با وجود نگرانی‌ها و هشدارهای کارشناسان، بزرگترین ادغام بانکی چند دهه اخیر در سیستم بانکی کشور رخ داد. بر این اساس چهار بانک و یک موسسه اعتباری در بانک سپه ادغام شدند. این اقدام در سال 1398 چه تاثیری بر سیستم پولی و بانکی کشور خواهد گذاشت؟
ادغام بانک‌های انصار، قوامین، حکمت ایرانیان، مهر اقتصاد و مؤسسه اعتباری کوثر که وابسته به نهادهای نظامی هستند در ۱۱ اسفند ماه سال ۱۳۹۷ با اعلامیه رسمی بانک مرکزی کلید خورد تا ادغام این بانک‌ها در قالب بانک سپه نوین تا چهار ماه بعد از شروع ادغام به طور کامل انجام شود. اما با توجه به تجربه موسسات مالی که در نهایت بخش عمده مشکل آنها با چاپ پول و تحمیل تورم به مردم حل و فصل شد این نگرانی را به وجود آورده که در مشکلات مالی بانک‌های نظامی نیز بار دیگر دولت دست به استقراض و چاپ پول برای تامین این هزینه نشود.
به همین دلیل مطرح شدن ادغام بانک‌های نظامی موجب بالا رفتن نگرانی ایجاد موج جدید تورم شد.
پویا ناظران در تحلیلی نوشت مشکل این پنج بانک این است که نسبت بدهی به دارایی آنها بیش از حد است.
ناظران بیان کرد در حالی که برچیدن موسسات اعتباری غیرمجاز کار درستی بود، اما نحوه برچیدن آنها از خسارت‌بارترین اقدامات بانک مرکزی در این سال‌ها بود. بانک مرکزی با پرداختن مبلغی حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان بدهی این موسسات را پرداخت و پول سپرده‌گذارها را داد. این مبلغ در زمستان ۱۳۹۶ نقش مهمی در شکل‌گیری بحران سال ۱۳۹۷ ایفا کرد. در این بین البته بانک مرکزی به تمامی مقصر نبود، چرا که تحت فشار مردم و سایر نهادهای حاکمیتی این کار را کرد.
ناظران این موضوع را مطرح کرده که مجموع زیان پنج بانک نظامی دست کم دو برابر زیان موسسات غیرمجاز تخمین زده می‌شود و بانک‌های زیان‌ده ایران را ونزوئلا می‌کنند.
سعید اسلامی بیدگلی، دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران هم مطرح کرده که پس از ادغام بانک و موسسات وابسته به ارگان‌های نظامی و انتظامی در بانک سپه امکان دارد بخشی از زیان آنها در حد ۲۰ هزار میلیارد تومان توسط نظامی‌ها پرداخت و بقیه توسط دولت پرداخت شود. بزرگی این عدد همان بس که به گفته اسلامی بیدگلی تنها یکی از این بانک‌ها ۷۰ هزار میلیارد تومان زیان دارد.
محمد طبیبیان، کارشناس باسابقه اقتصادی نیز در کانال خود نوشته است: «اگر این رخداد صورت بندد و تخمینا بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به پایه پولى از این محل اضافه شود زبانه‌هاى بلندى به آتش تورم اضافه خواهد شد. در آن صورت نیز سرزنش گران‌فروش‌ها و ارزفروش‌ها و اجانب نیز دردى را درمان نخواهد کرد. خودکرده را تدبیر نیست.»
شروع ادغام
در پنجاه و هشتمین مجمع عمومی سالانه بانک مرکزی رئیس جمهور اعلام کرد که چند بانک نیروهای مسلح در هم ادغام می‌شوند. این صحبت‌های رییس‌جمهور نشان از جدی بودن ادغام بود.
پس از آن، در ۱۱ اسفند ماه سال ۱۳۹۷ بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که طرحی بر اساس مصوبات شورای پول و اعتبار و شورای عالی هماهنگی اقتصادی(سران سه قوه) در ارتباط با ادغام بانک‌ها و موسسه اعتباری وابسته به نیروهای مسلح در بانک سپه، تدوین شده است.
