همه ما برای خانه دلخواهمان ملاک هایی داریم. اما به راستی چقدر خواسته های ما با اصول مهندسی ساختمان مطابقت دارد؟ در این گزارش دو بخشی تلاش شده به زبان ساده حرفه ای ترین اصول ساختمان سازی توضیح داده شود تا شما بتوانید به راحتی بهترین منزل را برای خودتان انتخاب کنید.

شاید در نظر اول این اصول زیادی ایده آل گرایانه به نظر برسند و فکرکنید با شرایط ساختمان های بساز و بفروشی ایران منطبق نیست اما اگر ما بدانیم نیاز واقعی مان چیست، راحت تر می توانیم بهترین گزینه موجود را انتخاب کنیم و از سوی دیگر اگر خواسته های مردم به شکل منطقی افزایش یابد، سازندگان هم برای بهبود کیفیت ساخت و سازشان تشویق خواهند شد.

گام اول

اهمیت سبک زندگی در انتخاب آپارتمان

اولین موضوع مهم در انتخاب یک آپارتمان اینست که قسمت شب و روز یا به عبارت دیگر قسمت خصوصی و قسمت عمومی یک آپارتمان از هم جدا باشند به عبارت ساده تر اینکه بخشهایی از آپارتمان که در زمان خواب از آنها استفاده می کنید "مثل اتاق خوابها و سرویسهای بهداشتی" با فضاهایی که در طول روز از آنها استفاده می شود تداخل نداشته باشد . عامیانه تر اینست که برای اینکه از اتاق خواب به حمام بروم نیازی نباشد که از سالن پذیرائی یا آشپزخانه و یا حتی نشیمن عبور کنم. بدیهی است که اتاق خوابها در طول شب استفاده میشوند و نیازی نیست که نور زیادی داشته باشند ولیکن نشیمن و آشپزخانه که بیشتر طول روز از آنها استفاده میشود بهتر است که در محل پر نورتر ساختمان واقع شده باشند بصورت خلاصه اینکه قسمت شب آپارتمان در ضلع شمالی و قسمت روز آپارتمان در ضلع جنوبی آپارتمان واقع شده باشد و ضمنا اینکه اتاق خوابها بهم نزدیک باشند و سرویس بهداشتی مهمان در قسمت خصوصی آپارتمان واقع نشده باشد و آشپزخانه ضمن ارتباط با قسمت خصوصی آپارتمان در قسمت روز آپارتمان واقع شده باشد.

ورودی آپارتمان حائز اهمیت است و اصولا اولین برخورد هر کسی در یک واحد مسکونی در ورودی آپارتمان است و این مکان باید بتواند آرامش اولیه و رفع تنش محیط بیرون از آپارتمان را ایجاد نماید لذا یک کمد یا رختکن و یک آینه شفاف و بزرگ و محلی برای گذاشتن کیف و کفش و چتراز ضروریات زندگی امروزی بنظر میرسد.

اصولا خانواده های ایرانی در طبخ غذاهای خوش رنگ و بو مهارت دارند ولی همین بوی خوش در زمانیکه مهمانان در سالن منتظر میزبانشان هستند خوشایند نیست. بهتر است در زمان خرید آپارتمان به بسته یا باز بودن آشپزخانه توجه ویژه ای مبذول داشت و حتی اگر به هر صورت آشپزخانه اوپن را ترجیح میدهیم به تهویه هوای آشپزخانه و بسته بودن قسمت ریخت و پاش آن (قسمت کثیف آشپزخانه) و جلوه ویژه قسمت زیبای آشپزخانه (قسمت تمیز آشپزخانه) توجه داشته باشیم. داشتن یک انباری حتی خیلی کوچک در کنار آشپزخانه امتیاز بزرگی محسوب میگردد.


گام دوم

مساحت فضاهای مورد نیاز در یک آپارتمان ایده آل

هر خانواده برای مساحت آپارتمان مورد نیاز خود دلایل خاصی دارد و اصولا برای این منظور که بیشتر یک امر احساسی و سلیقه ای است، هیچگاه نمیتوانیم الگوی مصرفی تعیین کنیم ولیکن ابعاد قسمتهای مختلف آپارتمان مورد نیاز یا بهتر بگویم حداقل ابعاد مورد نیاز را میتوانیم بررسی کنیم و البته جمع مساحت این بخشها میتواند به انتخاب بهتر  متراژ آپارتمان مورد تقاضای خانواده کمک شایانی نماید .

