تصادف با خودروهای لوکس در نظر گرفته است و مطابق قانون قبل شما باید بخش بزرگی از خسارت بیمه را از جیب‌تان پرداخت می‌کردید. در غیر این صورت مالک خودروی لوکس می‌توانست به دادگاه برود و حکم توقیف اموال شما و حتی زندان‌تان را بگیرد. در قانون جدید اما تصادف با خودروهای لوکس به ترسناکی گذشته نیست و شما تنها موظف به پرداخت خسارت «قابل جبران» هستید. اما خسارت قابل جبران چطور تعیین می‌شود؟ خسارت قابل جبران یک فرمول ویژه دارد و آن فرمول این است:
(میزان خسارت * نصف دیه فرد بالغ در ماه حرام) / ارزش خودرو
فرض کنیم شما با یک خودروی یک میلیارد تومانی تصادف می‌کنید و ١٥٠میلیون تومان خسارت به بار می‌آورید. درحال حاضر مبلغ دیه کامل ٣٦٠میلیون تومان است که نصف آن ١٨٠میلیون تومان می‌شود. با این فرمول مبلغ خسارت قابل جبران تنها ٢٧میلیون تومان است و شما موظف به پرداخت این مبلغ هستید و نه بیشتر.
بیمه چقدر خسارت می‌دهد؟
سقف مبلغی که بیمه برای تصادف با خودروهای لوکس خسارت می‌دهد ٢,٥درصد دیه کامل یک انسان در ماه‌های حرام است. در حال حاضر دیه کامل ٣٦٠میلیون تومان است که ٢.٥درصد آن ٩میلیون تومان می‌شود. بنابراین در مورد مثال قبل که خسارت قابل جبران ٢٧میلیون تومان برآورد شد، بیمه حداکثر ٩میلیون تومان به شما می‌پردازد و شما باید ١٨میلیون تومان مابقی را از جیب‌تان بپردازید.
اما این تمام ماجرا نیست و فرمول «خسارت قابل جبران» گر چه برای خسارت‌های بالاتر از سقف یعنی ٩میلیون تومان جوابگوست اما برای خسارت‌های زیر ٩میلیون تومان به زیان مشتری عمل می‌کرد.
در مثال قبلی فرض کنیم شما با یک خودروی یک‌میلیارد تومانی تصادف کرده‌اید و به جای ١٥٠ میلیون تومان خسارت تنها ٥میلیون تومان خسارت به بار آورده‌اید. در این شرایط میزان خسارت قابل جبران تنها ٩٠٠هزار تومان می‌شود و شرکت‌های بیمه‌ای هم همین رقم را به عنوان خسارت به مشتریان‌شان پرداخت می‌کردند و مشتری ٤میلیون و ١٠٠هزار تومان خسارت باقیمانده را از جیب می‌داد. این در حالی است که سقف مبلغ خسارتی که شرکت‌های بیمه باید پرداخت کنند ٩ میلیون تومان است. در این شرایط دیوان عدالت اداری به ماجرا رسیدگی کرد و بنا شد برای خسارت‌های زیر سقف تعهد بیمه‌نامه، شرکت‌های بیمه‌ای خسارت را کامل بپردازند و بی‌خیال این فرمول شوند. با این حساب فردی که امسال زیر ٩میلیون تومان خسارت به بار می‌آورد، باید تمام خسارتش را از شرکت‌های بیمه‌ای بگیرد و چیزی از جیب پرداخت نکند.
تغییر فرمول بیمه به نفع بیمه‌شوندگان
امیررضا شکوهی، کارشناس بیمه درباره تغییر فرمول پرداخت خسارت هنگام تصادف‌های خودروهای لوکس به «شهروند» می‌گوید: «دستورالعمل قبلی پرداخت خسارت به خودروهای لوکس و خودروهایی که با آنها تصادف می‌کردند، اشکالات زیادی داشت و چون بیمه باید شرایطی را برای افراد جامعه ایجاد کند که آنها احساس امنیت داشته باشند و بدانند بیمه حامی آنها است؛ مثلا خودرویی که با یک ماشین لوکس تصادف می‌کند، اگر نتواند از بیمه شخص ثالث خود استفاده کند، پس چطور باید خسارت خود را پرداخت کند؟»
او ادامه می‌دهد: «مشکلاتی که در دستورالعمل‌های بیمه‌های ثالث وجود دارد، باعث شده که اقبال مردم و استقبال آنها از بیمه‌ها بشدت کاهش پیدا کند ولی وقتی که این موضوع اصلاح شود، مردم بیشتر با استفاده از بیمه‌نامه‌های مختلف ترغیب خواهند شد، چون می‌بینند که بیمه به خوبی از آنها حمایت می‌کند.»
این کارشناس بیمه درباره این که آیا بیمه‌ها به فرمول‌های جدید برای پرداخت خسارت‌ها تن خواهند داد، می‌گوید: «وقتی این دستورالعمل از طرف بیمه مرکزی به بیمه‌گران ابلاغ شود و به‌عنوان یک قانون ملزم به اجرای آن شوند، دیگر جایی برای اجرانکردن آن وجود ندارد. درست است که بیمه‌ها در دو بخش بیمه شخص ثالث و بخش درمان زیانده هستند اما از طریق بیمه‌های دیگر می‌توانند این زیان را جبران کنند و در ازای آن مشتریان بیشتری برای سایر بیمه‌نامه‌های خود پیدا کنند و مردم بیشتر از قبل به سراغ‌شان بیایند.»
