صداوسیما این روزها انحصار تبلیغات را در فضای رسانه‌ای کشور به دست گرفته و بر حجم تبلیغاتِ عمدتاً تکراری خود افزوده است. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که در حالی که بسیاری از رسانه‌های کاغذی کشور، نظیر مجلات و روزنامه‌ها، به دلیل گرانی کاغذ و کاهش تعداد آگهی‌های خود تحت فشار شدید هستند، صداوسیما از محل تبلیغات، پول کلانی به جیب می‌زند.
در حال حاضر، سریال «برادر جان» که برای پخش در ماه رمضان آماده شده و از شبکه سه سیما پخش می‌شود، گران‌ترین تعرفه تبلیغاتی را در میان برنامه‌های صداوسیما دارد. این سریال، به کارگردانی محمدرضا آهنج، نویسندگی سعید نعمت‌الله و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی توانسته بیشترین مخاطب را در میان سریال‌های ماه رمضان امسال به خود اختصاص دهد.
یکی از مهم‌ترین نکات این سریال، بازی علی نصیریان در آن است که پس از سال‌ها در یک مجموعه تلویزیونی ایفای نقش کرده است. نصیریان بعد از سریال «شیخ بهایی» که در سال ۸۷ از شبکه دو پخش شد، حضوری در تلویزیون نداشت و بازیگری وی در سریال «برادر جان»، این سریال را به یک سریال عامه‌پسند تبدیل کرده است.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد که تعرفه پخش هر ثانیه آگهی پیش از نمایش سریال «برادر جان» و در بین آن، بین ۵ میلیون و ۲۹۶ هزار تومان تا ۶ میلیون و ۱۶۳ هزار تومان است. این اعداد صرفاً هزینه پخش هر ثانیه تبلیغات پیش و بین نمایشِ این سریال هستند و طبیعتاً شرکت‌هایی که محصولات خود را تبلیغ می‌کنند باید هزینه‌های دیگری نظیر هزینه ساخت تیزر را نیز بپردازند. باید تأکید کرد که این هزینه نجومی، بابت پخش هر ثانیه پیام بازرگانی اخذ می‌شود و حداقل زمان احتسابی برای محاسبه هزینه پخش هر آگهی نیز ۱۵ ثانیه است.
«کانون تبلیغاتی تک‌برگ سبز» که مجری تبلیغات صداوسیما است، مبلغ این تعرفه‌ها را در وب‌سایت خود نمایش داده است. شرکت‌های تولیدی باید برای هر ثانیه تبلیغ، پیش یا بینِ سریال «برادر جان» ۵ میلیون و ۲۹۶ هزار تومان تومان پرداخت کنند و شرکت‌های خدماتی نیز ملزم به پرداخت ۶ میلیون و ۱۶۳ هزار تومان برای هر ثانیه آگهی تبلیغاتی هستند. در نرخ‌هایی که به آنها اشاره کردیم، تخفیف‌های کلی‌ای که سازمان صداوسیما عملاً برای شرکت‌های ایرانی در نظر می‌گیرد، لحاظ شده و شرکت‌ها باید عمدتاً مطابق این نرخ‌ها، هزینه تبلیغات را پرداخت کنند.
محاسبات ما نشان می‌دهد که شبکه سه در مجموع، هر شب پیش از پخش سریال «برادر جان» و در بین آن، حدود ۱۷ دقیقه آگهی بازرگانی پخش می‌کند که یازده دقیقه از این تبلیغات، پیش از شروع سریال و شش دقیقه آن، بین سریال پخش می‌شود. با این محاسبات، ۱۰۲۰ ثانیه تبلیغات به‌واسطه پخش سریال «برادر جان»، هر شب از شبکه ۳ پخش می‌شود. بازپخش هر قسمت سریال «برادر جان» نیز در ساعات ۱۰ صبح و ۱۶ و ۳۰ دقیقه هر روز صورت می‌گیرد که چون آگهی‌های بازرگانی آن، تعرفه کمتری نسبت به پخش اصلی این سریال دارد، ما آن را کلاً محاسبه نکرده‌ایم و لذا به دلیل عدم محاسبه تبلیغات بازپخش این سریال، برآورد ما یک برآورد حداقلی است.
اگر میانیگن تعرفه آگهی‌های تبلیغاتی برای شرکت‌های تولیدی و خدماتی را در نظر بگیریم به عدد ۵ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان برای هر ثانیه تبلیغ در سریال «برادر جان» می‌رسیم. هر شب ۱۰۲۰ ثانیه تبلیغ به واسطه این سریال پخش می‌شود. پس صداوسیما هر شب، ۵ میلیارد و ۸۴۴ میلیون و ۹۰ هزار تومان از محل آگهی‌های سریال «برادر جان» درآمد دارد. در ۳۰ قسمت این سریال که در ماه رمضان از شبکه سه پخش می‌شود، درآمد صداوسیما از این محل به ۱۷۵ میلیارد و ۳۲۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان می‌رسد. این درآمد نجومی تنها از محل پخش ۳۰ قسمت سریال «برادر جان» در ساعت ۲۰ و ۴۵ دقیقه هر شب به‌دست می‌آید و صداوسیما از محل بازپخش این سریال، درآمدهای تبلیغاتی بیشتری نیز به جیب می‌زند!
در کنار این درآمد نجومی از محل تبلیغات، آگهی‌های پخش‌شده توسط صداوسیما با آنچنان میزانی از تکرار پخش می‌شوند که عده قابل توجهی از مخاطبان تحت تأثیر قرار می‌گیرند و در واقع، خرید محصولات تبلیغ‌شده به‌نوعی به آنها تحمیل می‌شود. برخی آگهی‌های بازرگانیِ صداوسیما آنقدر تکرار می‌شود که اگر بگوییم با «بمباران تبلیغاتی» روبرو هستیم، سخنی به گزاف نگفته‌ایم. حسام‌الدین آشنا، نماینده رئیس جمهور در شورای نظارت بر سازمان صداوسیما، در نامه‌ای به محسنی اژه‌ای رئیس این شورا، اخیراً به این موضوع اشاره کرده و خواستار این شده در مورد آثار سو احتمالیِ تبلیغات صداوسیما، یک گزارش تهیه شود. در کنار چنین گزارش‌هایی، شاید نیاز باشد که در زمینه درآمدهای تبلیغاتی صداوسیما نیز شفاف‌سازی صورت گرفته و مردم در جریان میزان این درآمدها قرار گیرند. طبق تعرفه‌های اعلامی قاعدتاً تنها یک سریال، باید در طول ماه رمضان، حداقل بیش از ۱۷۵ میلیارد تومان درآمد نصیب صداوسیما کرده باشد. اینکه کل درآمد تبلیغاتی صداوسیما چقدر است، سوالی است که شایسته است در مورد آن شفاف‌سازی شود.
مردم سالاری آنلاین