یک مسئول در بورس گفت: از ابتدای امسال تا ۲۰آبان، بطور میانگین ۸۸۰۰ قرارداد در روز منعقد شده که در دو هفته اخیر، به ۳۳ هزار قرارداد در روز رسیده است.

علیرضا ناصرپور در گفتگو با مهر با اشاره به بازار معاملات آتی سکه طلا به عنوان یکی از بازارهای نقدشونده در کشور که چندین سال از راه‌اندازی آن سپری شده، گفت: از ابتدای راه‌اندازی تاکنون، علیرغم فراز و نشیب‌های بازار دارایی پایه آن یعنی سکه طلا، همواره بازار معاملات قراردادهای آتی سکه طلا، یک روند صعودی در حال بهبود داشته و در حال حاضر، از عمق مناسبی برخوردار است.

مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران افزود: در متون مالی، بازار عمیق به بازاری گفته می‌شود که در آن خرید و فروش به آسانی انجام می‌شود و مدت زمان انتظار برای مبادله ورقه بهادار، به حداقل ممکن کاهش یابد؛ به عبارت دیگر، عمق بازار، بر مبنای توان خرید یا فروش تعداد زیادی ورقه بهادار در کوتاه‌ترین زمان بدون تاثیرگذاری شدید بر قیمتها، است.

وی تصریح کرد: در واقع بازار عمیق، بازار نقدشونده‌ها است که هیچ‌گاه سفارش خرید یا فروشی بی‌جواب نخواهد ماند؛ بر این اساس، عمیق بودن یک بازار، به معنای نوسان نداشتن و ثبات قیمتها در آن بازار نیست؛ چه بسا بازارهای با عمق بالا، دارای نوسانات بالایی نیز باشند؛ زیرا اصولاً نوسانات قیمت، تحت تأثیر مولفه های بنیادی و تکنیکی و نیز نوع تحلیل فعالان بازار از تغییرات آن است؛ به نحوی که در بازار قراردادهای آتی، مهمترین و تأثیرگذار ترین عامل در نوسانات، تغییرات قیمت دارایی پایه و به طور مثال سکه طلا است.

ناصر پور در خصوص نقدشوندگی این بازارها نیز توضیح داد: اصولاً برای سنجش عمق و نقدشوندگی در یک بازار، شاخص های دقیق علمی وجود دارد و بیان مطالب کلی تحت عنوان بازار کم‌عمق، بیان دقیقی نیست؛ البته اختلاف بین قیمت خرید و فروش (اسپرد) و حجم و تعداد معاملات، رابطه قابل توجهی با نقدشوندگی دارند؛ علاوه بر این، هزینه های معاملاتی و سرعت انجام معاملات نیز، در نقدشوندگی تاثیرگذار است؛ بنابراین برای بررسی عمق و نقدشوندگی یک بازار، لازم است این شاخصها مورد بررسی قرار گیرند.

اختلاف بین قیمت خرید و فروش

مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران با اشاره به ساز و کار این بازار، تصریح کرد: بازار قرارداد آتی سکه طلا مانند بسیاری از بازارهای اوراق بهادار، در تمامی بورس های مطرح دنیا مبتنی بر ساز و کار حراج پیوسته فعالیت می کند؛ ضمن اینکه در بازارهای مبتنی بر حراج پیوسته، شکاف قیمتی بین سفارش های خرید و فروش در هر لحظه بسیار حائز اهمیت است.

ناصر پور در پاسخ به این سوال که وضعیت نقدشوندگی این بازار در حال حاضر چگونه است؟ گفت: در بازار قراردادهای آتی سکه طلا، حداقل تغییر قیمت سفارش، ۵۰۰ تومان به ازای هر سکه است. با توجه به قیمت سکه این مبلغ، معادل ۰.۰۳ درصد از قیمت سکه است؛ به نحوی که در نماد تیرماه ۱۳۹۷ و از زمان راه اندازی این نماد که در تاریخ ۲۱ شهریور ۹۶ بوده است، در بیش از ۹۰درصد دوره معاملاتی، اختلاف قیمت خرید و فروش برابر با ۵۰۰ تومان یا همان حداقل اختلاف قیمت خرید و فروش (Tick Size) بوده است.

وی افزود: در واقع با توجه به این شاخص، این بازار در نقدشونده ترین حالت خود قرار دارد؛ البته اهمیت این شکاف قیمتی ناچیز، زمانی مشخص می شود که آن را با نقدشونده ترین اوراق بهادار موجود در کشور مقایسه کنید.

