صبحانه کاری دیروز اتاق بازرگانی به کام محمدباقر نوبخت تلخ شد. فعالان اقتصادی هرچند در ابتدا از حضور نوبخت استقبال کردند؛ اما شرکت‌کنندگان وقتی از زبان نوبخت همان آمار‌های سوخته قبلی را شنیدند، تصمیم به ترک جلسه گرفتند.
به گزارش شرق، گروهی هم به اظهارات رئیس سازمانی که باید برای بودجه کشور برنامه داشته باشد، خرده گرفتند و از نوبخت خواستند به جای تدوین برنامه پنج‌ساله در سازمان تحت مدیریتش، برای شش ماه آینده کشور برنامه بریزد. فعالان بخش خصوصی توقع داشتند نوبخت به جای همان سخنان کلیشه‌ای قبلی درباره دستاورد‌های دولت، در زمینه سیاست‌های ارزی جدید قوه مجریه سخن بگوید که این‌گونه نشد.
گلایه فعالان اقتصادی از سیاست‌های دولت آن‌قدر بود که ساعت‌ها از وقت جلسه را به خود اختصاص دهند. آن‌ها از آمار‌های ظاهری و نادرست نوبخت گلایه داشتند. اصغر جمعه‌ای، یکی از فعالان اقتصادی، در اعتراض به آمار‌هایی که نوبخت درباره اشتغال اعلام کرد، گفت: اینجا کلاس درس نیست، تمام کارخانه‌های ما ۵۰ درصد ریزش نیروی انسانی داشته است و به دنبال بیان این مطلب برخی از حضار در تأیید صحبت‌های این فعال اقتصادی کف زدند. رئیس اتاق بازرگانی سمنان نیز در جمله کنایه‌آمیزی خطاب به رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: آقای نوبخت! این چه سازمان برنامه‌ای است که این‌همه آشفتگی را برای اقتصاد ایران برنامه‌ریزی کرده است.
همچنین زبردست یکی دیگر از اعضای اتاق بازرگانی ایران خطاب به نوبخت در جلسه اظهار کرد: توهین به شعور فعالان اقتصادی کردید، من شما را نمی‌بخشم. منتسب‌کردن همه مسائل به دشمن، جای تأسف است و اگر قرار است دولت از محل فروش ارز درآمد کسب کند و بدهی زمان دولت مهرورزی را پرداخت کند که هم او را تطهیر کند و هم فحش برای دولت تدبیر بخرد، این کار برای من بسیار جالب است.
او اظهار کرد: دولت می‌خواهد ارز بفروشد و درآمد چندین میلیاردی جور کند و بدهی‌های خود به بانک‌ها و تأمین اجتماعی را پرداخت کند و فشار به بخش خصوصی وارد کند و بعد هم شما بگویید اشتغال درست شده است و این مسائل نشان می‌دهد که شما با مسائل کشور بیگانه هستید.
سه ماه تلاش برای متقاعدکردن دولت
محمدرضا انصاری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران که در نشست دیروز پس از سخنان نوبخت سخن گفت، بر این باور است که باید سامانه نیما جمع شود. او با تأکید بر اینکه دولت قبل از تصمیم‌سازی‌ها باید با بخش خصوصی مشورت کند، از تلاش سه‌ماهه بخش خصوصی برای متقاعدکردن دولت در زمینه بی‌اثربودن تصمیم قوه مجریه درباره تعیین نرخ چهارهزار‌و ۲۰۰ تومانی برای دلار خبر داد.
به گفته انصاری دولت با سامانه نیما به دست‌وپای صادرکنندگان می‌پیچد. او همچنین از توقف روند پرداخت مشوق‌های صادراتی به صادرکنندگان گله کرد و افزود: قرار بود هزارو ۳۰۰ میلیارد تومان به صادرات به‌عنوان مشوق داده شود؛ اما این رقم تخصیص داده نشده است. این رفتار دولت منجر به ازدست‌رفتن سرمایه‌های اجتماعی شده است؛ زیرا برخی از صادرکنندگان با این امید به مشتریان خود تخفیف دادند و از بازار‌های جهانی پروژه گرفتند؛ اما با محقق‌نشدن وعده دولت، متضرر شدند.
امیدی که ناامید شد
علی‌اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان، هم وضعیت اقتصاد ایران را آشفته و بی‌برنامه توصیف کرد و خطاب به نوبخت گفت: در شرایطی که شما توان کنترل دولت و بنگاه‌های دولتی را ندارید، چطور می‌توانید ۸۰ میلیون نفر آدم را کنترل کنید. ما از شما انتظار برنامه پنج‌ساله نداریم؛ بلکه برای شش ماه آینده ما برنامه بدهید. اگر ریلی برای اقتصاد وجود ندارد، به صراحت بگویید تا ما برای کارگران، فرزندان و خانواده خود تدبیر کنیم. ما انتظار امید و تدبیر داشتیم.