واکنش‌های پس از ادغام
با انتشار این خبر شروع ادغام و نحوه انجام آن، برخی از کاربران توئیتری این ادغام را مثبت ارزیابی کردند و این طور استدلال کردند که چون زیان بانک‌های ضعیف با سود بانک‌های قوی‌تر پوشش داده می‌شود. دولت در این صورت مجبور به چاپ پول نمی‌شود.
برخی نیز به این موضوع اشاره کردند که قرار است با ادغام بانک‌های نظامی بدهی آنها به بانک مرکزی کاهش یابد و به همان نسبت تاثیر مستقیم بر سرعت گردش پول و نقدینگی دارد.
مرتضی عزتی، کارشناس اقتصادی ادغام بانک‌ها را مثبت ارزیابی و عنوان کرد اساسا ادغام بانک‌ها و موسسات برای پایین آوردن نرخ تورم انجام نمی‌شود. هدف اصلی این ادغام این است که نابه‌سامانی‌ها و مشکلات بازار پول را برطرف کند.
حیدر مستخدمین حسینی، کارشناس امور بانکی معتقد است دولت و بانک مرکزی در شرایط فعلی می‌توانند دو کار انجام دهند. اولین اقدام ادغام بانک‌ها است که از بانک‌های نظامی شروع شده تا یک بانک با سرمایه مناسب ایجاد شود. با توجه به بدهی این بانک‌ها با ادغام موسسات این بدهی‌ها هم‌پوشانی صورت می‌گیرد.
وی همچنین معتقد است دولت و بانک مرکزی باید در قدم بعدی به سراغ بانک‌های دیگر بروند و بانک‌های کوچک دیگر را ادغام کنند. بانک‌هایی که تعداد شعبات آن کم است، سرمایه محدودی دارند و در نتیجه فقط به برخی از مشتری‌ها خدمات می‌دهند.
همچنین بلومبرگ ادغام بانک‌های نظامی را در نتیجه تحریم‌ها دانست که این اقدام ایران به دنبال فشارهای اقتصادی ناشی از بازگشت مجدد تحریم‌های ایالات متحده، ادغام این بانک‌ها نشان‌دهنده تلاش دولت برای کاهش نفوذ نیروهای نظامی در اقتصاد ایران است.
نگرانی‌های پس از ادغام
بانک مرکزی در اطلاعیه خود در خصوص شروع ادغام بانک‌های نظامی اعلام کرد که نحوه عملکرد هر یک از این بانک‌ها و موسسه مذکور با مدیریت و راهبری بانک سپه طبق روال عادی قبلی انجام می‌شود و کارمندان این بانک‌ها نیز بر جای خود باقی می‌ماند. اما وضعیت بانک‌های نظامی پس از ادغام چه می‌شود؟
نگرانی اول؛ به طبق این اطلاعیه قرار نیست در تعداد کارمندان این بانک‌ها تعدیل نیرو اتفاق بیفند، اگر قرار باشد از تعداد کارمندان این بانک‌ها کم نشود امکان فروش برخی از شعب که جزو دارایی‌های این بانک‌هاست از بین می‌رود. همچنین شنیده‌های تجارت‌نیوز حاکی از نگرانی کارمندان بانک‌های در حال ادغام برای تعدیل نیرو است.
در ادغام بانک‌های نظامی، یکی دیگر از بلاتکلیفی‌ها تعدد شعب بانک‌هاست. طبق آمارهای منتشر شده از تعداد شعب این بانک‌ها و موسسه اعتباری در فضای مجازی؛ بانک سپه هزار و ۷۰۳، بانک انصار هزار و ۵۷، بانک مهر اقتصاد ۸۰۰، بانک قوامین ۷۲۹، موسسه اعتباری کوثر ۳۵۲، بانک حکمت ایرانیان ۱۳۲ شعبه دارند که در مجموع چهار هزار و ۷۳۳ شعبه می‌شود. آیا بانک سپه همه چهار هزار و ۷۳۳ شعبه را نگه می‌دارد؟
نگرانی بعدی این است که اگر قرار باشد این بانک‌ها همانند گذشته تسهیلات بدهند و سپرده جذب کنند، آیا سود سپرده و تسهیلات بانک سپه چند نرخی نمی‌شود؟
باید دید این ادغام در سال ۱۳۹۸ چه تاثیراتی بر اقتصاد و سیستم بانکی می‌گذارد؟
تجارت نیوز