تعداد خریداران و فروشندگان

مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران در توضیح وضعیت کنونی این بازار افزود: در بازار قراردادهای آتی، در روزهای اخیر با توجه به آمار معاملات منتشر شده در سایت بورس کالای ایران، تقریبا بیش از ۱۰۰۰ خریدار و ۱۰۰۰ فروشنده روزانه در نماد شهریورماه وجود داشته است؛ بنابراین تعداد خریداران و فروشندگان در روزهای اخیر، افزایش قابل توجهی داشته اند که این موضوع، نشان از افزایش نقدشوندگی و عمق بازار دارد.

ناصر پور به حجم معاملات قراردادهای آتی سکه اشاره کرده و گفت: از ابتدای امسال تا ۲۰آبان ماه، میانگین روزانه حجم معاملات در بازار قراردادهای آتی، ۸۸۰۰ قرارداد در روز بوده است؛ اما در دو هفته اخیر این عدد به بیش از ۳۳ هزار قرارداد رسیده است که حاکی از افزایش حدود ۴ برابری حجم معاملات در روزهای اخیر است.

به اعتقاد وی، این امر، نشان دهنده معامله روزانه بیش از ۳۳۰ هزار سکه در بازار آتی بورس کالای ایران است و با توجه به توضیحات داده شده در مورد عمق بازار که تغییرات قیمتی با افزایش سفارشات خرید و فروش و در نتیجه حجم معاملات همراه است، این موضوع در مورد بازار قراردادهای آتی سکه طلا نیز صادق بوده است.

به گفته ناصرپور، در واقع اگر با افزایش فعالان بازار و حجم سفارشات خریدار و میزان فروش، تغییرات قابل توجه قیمتی اتفاق بیافتد، نه تنها نشان از کم عمقی بازار نیست؛ بلکه خود یکی از نشانه های عمیق بودن بازار است.

محدودیت در میزان موقعیتهای باز مشتریان

وی افزود: در بازار قراردادهای آتی سکه طلا، تعداد موقعیت باز اعم از خرید و فروش که هر مشتری میتواند اخذ کند، دارای محدودیت است؛ به نحوی که در حال حاضر، هر مشتری حقیقی در هر نماد معاملاتی میتواند حداکثر ۵۰۰ موقعیت باز داشته باشد و در مجموع تمامی ۵ نماد معاملاتی نیز، بیشتر از ۱۰۰۰ موقعیت باز در یک طرف نمی‌تواند داشته باشد.

به گفته این مقام مسئول در بورس کالای ایران، همچنین مشتریان حقوقی نیز بر فرض داشتن سرمایه کافی، حداکثر تا ۱۰ درصد موقعیت های باز هر نماد معاملاتی میتوانند موقعیت باز اخذ کنند، حتی با این وجود، مشتریان حقوقی طی هفته اخیر کمتر از ۳ درصد معاملات را به خود اختصاص داده اند. طبق آمار منتشر شده در سایت بورس کالای ایران بیش از ۹۷ درصد حجم معاملات، مربوط به مشتریان حقیقی بوده است.

وی افزود: وجود محدودیت در تعداد موقعیتهای باز هر مشتری نیز خود عاملی است که مانع از تغییر قیمت توسط یک یا چند مشتری می‌شود؛ زیرا یک مشتری در یک نماد معاملاتی، بیشتر از ۵۰۰ موقعیت باز نمیتواند اخذ کند که با توجه به حجم معاملات متوسط بیش از ۳۳ هزار قراردادی در دو هفته اخیر، تعداد ۵۰۰ قرارداد چیزی حدود ۱.۵ درصد از این حجم می‌شود که تاثیر بسیار ناچیزی در بازار خواهد داشت.

کارمزدهای معاملاتی خرید و فروش سکه

ناصرپور، در خصوص دیگر عوامل تاثیر گذار بر عمق بازار قراردادهای آتی تاکید کرد: هزینه های معاملاتی، یکی از مواردی است که می تواند بر روی پارامترهای نقدشوندگی و در نهایت بر عمق بازار تأثیر گذارد؛ بر این اساس، مقدار کارمزد خرید و همچنین فروش در معاملات آتی سکه طلا در حال حاضر، عدد مقطوعی برابر ۳ هزار تومان برای هر قرارداد است که در حال حاضر، به صورت درصدی نسبت به میانگین ارزش قرارداد سررسیدهای آتی موجود، کمتر از ۰.۰۲ درصد بوده و به نوعی، کمترین میزان کارمزد معاملاتی بر روی تمامی اوراق بهادار موجود در کشور به شمار می‌رود که طبیعتاً این هزینه معاملاتی ناچیز خود به افزایش نقد شوندگی بازار کمک می‌کند.

وی گفت: با توجه به پارامترهای مورد بررسی میزان نقد شوندگی و عمق بازار قراردادهای آتی نسبت به بسیاری از بازارها در کشور از وضعیت مناسبی برخوردار است. که این امر مرهون سابقه قابل توجه این بازار و نیز حضور گسترده فعالان در این بازار است.