سینا واحدی در روزنامه خراسان نوشت: طرح ترسیب کربن به روند ذخیره کربن موجود در هوا، خاک و گیاهان گفته می‌شود. هدف نهایی این طرح نیز ارائه یک الگوی اقتصادی برای رسوب دادن کربن در جو و کاهش گازهای گلخانه‌ای است. اما در پی اجرای این طرح، در کشورهای مختلف اتفاقات دیگری رخ داده است. طرح ترسیب به طور عملی در کشور ما حدود 14سال است که آغاز شده و همچنان ادامه دارد. شواهد نشانگر آن است که همکاری نهادهای بین المللی با کشورمان نه تنها منجر به نتیجه واقعی و مفید نشده بلکه تغییر الگوهای زندگی روستایی را درپی داشته است.
طبق توضیح طرح ترسیب، ترسیب کربن به روند ذخیره کربن موجود در هوا ، خاک و گیاهان گفته می‌شود. هدف نهایی طرح، ارائه یک الگوی اجتماعی- اقتصادی برای رسوب کربن در جو است. طرح با رویکرد محیط‌زیستی شروع می شود و با بررسی ظرفیت‌های اکولوژیکی ادامه پیدا می‌کند. در آن نیازهای اجتماعی احصا و با اجرای برنامه اجتماعی-اقتصادی برای ترسیب کربن و معرفی مشاغل جایگزین به روستاییان ختم می شود. برنامه ریزی طرح ترسیب کربن در کشور 2.5 میلیون هکتار است. طرح ترسیب کربن در کشور اوایل سال 1382 در سربیشه خراسان جنوبی آغاز شد. طرح ترسیب کربن کشور از اوایل سال 1382 با همکاری دفتر عمران ملل متحد (UNDP )، تسهیلات زیست محیطی جهانی (GEF) و دولت جمهوری اسلامی ایران در منطقه حسین آباد غیناب شهرستان سر بیشه استان خراسان جنوبی شروع شد و هدف آن، توسعه الگوی احیای مشارکتی مراتع و افزایش میزان ظرفیت جذب دی اکسید کربن در مراتع تخریب شده و همزمان کاهش محرومیت جوامع محلی منطقه بود. در راستای اجرای این پروژه، گروه های توسعه روستا و صندوق های اعتباری خرد برای کاهش فشار بر منابع طبیعی در روستاهای تحت پوشش این طرح ایجاد شد. در سال 1390 این طرح به استان‌های کرمان و تهران رسید. سپس در سال 1392 در استان‌های البرز، سمنان، مرکزی و بوشهر نیز اجرا شد. هم اکنون این طرح با نام «طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی» (تعمیم ترسیب کربن) در 17 استان کشور شامل استان‌های تهران، البرز، کرمان، سمنان، بوشهر، مرکزی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، آذربایجان غربی، گلستان، اصفهان، یزد، فارس، ایلام، قم و سیستان و بلوچستان تعمیم یافته است. همچنین با امضای تفاهم‌نامه فاز سوم طرح ترسیب کربن در تاریخ 27 خرداد 96، قرار بر این شد تا این طرح در پنج منطقه از استان‌های گلستان، خراسان شمالی، یزد و خراسان جنوبی نیز اجرایی شود. اجرای پروژه تعمیم ترسیب کربن استان خراسان رضوی در آذر ماه سال 92 در شهرستان بجستان در مساحتی بیش از 202 هزار هکتار آغاز شد. اما به استناد صحبت های مدیر طرح برای احیا و حفظ مراتع و جلوگیری از نابودی منابع طبیعی به کشاورزان گفته می شود تا به مشاغل دیگری بپردازند، تا خود آن ها با کاهش دام و کاهش استفاده از منابع طبیعی به حفظ منابع کمک کنند. شاید در نگاه اول این رویکرد منفی نباشد، اما در عمل با این مسئله مواجه هستیم که با تغییر شغل از کشاورزی به موارد دیگر و از طرف دیگر نبود بازار در عمل روستاییان را بیکار خواهیم کرد. با مراجعه به سایت سازمان عمران ملل متحد* مشاهده می کنیم که تنها کشورهای ایران و آذربایجان ذیل طرح ترسیب کربن فعال هستند. درپی گزارش 25مرداد خراسان با عنوان «طرح ترسیب کربن؛تغییردرسبک زندگی روستاییان یا حفظ منابع طبیعی؟» با واکنش مسئولان همراه و از روزنامه برای بازدید میدانی دعوت شد. این بار با مراجعه میدانی به منطقه و بازدید از 3 روستای منطقه بجستان با اهالی روستا به گفت و گو پرداخته و آثار این طرح را بررسی کرده است. شواهد موجود و گفته های اهالی و مسئولان روستا گواه این است که طرح با مسائل و مشکلات بسیار مهمی همراه است.