"ورودی آپارتمان"

اول از "ورودی آپارتمان" شروع میکنیم که پس از باز شدن درب آپارتمان اولین برخورد با فضاهای جدید را ایجاد می نماید این فضا برای آپارتمانهای کوچک حدودا (۱۲۰تا ۱۴۰) × (۱۴۰ تا ۱۸۰) سانتیمتر است یعنی تقریبا مساحتی بین ۷/۱ متر مربع تا ۵/۲ متر مربع و برای آپارتمانهای متوسط حدودا (۱۲۰تا ۱۴۰) × (۲۱۰ تا ۲۷۰) سانتیمتر است یعنی تقریبا مساحتی بین ۵/۲ متر مربع تا ۷/۳ متر مربع و برای آپارتمانهای بزرگ حدودا (۱۷۰تا ۲۱۰) × (۲۱۰ تا ۲۷۰) سانتیمتر است یعنی تقریبا مساحتی بین ۵/۳ متر مربع تا ۷/۵ متر مربع مطابق بررسی شماتیک زیر ولیکن توجه داشته باشید که ملاک ارزش ، ابعاد است و نه مساحت .

دوم"آشپزخانه" که باید امکان پذیرش و نصب لوازم مورد نیاز خانواده از قبیل اجاق خوراک پزی، سینک ظرفشوئی، هود، فر، یخچال، ماشین لباسشوئی، ماشین ظرفشوئی و ... را داشته باشد. اگر در دو طرف آشپزخانه کابینت وجود دارد فاصله بین دو کابینت باید حداقل ۱۲۰ سانتیمتر باشد و ضمنا گنجایش لوازم مصرفی و روزمره منزل را نیز داشته باشد وجود یک انباری مواد مصرفی و میز آشپزخانه امتیاز بزرگی بشمار می آید.

سوم"سالن پذیرائی و غذاخوری و نشیمن" است .

"سالن پذیرایی"
برای "سالن پذیرایی" بر اساس سلیقه و مهارت در چیدمان آن و تعداد مهمانان معمولا باید فضا را محاسبه نمود. برای بدست آوردن ابعاد مورد نیاز این بخش از آپارتمان ، ، هر مبل  تک نفره را ۷۰  تا ۸۰ سانتیمتر مربع و مبل چند نفره را به تعداد نفرات آن در همین ابعاد ضرب نمائیم مثلا برای کاناپه سه نفره طول ۲۱۰ تا ۲۴۰ سانتیمتر را در نظر میگیریم و در نهایت فضای یک میز را هم در وسط مبلمان به مجموع فضای بدست آمده اضافه می نماییم.

"سالن غذاخوری"

برای "سالن غذاخوری" عرض میز را ۱۱۰ سانتیمتر و طول آنرا بر اساس هر نفر ۶۰ سانتیمتر محاسبه مینمائیم. مثلا برای یک میز ۸ نفره ابعاد ۱۱۰×۱۸۰ سانتیمتر را در نظر میگیریم و به طول و عرض آن یک متر جهت قرار دادن صندلیها اضافه میکنیم یعنی یک فضای ۲۱۰×۲۸۰ سانتیمتری برای این منظور فضایی مناسب به شمار می آید.

و برای "نشیمن" نیز مطابق همین ابعاد عمل میکنیم فقط یک فاصله حداقل سه متری از محل قرار گرفتن تلویزیون تا محل نشستن را مد نظر قرار دهید.

