ایرانی‌ها ٤ برابر میانگین جهانی مغازه و فروشگاه دارند. این بخشی از گزارش وزارت صنعت از بازار ایران است، اما علاقه سیری‌ناپذیری آنها به کاسبی در بازار موجب شده همچنان در گوشه و کنار کلانشهرها شاهد افتتاح مال‌های بزرگ و مجتمع‌های تجاری لوکس باشیم. با این حال اگر شما هم وسوسه شدید یک فروشگاه لوکس در مال‌های تهران داشته باشید، بد نیست بدانید اجاره گزاف این واحدها به علاوه رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم باعث شده هم‌اکنون بسیاری از پاساژهای تجاری بزرگ در تهران نیمه‌تعطیل باشند.
به جز این، تحریم ایران باعث شده بسیاری از برندهای خارجی حاضر به گشایش نمایندگی‌هایشان در تهران نباشند. قاسم نوده‌فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران به می‌گوید: «در سال‌های گذشته برندهای حاضر در بازار ایران بیشترشان قاچاق بودند و حالا با سختگیری‌های دولت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و البته گران‌شدن دلار، دست قاچاقچی‌ها بسته شده و اکنون بسیاری از برندهای اورجینال در بازار ایران حضور ندارند.»
البته اگر همچنان اصرار دارید یک فروشگاه لوکس داشته باشید و روی مشتریان پولدارتان حساب کنید، خوب است بدانید بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، تنها ٢درصد جمعیت کشور جزو دهک نهم و دهم یا همان ثروتمندان به شمار می‌آیند.
نیمی از مال‌های تهران اضافی‌اند
ظهور مال‌ها در تهران سابقه زیادی ندارد. تا همین چند سال پیش فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند و سوپرمارکت‌های بزرگ جذاب‌ترین مکان برای خرید خانواده‌ها بود تا اینکه هایپراستار از راه رسید و سبک و سیاق خرید کردن را به شکل مدرن‌تری تغییر داد. حالا اما تهران و شهرهای بزرگ در محاصره مال‌ها یا همان مراکز بزرگ تجاری قرار گرفته‌اند. مراکز عظیم تجاری که در آنها می‌توان خرید کرد، کتاب خواند و به سینما رفت، غذا خورد، ورزش کرد و حتی بچه‌ها را به شهربازی برد.
ساخت‌وساز مال‌ها در تهران اواخر دهه ٨٠ و در دومین دوره مدیریت محمدباقر قالیباف در شهرداری و همزمان با فعالیت شورای سوم شهر تهران آغاز شد. سرمایه‌گذاران مال‌ها عمدتاً سازمان‌ها و نهادهای ثروتمند و همچنین بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری هستند و همان‌طور که چند برابر ساخت‌وسازهای عادی بازگشت سود دارند از نظر صدور پروانه تجاری حدوداً پنج برابر پروانه‌های عادی برای شهرداری‌ها درآمد ایجاد می‌کنند. اما حالا این مال‌ها به قدری زیاد شده‌اند که رئیس اتاق اصناف تهران بیش از نیمی از آنها را اضافه می‌داند. قاسم نوده‌فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران به «شهروند» می‌گوید: «کسی مخالف توسعه مراکز تجاری نیست، اما سوال این است که تهران تا چه اندازه به توسعه فضاهای تجاری نیاز دارد و این اقدامات در کدام مناطق و با چه اولویت‌هایی باید انجام شود. کافی است سری به طبقات بالای مال‌ها بزنید. در بهترین حالت طبقات همکف و اول آنها پر هستند، اما از طبقه دوم به بعد بیشتر مغازه‌ها خالی‌اند.» او ادامه می‌دهد: «اجاره بالای مغازه و سرریز شدن تعداد واحد صنفی در ایران به رکود این غول‌های تجاری در پایتخت دامن زده است.»
بر اساس گزارش وزارت صنعت، در دنیا حداقل به ازای هر ١٠٠خانواده یک واحد صنفی وجود دارد، اما در ایران به‌ازای هر ٢٥ تا ٢٨ خانواده یک واحد صنفی داریم و اقتصاد ایران کشش این حجم از مراکز خرید را ندارد. این به آن معناست که در ایران تقریباً ٤ برابر میانگین جهانی فروشگاه و مغازه وجود دارد.