بجستان منطقه پایلوت طرح در استان
شهرستان بجستان با 202 هزار هکتار مساحت منطقه پایلوت اجرای پروژه تعمیم ترسیب کربن در خراسان رضوی است. شهرستان بجستان ظرفیت بالایی از نظر سرمایه های اقتصادی، اجتماعی، انسانی و نیروهای طبیعی (آب و باد) دارد. با توجه به قرارگیری این منطقه روی کمربند خشکی کره زمین، کمبود آب مهم ترین چالش در منطقه است که می توان با استفاده از شیوه های مدرن و مکانیزه در فضای کشاورزی و نیز افزایش مراتع برای استحصال آب و استفاده بهینه از منابع آبی بهره وری را تا حد زیادی افزایش داد.مهندس طالبان فرد مدیر اجرایی پروژه ترسیب کربن در استان خراسان رضوی پیش از این در گفت و گو با خراسان درباره اجرای طرح گفته بود: طرح ترسیب کربن یا مشارکت منابع طبیعی روستایی که هم اکنون در 18 استان کشور در حال انجام است، از سال 82 در سربیشه خراسان بزرگ به صورت پنج ساله آغاز و در سال 87 به علت موفقیت طرح به مدت پنج سال دیگر هم تمدید شد. با توجه به موفقیت های به دست آمده و گسترش طرح در دیگر استان ها، از سال 92 در شهرستان بجستان از استان خراسان رضوی به صورت آزمایشی، اجرای طرح شروع شد.
ویژگی های اقتصادی- اجتماعی و اقلیمی محدوده اجرای طرح
*محدوده اجرای طرح در شهرستان بجستان دارای مشخصات و ویژگی هایی به شرح ذیل است :
*مجاورت با کویر نمک و قرارگیری در معرض بادهای 120 روزه و بادهای موسمی
*خشکسالی های مفرط اخیر و ضعف شدید بنیه مالی مردم به دلیل خشکی منطقه و کمبود اشتغال و در نتیجه مهاجرت به دیگر نقاط به ویژه تهران
*وجود نیروی انسانی با اقتصاد متکی به دام پروری و کشاورزی
*وجود معادن متنوع، از جمله معادن نمک
*تنوع گیاهان دارویی در منطقه
روستای منصوری
روستای منصوری در فاصله 50 کیلومتری شهرستان بجستان قرار دارد. قدمت این روستا حدود 200 سال است. نام این روستا برگرفته از اسم شخصی است که قنات این روستا را احداث کرده است. بر اساس اعلام اداره منابع طبیعی هم اکنون جمعیت این روستا بیش از  150 خانوار و 850 نفر است. شغل اصلی مردم منصوری، کشاورزی و منبع تامین کننده آب آن، چاه است. طبق مطالعات و نیازسنجی اداره منابع طبیعی که در سایت این اداره موجود است نیازهای اهالی روستا تاسیسات زیربنایی شامل احداث استخر ذخیره آب، احداث سالن ورزشی، آسفالت جاده روستا، احداث پارک، ایجاد تعاونی کشاورزی دام داری، کارخانه خوراک دام، تامین آب شرب روستا، واگذاری زمین مسکونی، گازرسانی، احداث فضای سبز، درست کردن راه بین مزارع، احداث شرکت نفت، تجهیز خانه بهداشت و خدماتی مثل کنترل سگ های ولگرد است. اهالی روستا در جلسات نیازسنجی طرح ترسیب تمایل خود را برای بهره‌گیری از آموزش هایی چون کلاس های نهضت، آموزش  قرآن، کامپیوتر، آموزش طرح های گلخانه و... اعلام کردند. بخشی از این آموزش ها در قالب دوره های کوتاه مدت از جمله خیاطی، پرورش قارچ، تابلوفرش و تعمیر کولر آبی و دوره های کامپیوتر با همکاری مرکز فنی و حرفه ای برگزار شده است. در مرحله بعد مجریان طرح در روستای منصوری با 133 عضو صندوق توسعه روستا را راه اندازی کرده اند. طبق گزارش ترسیب کربن این روستا، تعداد اعضای این صندوق تا دی ماه سال 1394 به 220 نفر رسیده است.