"اتاق خوابها"

چهارم"اتاق خوابها" که بواسطه قرار گرفتن تخت خواب دونفره یا تک نفره و بقیه ملحقات چیدمان مشکل تری دارند. توجه بفرمائید که بهتراست امکان قرار گرفتن تخت خواب را هم در عرض و هم در طول اتاق خواب بررسی فرمائید و برای عبور کردن از بین لوازم سرویس خواب حداقل یک مسیر عبور ۶۰ ساتنتیمتری را در نظر بگیرید

یعنی اینکه برای یک اتاق با تخت دو نفره حداقل ابعاد ۳۴۰×۳۵۰ سانتیمتر کافی است . باز هم توجه داشته باشید که ابعاد مهم هستند و مساحت اتاق در درجه دوم قرار دارد .

"سرویـسهای بهداشتی"

پنجم"سرویـسهای بهداشتی" هم همـانطور که باید ابعاد مناسب و راحتی داشته باشند باید زیبا و قابل استفـاده نیز باشـند و بهترین و سـاده ترین آزمایش در مورد مناسب بودن ابعاد آن اینست که وقتی درب را باز میکنیم به هیچ یک از سرویسهای بهداشتی برخورد نکنیم و وقتیکه در داخل حمام و یا توالت هستیم بدون هیچ مشکلی درب را باز کنیم و خارج شویم.

گام سوم

نسبت مشاعات ساختمان به مساحت کل آپارتمانها

بطور کلی هرچه نسبت مساحت مشاعات ساختمان به مساحت مفید کل آپارتمانها بیشتر باشد قطعا در آن ساختمان امکانات بیشتری پیش بینی شده است و آسایش بیشتری را برای ساکنین به ارمغان خواهد داشت.فضاهایی مانند لابی ورودی واستخر و سونا و سالن ورزشی و سالن اجتماعات و سالن انتظار و پارکینگ اضافی و انباری که با هزینه  سازنده ساخته میشوند مستقیما در قیمت نهایی آپارتمان تاثیر بسزائی دارند.

در یک ساختمان خوب نسبت مساحت مشاعات  حدودا معادل ۴۰% مساحت کل مساحت مفید آپارتمانها است ولی هر چه این نسبت بیشتر باشد نشانه مرغوبیت ساختمان و آسایش بیشتر برای ساکنین است و طبیعتا خریداران باید مبلغ بیشتری برای هر مترمربع مساحت آپارتمان خود پرداخت نمایند.

مثلا ساختمانی را در نظر بگیرید با ۱۵ واحد مسکونی و ۲۰۰۰ مترمربع مساحت بنای مفید و ۸۰۰ مترمربع مساحت مشاعات از قبیل لابی و پارکینگ. این ساختمان از لحاظ نسبت مسکونی مفید و مشاعات میتواند ساختمان خوبی باشد ولیکن با مشاعات کمتر از ۸۰۰ متر مربع یا همان ۴۰% دیگر در این گروه جای ندارد و بدیهی است ساختمانی با ۱۵ واحد مسکونی و ۲۰۰۰ مترمربع مساحت بنای مفید و ۱۶۰۰ مترمربع مساحت مشاعات (نسبت مشاعات به مفید ۸۰%) مرغوبتر و طبیعتا گرانتر است و بعلاوه اینکه هرچه شما سهم بیشتری از مشاعات داشته باشید ، سهم بیشتری ازکل  زمین  ملک مورد نظر را هم دارید

گام چهارم
کیفیت ساختمان

کیفیت ساختمان را به هشت  دسته تقسیم میکنیم

کارهای زیر بنایی مثل فونداسیون و اسکلت ساختمان
نازک کاری ساختمان
تاسیسات مکانیکی زیر بنایی ساختمان مثل لوله کشی و سیم کشی الکتریکی
سیستم های گرمایشی و سرمایشی ساختمان
سیستم های الکتریکی هوشمند
درب و پنجره
دکوراسیون داخلی
تجهیزات ساختمان

کارهای زیر بنایی مثل فونداسیون و اسکلت ساختمان

فونداسیون و اسکلت ساختمان از مواردی هستند که پس از نازک کاری پوشیده میشوند و خریداران در این مورد میتوانند از متخصصین ساختمان نظر بخواهند ولیکن گزارشات نتایج آزمایشگاهی  تست بتن برای ساختمانهای  اسکلت بتنی و تست جوشکاری برای ساختمانهای اسکلت فلزی از اهمیت بسزایی برخوردار است .