مالکان خودروهای لوکس بیمه بدنه بگیرند
آن سمت ماجرا صاحبان خودروهای لوکس هستند. فرض کنید کسی به خودروی شما بزند و مقصر باشد و مجبور باشید خودتان خسارت بدهید! این موضوع به‌طور قطع و یقین برای هیچ مالک خودروی لوکسی مطلوب نیست. در مثال قبل اگر شما صاحب خودروی یک‌میلیارد تومانی باشید و فردی به شما ١٥٠میلیون تومان خسارت وارد کند، او و بیمه‌نامه‌اش سر جمع به شما ٢٧میلیون تومان می‌پردازند و شما مجبورید که ١٢٣ میلیون تومان باقیمانده را از جیب خودتان بدهید. این موضوع حتما حرص‌تان را درمی‌آورد و مجبورید در خیابان با فاصله زیاد از خودروهای معمولی مردم حرکت کنید اما برای شما هم راهکاری وجود دارد. شما می‌توانید برای خودروی لوکس‌تان بیمه بدنه بگیرید تا بقیه خسارت واردشده را بیمه بدنه بپردازد.
به پورشه کاین بزنید!
اگر تصورتان تا دیروز از خودروهای لوکس پورشه و بی.ام.دبلیو و الگانس و... بود، درحال حاضر که قیمت خودرو سر به فلک گذاشته است، باید تصورتان را از خودروی لوکس تغییر دهید و بدانید که اگر با پورشه تصادف کنید، به نفع‌تان است تا با یک خودروی ١٨٠میلیون تومانی تصادف کنید!
به پورشه بزنید اما به ام.وی.ام ایکس ٢٢ و سراتو و جک اس ٣ نزنید که بیچاره می‌شوید! فرمول پرداخت خسارت تصادفات رانندگی در ایران به اندازه‌ای عجیب است که اگر شما به ماشین‌های لوکس ارزان‌قیمت بزنید، زیان سنگین‌تری به بار می‌آورید تا به یک خودروی لوکس بسیار گرانقیمت بزنید.
برای فهمیدن این موضوع کافی است که به این مثال‌ها دقت کنید. درحال حاضر قیمت یک خودروی سراتو ٢٠٠٠ به ٢٢٠میلیون تومان رسیده است. فرض کنیم شما با یک سراتو تصادف می‌کنید و ٥٠میلیون تومان خسارت به بار می‌آورید. فرمول تعیین خسارت قابل پرداخت، به شما می‌گوید که خسارت قابل جبران شما ٤٠میلیون و ٩٠٠هزار تومان است.
مثال را تغییر می‌دهیم. فرض کنید شما با یک پورشه کاین یک‌میلیارد و ٤٠٠میلیون تومانی تصادف می‌کنید و ٥٠میلیون تومان خسارت به جا می‌گذارید. براساس فرمول تعیین خسارت قابل پرداخت، شما باید تنها ٦میلیون و ٤٢٠هزار تومان خسارت بدهید!
بنابراین اگر شما با یک پورشه کاین تصادف کنید، به‌مراتب بهتر از آن است که با خودروهای لوکس ارزان‌قیمت و حتی چینی‌ها تصادف کنید.
شکاف طبقاتی موجب ابداع فرمول‌های عجیب شد
غدیر مهدوی، کارشناس ارشد بیمه درباره فرمول‌های تعیین خسارت تصادف به «شهروند» می‌گوید: «فرمول تعیین‌شده برای تعیین خسارت تصادف در ایران عادلانه و منطقی نیست. در همه جای جهان شما و شرکت بیمه‌ای پشتیبان شما موظف هستید که خسارت به بارآورده را جبران کنید اما در ایران اگر شما خودروی لوکس دارید و دیگران به شما خسارت زدند، ناچارید طبق قانون بخشی از خسارت را خودتان بپردازید.»
او ادامه می‌دهد: «علت اصلی این موضوع آن است که دلالی خودرو و سودهای عجیب و غریب بازار خودرو در ایران موجب شده است که ارزش یک خودروی لوکس در ایران نسبت به یک خودروی معمولی گاهی تا ٢٠برابر یا بیشتر برسد و در این شرایط رانندگان خاطی و شرکت‌های بیمه‌ای قادر به پرکردن این شکاف عمیق به وسیله پرداخت خسارت نباشند. این در حالی است که در کشورهای خارجی شکاف ارزش یک خودروی معمولی و خودروی لوکس حداکثر به ٢ تا ٣برابر می‌رسد و رانندگان خاطی و شرکت‌های بیمه‌ای این خسارت را به راحتی جبران می‌کنند.»
مهدوی تأکید می‌کند: «شکاف طبقاتی حاصل از دلالی در ایران موجب شده است که در مواقع تعیین خسارت، قانون‌گذار ناچار شود خسارت را برای مقصر حادثه به نوعی تعدیل کند که نتیجه آن ایجاد فرمول‌های عجیب و غریبی مانند فرمول تعیین خسارت خودرو است.
روزنامه شهروند