روستای فخرآباد
 روستای فخرآباد یکی دیگر از روستاهای واقع در پروژه ترسیب کربن در شهرستان بجستان است که در   35 کیلومتری شهر بجستان قرار دارد. این روستا دارای 542 خانوار است که شغل آن‌ها کشاورزی و دام داری است. آب کشاورزی آن ها از چاه عمیق و یک رشته قنات تامین می‌شود.روستای فخر آباد حدود 400 سال قدمت دارد. اسم روستا برگرفته از اسم فردی بوده که قناتی دراین محل احداث کرده و باعث به وجود آمدن این روستا شده است. به گفته اهالی روستا برادر این فرد منصور بوده که در منصوری ساکن شده و باعث به وجود آمدن روستای منصوری شده است.در گزارش طرح ترسیب کربن این روستا که اداره کل منابع طبیعی استان منتشر کرده، این گونه آمده است: "بررسی هزینه و درآمد حاصل از کشاورزی در این روستا، نشان داد که در بحث کشاورزی، سود حاصل از پسته کاری در روستای فخرآباد قابل توجه است که می توان با مدیریت بهتر، هزینه ها را نیز کاهش داد. کشت زعفران هم باتوجه به این که در زمستان در شرایطی که محصولات دیگر به آب زیادی احتیاج ندارند آبیاری می شود سود قابل توجهی برای کشاورزان دارد. نتیجه جلسه تهیه تقویم روزانه و فصلی که با حضور اعضای کمیته موقت روستا برگزار شد نشان داد که شلوغ ترین فصل کاری زنان و مردان این روستا فصل بهار است. همچنین در جلسه نیاز سنجی که برای بررسی نیازهای روستا و استفاده از آن در برنامه ریزی های آینده طرح انجام گرفت نیز نتایج نهایی نشان دهنده نیاز به زیرساخت های فیزیکی از جمله احداث پمپ بنزین، تشکیل تعاونی، آب شرب روستا، گازرسانی، احداث کتابخانه، سالن ورزشی، دبیرستان، آسفالت جاده، ایجاد فضای سبز و پارک، تعمیر کاروانسرا، احداث کارخانه (شیر،خوراک دام، بسته بندی)، تجهیز درمانگاه، احداث پاسگاه، مدیریت منابع آب، حل مشکل تلفن همراه، واگذاری زمین مسکونی و امکاناتی مانند اینترنت است. "در مراحل اجرایی، مجریان طرح در روستای فخر آباد، صندوق توسعه روستا را با 182 عضو راه اندازی کرده اند. طبق گزارش ترسیب کربن این روستا، تعداد اعضای این صندوق تا دی ماه سال 1394 به 441 نفر رسیده است.
روستای سردق
وجه تسمیه این روستا، کویری بودن آن است .به واسطه این که کویرها در این منطقه از نوع دق هستند و چون از سمت بجستان کویر در ابتدا بوده است به این روستا، سردق گفته شده و بنا به روایتی دیگر در ابتدا، سرادق بوده که به دلیل حالت عشایری و چادر نشینی آن این گونه نام گذاری شده است. به گفته خود اهالی قدمت روستا حدود 2000 سال است. این روستا تعداد 345 خانوار و حدود 1200 نفر جمعیت را در خود جای داده است که شغل اکثر مردم کشاورزی است.
در گزارش طرح ترسیب کربن این روستا که اداره کل منابع طبیعی استان منتشر کرده، این گونه آمده است: " بررسی هزینه و درآمد حاصل از کشاورزی در این روستا نشان داد که در بحث کشاورزی، کشت زعفران باتوجه به این که در زمستان در شرایطی که محصولات دیگر به آب زیادی احتیاج ندارند آبیاری می شود می تواند سود قابل توجهی برای کشاورزان داشته باشد. نتیجه جلسه تهیه تقویم روزانه و فصلی که با حضور اعضای کمیته موقت روستا برگزار شد نشان داد که شلوغ ترین فصل کاری زنان و مردان این روستا فصل بهار است. همچنین در جلسه نیاز سنجی که برای بررسی نیازهای روستا و استفاده از آن در برنامه ریزی های آینده طرح انجام گرفت نیز نتایج نهایی نشان دهنده وجود مشکل در زمینه زمین، حفر چاه، کانون فرهنگی ، گازرسانی ، آبخیزداری آب شرب و فضای سبز است و همچنین این مطالعات نیاز اهالی روستا را به آموزش هایی از جمله صنایع ،رصدخانه دستی، گلخانه، پرورش قارچ، آموزش نوین کشاورزی روشن کرد که برای رفع بخشی از این نیازمندی ها در قالب چندین دوره، در فصول کم کاری به اهالی با نگاه کارآفرینی و خودکفایی آموزش داده شد."در مراحل اجرایی مجریان طرح در روستای فخر آباد، صندوق توسعه روستا را در تیرماه 1394 راه اندازی کرده اند. بر طبق گزارش ترسیب کربن این روستا، تعداد اعضای این صندوق تا دی ماه سال 1394 به 66 نفر رسیده است.