نازک کاری ساختمان و دکوراسیون ساختمان

نازک کاری در کلام حرفه ای همان دیوارچینی و کارهای بعد از آن مثل کاشیکاری و گچکاری و سنگکاری است . دیوارچینی از دید خریدار بی اهمیت جلوه میکند و بیشتر به مواردی همچون کاشیکاری، مدل و رنگ آن و سنگکاری و نوع و رنگ آن میپردازند ولیکن توجه داشته باشید که اهمیت دیوار چینی بیشتر از سایر موارد مذکور است. حتما تا بحال در آپارتمانی زندگی کرده اید که بوی ناخوشایند حمام و توالت را حتی با دربهای بسته از چند متری احساس میکرده اید و صدای گفتگوی بچه ها و آپارتمان مجاور حتی با دربهای بسته در سالن نشیمن هم قابل شنوائی است علت این امر نبستن بالای درب در قسمت بالای سقف کاذب است که غیر قابل روئیت است و دوم اینکه از بلوکهای نا مرغوب که عایق صدا نیستند استفاده شده است و یا اینکه دیوار از ضخامت کافی برخوردار نیست. پس بطور خلاصه این نکات کلیدی را بخاطر بسپارید ۱- استفاده از بلوکهای عایق حرارت و صدا ( بلوکهای سبک اصطلاحا سیپورکس و مشابه آن) ۲- ضخامت ۲۰ سانتیمتر برای  دیوارهای خارجی و دیوار همسایه مجاور و ۱۰ سانتیمتر  برای حد فاصل اتاقها ۳- استفاده از عایق رطوبتی مرغوب در سرویسهای بهداشتی ۴- استفاده از عایق صوتی در کف آپارتمان خصوصا سالن پذیرائی ۵- بسته بودن کامل دیوارچینی در بالای سقف کاذب ۶- عایق کاری کامل بام با عایق رطوبتی و حرارتی و در صورتیکه تردد روی بام متصور است عایق صوتی هم در نظر گرفته شود.

تاسیسات مکانیکی و الکتریکی زیر بنایی ساختمان مثل لوله کشی و سیم کشی برق

کیفیت لوله های آبرسانی برای آب مصرفی سرد و گرم و سیستم های سرمایشی و گرمایشی خیلی متفاوتند و بر اساس نسبت کیفیت و قیمت  به  لوله های فلزی گالوانیزه که رایج ترین و ارزانترین است تا لوله های پلی اتیلن و پلی پروپیلن و لوله های پنج لایه  و لوله های مسی که گرانترین و بهترین است طبقه بندی میشوند و از لحاظ لوله های فاضلاب توجه داشته باشید لوله های چدنی کیفیت خوبی دارند ولی لوله های پلیکا از نوع چسبی یا پوش فیت در زمان عبور فاضلاب سروصدای زیادی دارند و این مشکل در لوله های PVC از نوع چند لایه برطرف گردیده است ولی تولید داخلی ندارد.

برای سیم کشی تاسیسات الکتریکی باید از سیمهای استاندارد استفاده شود و سیم کشی برق اضطراری یک امتیاز بزرگ محسوب میگردد.ضمنا میتوانید تابلوی فیوزها را با دقت نگاه کنید هر چه تعداد فیوزها بیشتر باشد نشان دهنده اینست که سیستم برق کشی در قسمتهای مختلف آپارتمان بیشتر تفکیک گردیده است و از کیفیت بهتری برخوردار است.

سیستم های گرمایشی و سرمایشی ساختمان

در ساختمانهایی که تعداد واحدهای آپارتمانی کم است یا اینکه متراژکل بنا کم باشد(حدود ده واحد یا کمتر از ۱۰۰۰ مترمربع)  مقرون بصرفه تر است که از سیستمهای خنک کننده مجزا و برای گرمایش از پکیج دیواری یا زمینی مجزا و رادیاتور استفاده شود و در ساختمانهای بزرگتر و با تعداد بیشتر منطقی تر است از سیستمهای سرمایشی مرکزی (چیلر) و برای گرمایش از دیگ چدنی یا فولادی و فن کویل سقفی یا زمینی که آبگرم مصرفی کل ساختمان را نیز تامین مینماید استفاده گردد .