حمیدرضا صالحی، نماینده فدراسیون انرژی و سندیکای برق، نیز از اعمال‌نشدن مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی بر ارز گله کرد و افزود: امروز دولت آدرس غلط می‌دهد. گفته‌اید که آمریکا تصمیم گرفته اقتصاد ایران را زمین بزند؛ اما آیا سیاست سرکوب نرخ ارز در پنج سال گذشته که بار‌ها هم درباره آن تذکر داده شد، عامل مهم‌تری نبوده است؟
به اعتقاد او دولت با قطع‌کردن منابع مالی چند نیروگاه در حال تکمیل این طرح‌ها را زمین‌گیر و کشور را با خاموشی مواجه کرد. این در حالی است که قرار بود هر سال مابه‌التفاوت نرخ تکلیفی و تمام‌شده در بودجه بیاید؛ اما امروز ۳۰ هزار میلیارد تومان ناشی از این زیان را در بودجه در نظر نگرفته‌اید. در قبوض برق مردم رقمی را بابت انرژی‌های نو دریافت کرده‌اید، آن رقم را به این بخش تخصیص نداده و جای دیگر هزینه کرده‌اید.
به گفته نماینده فدراسیون انرژی بیش از هزار قرارداد در بخش توزیع و انتقال صنعت برق متوقف شده است که ناشی از جهش دلار بوده و هنوز هیچ برنامه‌ای از سوی سازمان برنامه برای تعیین تکلیف این قرارداد‌ها ارائه نشده است.
نظر بخش خصوصی اخذ شود
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران، در نشست دیروز به صراحت اعلام کرد که از توضیحات نوبخت خوشحال نشده است. او درباره دلیل این سخن خود گفت: «شما از خودتحریم‌ها صحبت نکردید. در حالی صحبت استفاده از نظرات بخش خصوصی به میان می‌آورید که قبل از صدور بخش‌نامه نظر بخش خصوصی را اخذ نمی‌کنید. نباید بخش‌نامه صادر شود و بعد اصلاحاتی بر آن اعمال کنیم».
به گفته لاهوتی فعالان اقتصادی برای اعلام نظرات خود به دولت ساعت‌ها جلسه برگزار می‌کنند؛ اما بخش‌نامه‌هایی از سوی دولت ابلاغ می‌شود که بخش خصوصی را با مشکل مواجه می‌کند. بازرگانان به دلیل آنکه باید جواب کارگر و تولید خود را بدهند، در پنج ماه گذشته بار‌ها برای مقابله با بخش‌نامه‌های دولت جنگیده‌اند.
او همچنین آمار‌های اشتغال دولت را هم زیر سؤال برد و افزود: دولت صحبت از افزایش آمار اشتغال می‌کند، اما سؤال اینجاست که این افزایش اشتغال با کدام تولید صورت گرفته است؟ اگر افزایش اشتغال داریم، چرا در شهرک‌های صنعتی شاهد کاهش تولید هستیم؟
به گفته رئیس کنفدراسیون صادرات ایران، ممنوعیت‌های یک‌شبه و خرید ماده اولیه با نرخ آزاد، مشکلات زیادی برای تولید ایجاد کرده است و دولت باید این واقعیت را بپذیرد. او درباره نقش بازار آزاد ارز بر فعالیت‌های اقتصادی گفت: دولتمردان بر این باورند که بازار آزاد ارز با نرخ‌های بالا نقشی در اقتصاد ایران ندارد؛ با‌این‌حال دولت حاضر نیست بازار دودرصدی آزاد را به رسمیت بشناسد، اما تمام کالا‌ها با همین ارز دودرصدی تأمین می‌شود، پس نباید واقعیت‌ها را نادیده گرفت.
به اعتقاد او، دولت با تصمیمات خود فعالان اقتصادی را زمین‌گیر کرده است. این فعال اقتصادی سخنان خود را این‌گونه ادامه داد: دولت دوازدهم باید روش دولت یازدهم را ادامه دهد. در حالی که سؤال اینجاست که چه تغییری در دولت ایجاد شده است که این‌گونه تصمیم می‌گیرد؟
لاهوتی گفت: دولت یا توزیع رانت می‌کند یا امضای طلایی را رونق می‌دهد، یا صادرات را محدود یا تولید را با مشکل مواجه می‌کند؛ در‌حالی‌که باید راه دیگری در پیش گرفته شود.
اخلال در تولید و صادرات با ایجاد رانت ارزی
فرشچیان، از اتحادیه صادرکنندگان نمونه کشور، یکی دیگر از سخنرانانی بود که ایجاد رانت ارزی را عاملی برای مختل‌شدن تولید و صادرات کشور معرفی کرد.