با این آموزش ها حداکثر نیاز روستا تامین می شود
در گشت و گذار میدانی ما در سه روستای فخرآباد، منصوری و سردق، نشانی از توسعه روستایی یا اوضاع مناسب کشاورزی دیده نمی شد. با این حال به واسطه اجرای طرح های هادی روستایی خیابان کشی های مناسبی در روستا انجام شده بود، اما بیشتر اهالی از بیکاری و نبود کار مناسب رنج می‌بردند.صادقی دهیار سابق روستای منصوری در توضیح طرح ترسیب کربن، این گونه به ما توضیح می دهد: دوستانی از تهران و مشهد در سال 94 به روستای ما آمدند و پس از مدتی با توجه به از بین رفتن مراتع، زمین هایی را به وسعت 80 هکتار انتخاب کردند تا در آن ها درختکاری انجام شود. البته این که نتیجه آن فعالیت چه شد و چه مقدار درختکاری انجام شد، مشخص نیست و من چیزی ندیدم. در زمان اجرای طرح تعدادی کلاس توجیهی و آموزشی نیز برگزار شد. در روستای ما کلاس های پرورش قارچ، کامپیوتر و خیاطی و تابلو فرش برگزار شد. از کلاس کامپیوتر استقبال خاصی نشد و بیشتر فرزندان اهالی به شرکت در این کلاس ها تمایل نشان دادند. اما کلاس های خیاطی برای تعدادی از اهالی خوب بود و آموزش لازم را دیدند.
بیشتر وام ها در حد چند صد هزار تومان است
صادقی در توضیح فایده این آموزش ها می گوید: به هر حال تعدادی از خانم ها خیاطی یاد گرفتند، اما با نبود بازار فروش و نداشتن چرخ خیاطی لباسی نمی فروشند. تعدای از اهالی کیف موبایل و کیف های دستی دوختند که به اهالی خود روستا فروخته شد. پس از اتمام کلاس ها صندوقی نیز تشکیل شد که من اصلا عضو آن نبودم. قرار بود در این صندوق پنج برابر سپرده های اهالی وام پرداخت شود، اما به علت نداشتن سرمایه وام بالای دو میلیون تومان پرداخت نشد. بیشتر وام ها هم زیر یک میلیون تومان و در حد چند صد هزار تومان است.
هیچ کمکی به بهبود کشاورزی ما نشد
دهیار سابق روستای منصوری که در زمان مسئولیت وی طرح اجرا شده است با بیان این که امسال کشاورزی، افتضاح ترین وضعیت را در 10 سال اخیر داشته است، می‌گوید: متاسفانه با این شرایط آفت و آسیبی که به روستا وارد شده است، تا یکی دوسال آینده هم درخت ها پوک هستند و محصولی نخواهند داشت. متاسفانه هیچ کمک رسانی از طریق این طرح برای بهبود کشاورزی به ما نشد و تنها تعدادی بذر مناسب از جهاد کشاورزی به ما دادند. همچنین با توجه به سهمیه بندی و محدودیت هایی که در مصرف آب داریم، نمی توانیم گندم و جو بکاریم.
فرشی که دخترم بافت، کسی نمی خرد
در مسیر بازدید از روستای منصوری با یکی از کشاورزان همکلام شدیم، پیرمردی حدود 60 ساله که تقاضا می کند نامی از او نبریم. او اهل فخر آباد است، اما حرف ها و صحبت های پیرمرد کشاورز نشان می دهد که پیگیر ماجراهای این طرح بوده و اطلاعات خوبی دارد. او درباره این طرح به ما می‌گوید: تعدادی مهندس از مشهد به روستای ما آمدند و کلاس هایی هم برگزار کردند، اتفاقا دختر خود من در دو کلاس فرش بافی و خیاطی شرکت کرد. اما مجبور شدم برای او چرخ خیاطی بخرم. یک بار هم بعد از برگزاری کلاس ها با کمک دوستش فرشی بافت که در خانه مان موجود است. بقیه افرادی هم که به کلاس رفتند همین وضعیت را دارند، چندتا فرش بافته شده که هیچ کس نمی خرد.