سیستم های الکتریکی هوشمند

امروزه در ساختمانهایی  که از کیفیت ساخت مطلوبتری برخوردارند از سیستم های برقی هوشمند استفاده میگردد و این سیستم ها بسیار متنوع هستند. بطور کلی این امر باعث صرفه جوئی در مصرف برق و آسودگی و آرامش بیشتر نیز میشود و حتی  شما میتوانید از خارج از منزل روشنائی و لوازم برقی آپارتمانتان را روشن و یا خاموش کنید.

درب و پنجره

بهترین نوع دربها آنهایی هستند که بر اساس ابعاد درخواستی ساخته میشوند و در ساخت آنها و چهارچوب متعلقه کاملا از چوب استفاده شده است و قیمت آنها نیز بر اساس نوع چوب استفاده شده بسیار متفاوت است مثلا چوب بلوط بسیار مقاوم و گران قیمت است و رگه های بسیار متفاوت از بزرگ تا کوچک با رنگهای روشن و تیره جلوه خیره کننده ای دارد و چوب راش رگه های ریز و نقطه های مشکی رنگ دارد و از لحاظ قیمتی در ردیف متوسط قراردارد و چوب کاج که اصطلاحا چوب روسی نامیده میشود و بستگی به برش چوب دارای رگه های درشت یا نا معلوم میباشد و از لحاظ قیمت هم در ردیف سوم قراردارد و ضمنا موریانه این چوب را دوست ندارد لذا برای استفاده در مناطق پر مخاطره از لحاظ موریانه مثل شمال کشور بسیار مناسب است.

توجه فرمائید برای تشخیص نوع چوب به کارشناس مربوطه مراجعه فرمائید چون خیلی دیده شده است که چوبهای نا مرغوب را با نقاشی پلیستر شبیه چوبهای دیگر تزئین کرده اند.

پنجره ها خیلی متنوع هستند و از لحاظ کیفیت نیز خیلی متفاوت و توضیح کامل آن مقاله مجزائی را نیازمند است که در آینده نزدیک ارائه خواهد گردید فقط این موضوع را در نظر داشته باشید که بهترین آنها از لحاظ کیفیت ، پروفیل آلومینیوم ترمال بریک با شیشه دوجداره که حداقل یکی از جدارهای آن شیشه شش میلیمتری باشد و در مرحله دوم پنجره های UPVC با شیشه دوجداره قراردارند ولیکن توجه داشته باشید که از لحاظ کیفیت گونه های متفاوتی وجود دارد و امکان تغییر رنگ آنها با توجه به تابش آفتاب احتمال دارد ولی به هر حال درزبندی آنها در درجه نخست اهمیت قراردارد و برای تست آن میتوان یک اسکناس را از طول لای پنجره قراردهید و پنجره را ببندید مشاهده میفرمائید که به سختی میتوانید اسکناس را بیرون بکشید و امکان پاره شدن اسکناس زیاد است.

دکوراسیون داخلی

در مورد دکوراسیون داخلی آپارتمان و لوازم مورد استفاده شده سخن بسیار است ولیکن در زمان خرید آپارتمان به ذکر این نکته بسنده مینمایم که در طراحی دکوراسیون داخلی که امری سلیقه ای است حتما اول از همه به کاربرد و بعد به شکل موضوع مورد نظر و همخوانی از لحاظ شکل و جنس و رنگ با سایر لوازم منزل توجه  بفرمائید. ضمنا به این موضوع هم گوشه نظری داشته باشید که همیشه تغییر همه یا بخشی از کارهای تزئینی و دکوراتیو به سادگی و بدون تغییرات وسیعتر امکان پذیر نیستند.

