«بهره وری صنعت ایران: بررسی توان رقابت پذیری بنگاه های صنعتی»
نویسنده: مسعود نیلی، حسن درگاهی، سید فرشاد فاطمی
ناشر: انتشارات دنیای اقتصاد
تاریخ انتشار: 1393
در 300 صفحه و قیمت 18000 تومان
معرفی کتاب:
کتاب «بهرهوری صنعت ایران» ، نتیجه تحقیقی بههنگام است که به قصد پاسخ دادن به مهمترین پرسشهای صنعتگران وکارشناسان درباب وضع صنعت ایران از حیث رقابتپذیری و بهرهوری انجام شده است. این تحقیق که به پیشنهاد اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی تهران انجام شده، به این پرسش بنیادین که «چرا توان رقابت بنگاههای ایرانی از همتایان خارجی کمتر است؟» و پرسشهای پرشمار دیگری که ذیل پرسش اصلی قرار میگیرند، پاسخ داده و پس از بررسی عوامل موثر بر رقابتپذیری بنگاههای ایرانی، پارهای پیشنهادات اجرایی را ذیل عنوان «دلالتهای سیاستگذاری» ارائه کرده است.
کتابِ پیشرو، خلاصة تحقیقی است که انگیزة اولیة سفارش آن را بدست آوردن راهکارهای کاهش قیمت تمام شدة بنگاههای اقتصادی ایران تشکیل میداد. تعریفِ صورت مسأله در قالب ذکر شده، در بر گیرندة یک هدف و دو پیشفرض به صورت ضمنی و تصریح نشده بود. هدف تصریح نشده، افزایش توان رقابتی بنگاههای اقتصادی در مقایسه با بنگاههای رقیب خارجی و دو پیش فرضِ ضمنی آن، وجود ریشة مشکل در سمت هزینههای بنگاه و قرار داشتن راهحل مسأله در دست بنگاه بود.
پیشزمینة طرح مسأله را حجم بالای وارداتِ محصولات مختلفِ مصرفی، واسطهای و سرمایهای تشکیل میداد که با قیمتهایی به مراتب پائینتر از محصولات ساخت داخل، به سرعت عرصه را بر بنگاههای ایرانی تنگ میکردند. نتیجة طبیعی چنین شرایطی، کم رونقی و یا کسادی تولید، کاهش اشتغال و افزایش فقر و تبعات نامطلوب اجتماعی آن برای جامعه و در سوی دیگر، افزایش سودآوری و رونق برای بنگاههای خارجی بود که با تولید محصولاتی با کیفیت نه چندان مناسب بازار نسبتاً بزرگ ایران را در اختیار میگرفتند.
نگرانی سیاستگذارانِ صنعتی و تجاری از چنین شرایطی بسیار بجا و پرداختن به آن در قالب چگونگی افزایش توان رقابت پذیری بنگاههای اقتصادی ایران نیز بسیار ضروری و به موقع بود. اما دو پیش فرض ضمنی آن، میتوانست بطور جدّی محل بحث باشد. لذا گروه تحقیق ابتدا با مبنا قرار دادن رویکرد افزایش رقابتپذیری بنگاههای اقتصادی، کار خود را بر تنظیم روش علمی و مناسب انجام پژوهش متمرکز کرد به گونهای که نتایج مطالعه بتواند در انتها، خطوط روشن و مشخصی را، هم در عرصة سیاستگذاری و هم در عرصة بنگاهداری تعیین کند. اولین و مهمترین موضوع که نقش تعیین کننده در ترسیم مسیر مطالعه تا پایان داشت، انطباق نسبتاً کامل مفهوم رقابتپذیری با بهرهوری کل عوامل تولید بود. بهرهوری کلِ عوامل تولید، بنا به تعریف، بخشی از تغییرات تولید است که بوسیلة تغییراتِ نهادهای فیزیکی تولید مانند نیروی کار، سرمایه و سایر عوامل تولید، توضیح داده نمیشود. بنابراین افزایش بهرهوری کل عوامل تولید به معنی آنست که به ازاء مقدار ثابتی از نهادهها، تولید افزایش پیدا کرده که این مترادف با افزایش رقابتپذیری بنگاه است.