تقریبا شغلی ایجاد نشده است
او در پاسخ به این که کدام یک از کلاس ها به ایجاد اشتغال منجر شد می گوید: تقریبا شغلی ایجاد نشده است. اما تعدادی از خانم ها برای خود و همسایه ها خیاطی می کنند. یک تولیدی قارچ هم در منصوری ایجاد شد که به تازگی تعطیل شده است، اما دلیل تعطیلی آن را نمی دانم. غیر از این کلاس ها، صندوقی هم برای روستا تاسیس کردند که به اهالی وام بدهد، اما به این دلیل که طرح و سرمایه اولیه ای برای کار ندارند، وامی هم داده نشده است. فکر می کنم ده پانزده نفر بیشتر وام نگرفته باشند، افرادی را هم می شناسم که چون طرحشان برگشت خورده، وام به آن ها تعلق نگرفته است.

برای بچه ها لباس فرم می دوزیم
با پیرمرد زحمت کش که خداحافظی می کنیم، پس از زمانی کوتاه از خیابان تازه تاسیس ورودی روستا وارد خود روستای منصوری می شویم. با تعدادی از خانم های روستا هم صحبت می شویم، یکی از آن ها کلاس خیاطی رفته است و از طرح خبر دارد. اگر چه نام طرح به خاطرش نیست، اما می گوید: من و هشت نفر دیگر در کلاس های خیاطی شرکت می کردیم. کلاس های خوبی بود و خیاطی هم یاد گرفتیم. اما کامپیوتر نداشتیم که بتوانیم در کلاس های کامپیوتر هم شرکت کنیم.او در پاسخ به این که این کلاس ها قرار بوده ،برای شما ایجاد اشتغال کند، اکنون وضعیت شما چگونه است، می گوید: کاری که نمی توانیم بکنیم، اما قبل از شروع مدرسه ها برای بچه های روستا لباس فرم دوختیم، آن هایی که کلاس فرش بافی هم رفتند، فرش هایشان را کسی نخریده و روی دستشان مانده است.
تنها تولیدی قارچ روستا پس از چند ماه تعطیل شد
از او درباره محل تولید قارچ روستا و کارگاهی که پس از این طرح تاسیس شده است، می پرسیم، پاسخ قابل تاملی می دهد: بعد از کلاس هایی که برگزار شد، یکی از اهالی تولیدی قارچ باز کرد، اما بعد چند ماه وقتی نتوانست قارچ هایش را بفروشد، تعطیل کرد و به تهران رفت. ابتدا به بجستان و کاشمر قارچ هایش را می فروخت، اما بعد از مدتی می گفتند سوددهی ندارد و به تهران مهاجرت کردند.
از وام به ما چیزی نگفتند
پس از گشت در دو روستای منصوری و فخر آباد که در مجاورت هم قرار دارند، به روستای سردق که در سمت دیگر جاده و روبه روی این دو روستا قرار دارد، وارد شدیم. فضای روستا به واسطه قدمت و جمعیت، خیابان کشی و جاده سازی بهتری شده بود. در ابتدا به سمت خانه معلم روستا راهنمایی شدیم، فرزند این خانواده در کلاس خیاطی طرح ترسیب شرکت کرده بود، اما از نام طرح و صندوق توسعه روستا و وام اصلا خبری نداشتند.فرزند معلم درباره کلاس خیاطی می گوید: کلاس خوبی بود، اما در سطح مقدماتی به ما خیاطی یاد دادند، من و کسانی که چرخ خیاطی داشتیم فقط در کلاس ها شرکت می کردیم اما از وام خود اشتغالی چیزی به ما نگفتند.او یکی از همسایه ها را نیز به ما معرفی کرد، خانم معینی هم در کلاس خیاطی شرکت کرده و حتی در صندوق، سپرده دارد، اما تا به حال به او وامی نداده‌اند. خانم معینی می گوید: "وام ها بیش از یکی دو میلیون نیست، اما همان را هم هنوز به ما نداده اند. "او در پاسخ به این که چه تعداد وام گرفته اند، اظهار بی اطلاعی می کند.