اجاره مغازه در برج میلاد و شمال تهران چقدر؟
حالا بد نیست کمی از قیمت اجاره و رهن مغازه در مال‌ها و مراکز تجاری بزرگ تهران بدانید. بیشتر واحدهای تجاری برج میلاد در حال حاضر تعطیل هستند و اپراتور برج به «شهروند» می‌گوید که تعمیرات علت تعطیلی موقت واحدهای تجاری است.
اما قیمت اجاره یک واحد تجاری ١٥٠ متری در برج میلاد که یکی از گران‌ترین مراکز تجاری تهران است، چقدر است؟ برای داشتن یک واحد تجاری ١٥٠ متری در برج میلاد باید ٤میلیارد تومان رهن کامل بپردازید. اگر این پول را با سود ٢٠درصد در بانک بگذارید، سالانه چیزی حدود ٨٠٠میلیون تومان و ماهانه حدود ٦٦ تا ٦٧میلیون تومان سود دریافت می‌کنید.
قیمت اجاره در مجتمع نارون نیاوران هم تفاوت چندانی با قیمت‌های برج میلاد ندارد. یک واحد ١٢٠ متری در مجتمع نارون ۱.۵ میلیارد تومان رهن می‌خواهد و مالک ماهانه ١٥٠میلیون تومان اجاره طلب می‌کند.
شرایط خاص برای مستأجران الهیه
یکی دیگر از مجتمع‌های تجاری لوکس و گران شمال تهران، مرکز خرید مدرن الهیه واقع در مدرس شمالی خیابان الهیه است. بهای رهن و اجاره در این واحد تجاری رقمی بسیار بالا است که هر فردی از عهده پرداخت آن بر نخواهد آمد. البته در نظر داشته باشید در صورتی که محصولات برند شما تکراری باشد امکان حضور در مجتمع مدرن الهیه را از دست خواهید داد. چرا که وجود دو فروشگاه از یک برند برای هیأت‌مدیره پاساژ مدرن الهیه قابل قبول نیست.
البته با توجه طراحی و معماری این پاساژ، هیچیک از فروشگاه‌های پاساژ مدرن الهیه متراژ پایین ندارند. بنابراین در صورتی که دنبال واحدی با متراژ زیر ۱۰۰ متر هستید، بهتر است به گزینه‌های دیگری فکر کنید. هریک از واحدهای تجاری مدرن الهیه متراژی در حدود ۱۲۰ الی ۲۵۰ متر دارند.
قیمت رهن و اجاره مغازه در مجتمع الهیه با توجه به موقعیت متفاوت است، اما برای رهن کردن یک مغازه در این مجتمع حداقل باید یک‌میلیارد تومان برای رهن و حدود ٧٠ تا ١٠٠میلیون تومان برای پرداخت اجاره داشته باشید.
باید روزی ١٤ کفش در یک فروشگاه گلدیس بفروشید!
قیمت پاساژهای معروف اما کوچک و متوسط تهران چقدر است؟ محمد موسوی که در پاساژ گلدیس صادقیه مغازه کفش فروشی دارد، به «شهروند» می‌گوید: «پارسال برای اجاره یک مغازه ١١متری در طبقه همکف پاساژ گلدیس٤٠میلیون تومان پول‌پیش به اضافه ٨میلیون تومان اجاره ماهانه پرداخت می‌کردم. وقتی مالیات و پول آب، برق و گاز و هزینه شارژ را اضافه کنید هزینه ماهانه یک مغازه کوچک چیزی حدود ١٢میلیون تومان برای من تمام می‌شد.»
او می‌گوید برای اینکه اجاره مغازه در این پاساژ برای شما بصرفد باید حداقل ماهی ١٧میلیون تومان فروش داشته باشی و اگر سود هر جفت کفش را بین ٤٠ تا ٧٠هزار تومان در نظر بگیریم، باید چیزی حدود ٤٢٥ جفت کفش در ماه و بیش از ١٤ جفت کفش در روز بفروشیم.