تجهیزات ساختمان

منظور از تجهیزات آپارتمان آنهایی هستند که به راحتی بشود آنها را عوض کرد و تغییر آنها براحتی مقدور باشد مثل فرش کف اعم از سنگ و سرامیک وپارکت و موکت و یا کابینت آشپزخانه با هود و سینک واجاق و یخچال  و سرویسهای بهداشتی و دستگیره دربها و چراغهای روشنائی و ...   درست است که این اقلام در ظاهر خیلی مهم هستند ولی از لحاظ مادی رقم بسیار کوچکی را (حدود۱۰%) در مجموع یک آپارتمان تشکیل میدهند و حتی اگر قابل تحمل باشند چند سال پس از استفاده از آپارتمان شاید ترجیح بدهید آنها را عوض کنید لذا در انتخاب آپارتمان تجهیزات استفاده شده را نباید ملاک انتخاب قرار داد هر چند که این بخش بسیار خوش منظر و گول زننده است.

گام پنجم
کیفیت اجزای ساختمان

درست است که کیفیت اجزای ساختمان خیلی مهم است که از چه مصالحی استفاده میکنیم ولیکن این نکته هم خیلی مهم است که از این مصالح چگونه استفاده میکنیم ، درست مانند آشپزی که از ابزار و لوازم خوب و موادغذایی مرغوب استفاده کند ولیکن محصول آن میتواند یک غذای خوشمزه و زیبا باشد یا یک غذای بدمزه و بد ریخت.

اولین برخورد ما با ساختمان نمای آنست ، خوب نمای ساختمان باید زیبا و شکیل باشد ولی نباید اجازه بدهیم که ما را مسخ کند چون فقط آنرا یک یا دو بار در روز و آنهم برای چند لحظه میبینیم ولی در عوض حداقل برای چند ساعت در آپارتمانمان اقامت داریم. شکلهای خیلی مدرن همانطور که خیلی جذاب هستند خیلی زود هم خسته کننده میشوند.

دومین برخورد ما با کف سازی است . جدا از جنس  کف سازی که بستگی زیادی به وسعت ،نور و فضا دارد کیفیت کف سازی باید بگونه ای باشد که قناسی های فضاها را بپوشاند و نقش جذابی هم داشته باشد ضمنا قرنیزهای با کیفیت و زیبا هم تاثیر زیادی در نمایش بهتر کف سازی دارد.

سومین برخورد ما با سقف است که دو نقش دارد یکی ایجاد حجم و دیگری پردازش نور و صوت . توجه بفرمایید بجز در مورد ایجاد حجم (بلند یا کوتاه بودن ارتفاع کف تا سقف از لحاظ روانشناسی )، ایجاد حجم اضافی باید دو نقش مفید داشته باشد ،اول از جهت نورپردازی اعم از موضعی و گسترده و دوم از جهت شکستن صدای همهمه محیط و یا اکوستیک ، در غیر اینصورت در اوایل خرید آپارتمان و یا برای میهمانان خیلی زیبا و جذاب و برای صاحبخانه خیلی خسته کننده خواهد بود . در این مورد باید به چیدمان مبلمان بصورت مورد نظرمان با در نظر گرفتن محل قرار گرفتن لوستر و کلید و پریزها خیلی توجه نماییم ،البته موارد اشاره شده فقط در سقفهای با ارتفاع برابر یا بیش از سه متر قابل بررسی است لذا در زمان خرید آپارتمان به ارتفاع سقف توجه ویژه بفرمایید.

چهارمین برخورد ما با فضاهای ارتباطی است مثل آسانسورها و راه پله هاست.آسانسور از لحاظ فنی و تکنیکی بسیار تخصصی است .ضمن اینکه زیبایی اتاق آسانسور باید مد نظر قرار گیرد ولیکن ابعاد بیش از یک متر در طول و عرض برای آسانسور شش نفره یک اصل است و ضمنا توقف آسانسور در تراز بام و سرعت حرکت ۶/۱ متر در ثانیه نیز حائز اهمیت است. برای پله ها ، زیبایی ظاهری و آسایش و راحتی بالا رفتن و پایین آمدن از نکات اصلی هستند و ضمنا ارتفاع هر پله بین ۱۷ تا ۲۱ سانتیمتر و عرض بیش از یک متر برای هر سنگ پله  قابل قبول است ولی نکته مهمتر اینست که اولین تا آخرین پله دارای یک ارتفاع باشند.

منبع: بانکی دات آی آر