وضعیت کشاورزی بحرانی است
در این بازدید میدانی از سه روستای مجری طرح ترسیب کربن، با یکی از دهیاران به طور مفصل گفت و گو کردیم که از ما خواست نامی از او برده نشود. این دهیار با بیان این که اجرای طرح ترسیب یکی دو سال است که در روستاهای اطراف آغاز شده است، می گوید: طرح ترسیب در ابتدا قرار بود مسائل و مشکلات ما را حل کند و روستایمان را توسعه دهد، اما در عمل اتفاقی نیفتاد. وضعیت کشاورزی در روستاهای ما به دلیل آفت و سموم در سال های اخیر و از طرف دیگر کمبود آب به شدت خراب و بحرانی است. باغ های پسته ای که سال گذشته 80تن محصول داشتند، امسال محصولشان به کمتر از هشت تن رسیده است. کشاورزان هم فقط پسته می کارند و چیز دیگری نمی‌توانند بکارند، مدتی هم اگر گندم می کاشتیم، آب را قطع می‌کردند. با این وضعیت، روز به روز از روستاهای ما مهاجرت به سوی تهران بیشتر می شود. وضعیت کشاورزی که بحرانی است، دام داری نیز به دلیل نبود مرتع و نداشتن صرفه تعطیل شده است. هیچ کدام از این کارشناسان و مهندسانی هم که به روستای ما مراجعه می کنند، کمکی در این زمینه به ما نمی کنند. اگر چه بعضا کشاورزی و کمیته امداد به ما کمک می رسانند، اما اگر مردم کشاورزی کنند و این کار برایشان سود داشته باشد، دیگر به کمک و وام های کمیته امداد نیازی نیست. طرح ترسیب هم با کمک هایی که شد، برای خانم های روستا مفید واقع شد، اما دیگر خبری از اشتغال و درآمد و سود نیست، زیرا بازاری برای آن ها مشخص نشده تا بتوانند در آن جا چیزی بفروشند و درآمد کسب کنند.
درآمد پایدار برای روستا به جای طرح های بی فایده
روستاییان و عشایر یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و دام داری کشور هستند. تحقق امنیت غذایی به عملکرد این دو نهاد بستگی دارد و هر برنامه‌ای که آن ها را از ماموریت اصلی خود دور کند باید مورد سوال قرار گیرد. حال با این شرایط وخیم کشاورزی و نبود مرتع در روستاهایی که طرح در آن اجرا می شود، بازدید میدانی روزنامه خراسان و اظهارات مسئولان محلی نیز در دو گزارش منتشر شده روزنامه، حاکی از آن است که این روستاها علاوه بر این که درمسیر توسعه قرار نگرفته و شرایط بدی را سپری می کنند، مهاجرت از آن ها به سمت شهرها نیزمتوقف نشده است. در بررسی این مسئله، یکی از مهم ترین دلایل تغییر سبک و نگرش زندگی در روستاها، آموزش ها و خط دهی روستاییان به مشاغلی مانند تعمیرات کولر، جوشکاری، تولید صنایع دستی و از این قبیل موارد است. این مسیر با گذر زمان و دور شدن کشاورزان و روستاییان از شغل اصلی خود، باعث می شود تا با نبود سود و اشتغال در زمینه هایی که آموزش دیده اند، انگیزه خود را از دست بدهند و به سوی شهرها برای یافتن شغل در زمینه های جدید یا آموزش دیده شده در حین طرح ترسیب کربن مهاجرت کنند. توسعه روستایی بدون شک با ایجاد زیرساخت های لازم در بخش کشاورزی و دام داری  و استفاده از شیوه های نوین و مکانیزه زمینه ایجاد درآمد را فراهم می کند و طی زمانی کوتاه آثار خود را  در روستاها نمایان خواهد کرد. روستاییان اگر درآمدی برای گذران زندگی به دست بیاورند و نیازهای لازم برای روستا و محل زندگی شان را تامین کنند با توجه به این که شرایط محیطی برای کشاوری و توسعه روستایی در روستاهای بررسی شده مهیاست و تنها نیاز به آموزش صحیح روش ها نو و اصلاحات شیوه ای است، به نظر می‌رسد ضرورتی برای اجرای طرح های پیچیده و احتمالا بی فایده وجود نخواهد داشت. روزنامه خراسان امیدوار است با تغییر رویکرد مسئولان امر در زمینه این طرح و شیوه اجرای آن، نتایج مثبتی شامل حال مردمان زحمتکش روستا شود.
http://www.undp.org*