آن‌گونه که فعالان این پاساژ قدیمی تهران می‌گویند بیش از نیمی از مغازه‌دارهای این پاساژ قدیمی تهران به دلیل اجاره‌های بالای آن هر سال جابه‌جا می‌شوند. امسال شرایط به قدری بد بود که در آذرماه ٢٩ مغازه تنها در طبقه همکف این مرکز خرید خالی بود و کسی حاضر به اجاره آن نبود که چنین اتفاقی تقریباً بی‌سابقه است.
تیراژه پر از مغازه‌های خالی است
اما این تنها محمد نیست که اجاره بالای مغازه‌ها کار را برایش سخت کرده است. دانیال یکی از بوتیک‌داران پاساژ تیراژه دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «در حال حاضر برای اجاره یک مغازه ٢٤ متری در طبقه دوم پاساژ ٥٠میلیون تومان پول پیش و ٧میلیون تومان اجاره طلب می‌کنند. البته اگر بخواهید چنین مغازه‌ای را در طبقه همکف یا اول اجاره کنید باید ١٢میلیون تا ١٥میلیون تومان اجاره پرداخت کنید.»
وقتی از او در رابطه با قیمت اجناس در پاساژهای مختلف شهر می‌پرسم، این‌گونه پاسخ می‌دهد: «مانتویی که من این‌جا ١٥٠هزار تومان می‌فروشم شاید در حوالی میدان صادقیه ١٠٠هزار تومان قیمت خورده باشد، اما نمی‌توان گفت که من گرانفروشی می‌کنم. براساس قانون هر مغازه‌دار از فروش جنس حداقل باید ٢٠درصد سود کند. این سود تنهابراساس قیمت خرید جنس نیست، بلکه فاکتورهای دیگری همچون مالیات و اجاره هم در آن مهم است.»
او می‌گوید: «در حال حاضر بسیاری از مغازه‌های طبقه سوم پاساژ تعطیل است و مشتری ندارد. در طبقه‌های دوم هم تعداد مغازه‌های خالی کم نیست، اما در طبقه‌های اول وهمکف به دلیل حجم بالای مراجعه مردم شرایط به مراتب بهتر است.»
اجاره در پاساژهای معروف جنوب شهر چقدر؟
١٥ خرداد در جنوب شهر تهران و البته مرکز قدیمی خرید برای تهرانی‌هاست. بیشتر مغازه‌های خیابان ١٥ خرداد، دارای متراژ پایین بوده و دارای سرقفلی هستند. به همین دلیل قیمت بسیار گرانی دارند. به‌عنوان مثال در حال حاضر هزینه رهن یک واحد ۱۲ متری در خیابان ۱۵ خرداد، واقع در بازار آهنگران، کوچه بهبهانی، برای صنف پوشاک، ٣٠میلیون تومان به‌عنوان رهن و ٧میلیون تومان بابت اجاره ماهانه است. همچنین هزینه رهن یک واحد ۳۳ متری در خیابان ۱۵ خرداد، روبه‌روی مسجد امام در حدود ١٥٠میلیون تومان و نرخ اجاره آن ٨میلیون تومان در ماه است.
اگر به دنبال اجاره مغازه پر رفت و آمد و شلوغ در خیابان ۱۵ خرداد یعنی محدوده نزدیک به بازار بزرگ تهران هستید، نگاهی به پاساژ رضا داشته باشید. این پاساژ به دلیل نزدیکی به بازار بزرگ و عمده‌فروشی و قیمت‌های مناسب، یکی از معروف‌ترین مکان‌های صنف پوشاک به شمار می‌رود. در مورد قیمت‌ها هم باید بگوییم که در حال حاضر، هزینه رهن یک واحد ۱۱ متری در طبقه منفی یک، واقع در راهرو اصلی، برای صنف پوشاک در حدود١٠٠میلیون تومان بابت رهن و ٩ میلیون تومان اجاره ماهانه است. همچنین هزینه رهن واحد ۸۰ متری در بازار ۱۵ خرداد جنب، پاساژ بزرگ رضا حدود ٦٠میلیون و نرخ اجاره آن ٣٥میلیون تومان در ماه است.»
روزنامه شهروند