او افزود: اکنون ایجاد رانت ارزی، توقع بالایی برای واردات مضاعف ایجاد کرده است و ۲۴ میلیارد دلار واردات به بودجه کشور تحمیل شده است. به گفته فرشچیان، ضربه به اقتصاد کشور نیازی به ترامپ ندارد. دولت شرایطی را فراهم کرده که خودتحریمی بیش از تحریم آمریکا، اقتصاد را دچار مشکل کرده است.
او تأکید کرد: امروز صادرکنندگان نمی‌توانند ارز خود را هم‌قیمت پتروشیمی‌ها به سامانه نیما تحویل دهند.
طبیب‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی کرمان، نیز در سخنان خود با اشاره به آمار‌های رئیس سازمان برنامهوبودجه از اشتغال، یادآور شد: بهتر است بگویید میزان اشتغال خالص چقدر بوده و از تأمین اجتماعی آماری بدهید که چه تعداد افراد بی‌کار شده‌اند.
علی دیلمقانیان، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، خطاب به نوبخت با اشاره به آمار‌های غلطی که به رئیس سازمان برنامهوبودجه ارائه می‌شود، به‌عنوان یک تولیدکننده و کسی که هر روز در کف بازار حضور دارد، بر کاهش میزان اشتغال در کشور تأکید کرد.
دو بسته دولت برای جبران چالش‌های واحد‌های تولیدی
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامهوبودجه، نیز در ابتدای جلسه از تدوین دو بسته از سوی دولت برای جبران چالش‌های واحد‌های تولیدی و پیمانکاران خبر داد که از آغاز نیمه دوم امسال کلید خورده است.
او گفت: یکی از این بسته‌ها، معطوف به مشکلات واحد‌های تولیدی است تا چالش‌های واحد‌های تولیدی جبران شود. معمولا پرداخت‌های پیمانکاران منظم نیست و علاوه بر این مشکلات، آن‌ها با چالش افزایش هزینه تولید، مصالح و مواد نیز مواجه شده‌اند. بنابراین یک بسته نیز برای پیمانکارانی در نظر داریم که دراین‌باره با ما همکاری می‌کنند. به گفته نوبخت، این دو بسته پس از مشورت با فعالان بخش خصوصی ابلاغ خواهند شد.
رئیس سازمان برنامهوبودجه همچنین از تدوین پنج بسته سیاستی برای حل مشکلات اقتصادی مردم سخن به میان آورد. او ادامه داد: اکنون در حال واردشدن به دومین مرحله تحریم آمریکا هستیم که با ترغیب و حتی تهدید همه کشور‌ها تلاش می‌کند با او در این اقدام غیرانسانی، غیرقانونی و خلاف عرف بین‌الملل، هماهنگی و همراهی داشته باشند.
نوبخت عنوان کرد: طبیعی است در چنین شرایطی شما فعالان اقتصادی از جایگاه مسئولیت اجتماعی برای اینکه مردم کمتر آسیب ببینند، نظرات خود را به بخش دولتی منعکس کنید.
به گفته این مقام مسئول، ایجاد تعادل در بازار‌ها وظیفه دولت است، اما در بعضی بازار‌های چهارگانه دچار نبود تعادل هستیم. بازار پول ما دچار عدم تعادل است و آثار این نبود تعادل را در بازار ارز مشاهده می‌کنیم. بازار سرمایه نیز با اقبال همراه شده که می‌توان از آن برای حل مشکلات بازار پول استفاده کرد. بازار کالا به دلیل موضوع نقدینگی و اثرات آن در بازار ارز، دچار چالش‌هایی شده که باید به آن بپردازیم. نوبخت بازار کار را از دیگر بخش‌های مهم کشور دانست و گفت: اگرچه عدم تعادل در این بازار چیزی حدود سه‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار بی‌کار است، اما جمعیت شاغل در سال‌های گذشته افزایش درخور توجهی داشته است.
معاون رئیس‌جمهوری بیان کرد: جمعیت فعال ما در سال‌های پیش، ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر بود و حدود ۸۰ تا صد هزار نفر از آن‌ها مشغول به کار می‌شدند و همین تعداد به جمعیت بی‌کار اضافه می‌شد، اما در پنج سال گذشته جمعیت جویای کار افزایش یافته است؛ به‌طوری که در هر سال افراد جدیدی به‌عنوان جمعیت فعال به بازار کار مراجعه می‌کردند و با تلاش زیاد، بخش بزرگی را مشغول به کار می‌کردیم. نوبخت گفت: از ۷۳۶ هزار نفر جمعیت فعال در سال گذشته، توانستیم برای ۷۱۰ هزار نفر فرصت شغلی ایجاد کنیم. با‌این‌حال ۳۰ تا ۴۰ هزار به جمعیت بی‌کار که سه‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار نفر بودند، اضافه شدند.