نیمی از کارگران جهان در معرض خطر از دست دادن راه گذران معیشت خود هستند. طبق آخرین داده‌های سازمان بین‌المللی کار، ویرانگرترین اثر کرونا، بر کارگران اقتصاد غیررسمی است که هیچ مزایای مرخصی و یا تامین اجتماعی ندارند.
سمیرا، ۴۲ ساله است و در یکی از شهرهای حاشیه تهران زندگی می‌کند. او تا پیش از شیوع ویروس کرونا، برای انجام کارهای نظافتی ۴ روز در هفته را به تهران می‌آمد و برای ۸ ساعت کار، روزی ۱۳۰ هزار تومان دریافت می‌کرد. او مانند دیگر کارگرهای خدمات نظافت، منتظر اسفندماه، روزهای پر کار و عیدی‌های مردم بود. اما ویروس کرونا، تمام برنامه‌هایش را به‌هم زد. او نه تنها کارش را از دست داد، بلکه خودش و دو دخترش به کرونا مبتلا شدند. او می‌گوید: «دو ماه است که مطلقا هیچ کاری نکرده‌ام و هیچ درآمدی نداشته‌ام. همه هم کرونا گرفتیم و خرج درمان هم اضافه شد. کمی پس‌انداز داشتم که چیز زیادی از آن باقی نمانده است. حتی از فکر کردن به هفته‌های آینده و باقی ماندن این وضعیت، وحشت دارم.»
این فقط اوضاع این روزهای یک زن در ایران نیست. سازمان بین‌المللی کار در گزارشی که به تازگی با عنوان «کووید-۱۹ و دنیای کار» منتشر کرده، هشدار داده است: «افت شدید در ساعات کاری، به معنای آن است که ۱.۶ میلیارد کارگر در اقتصاد غیررسمی - نیمی از کل نیروی کار جهان - در خطر جدی از بین‌رفتن معیشت خود هستند.» بیش از نیمی از این کارگران را هم زنان تشکیل می‌دهند.
بر اساس گزارش «کووید-۱۹ و دنیای کار»، این کارگران آسیب‌پذیرترین گروه در جمعیت ۳.۳ میلیارد نفری نیروی کار جهان هستند. این کارگران در بخش‌هایی از اقتصاد فعالند که بیشترین آسیب را از کرونا دیده است.
آسیب‌پذیرترین کارگران از کووید-۱۹
در روز جهانی کار و کارگر، نهادهای بین‌الملی بیشترین توجه خود را به کارگران در اقتصاد غیررسمی داده‌اند. بازیافت‌کننده‌های زباله، دستفروشان خیابانی، گارسون‌ها، کارگران ساختمانی، کارگران حمل‌ونقل و کارگران خانگی در این دسته‌اند. آن‌ها آسیب‌پذیرترین گروه از بحران کرونا به حساب می‌آیند.
صندوق بین‌المللی پول نیز در این‌باره با تاکید بر آسیا می‌نویسد: «قرنطینه کامل یا جزئی برای جلوگیری از شیوع کووید-۱۹ روی کسب‌وکارها و کارگران در سراسر جهان به خصوص آسیا تاثیر زیادی داشته است. در این میان، آسیب‌پذیرترین گروه کارگران کسانی هستند که کارهای نیمه‌وقت و شغل‌های موقتی بدون بیمه‌های اجتماعی دارند. آن‌ها در بخشی از اقتصاد فعالیت می‌کنند که نه مالیات دارد و نه قانونی روی آن نظارت می‌کند. آن‌ها به عنوان کارگران غیررسمی شناخته می‌شوند. آسیب‌پذیری این کارگران تا حد سقوط کامل درآمد و از دست دادن معیشت است.»
بر اساس گزارش صندوق بین‌الملی پول، کارگران غیررسمی بخش بزرگی از نیروی کار را در بسیاری از کشورها تشکیل می‌دهند اما آن‌ها هیچ مرخصی استعلاجی یا مزایای بیکاری ندارند. دسترسی آن‌ها به امکانات و مزایای بهداشت و درمان نیز متزلزل است. بسیاری از این کارگران، خویش‌فرما و یا روزمزد هستند. بنابراین اگر آن‌ها برای مدت طولانی کار نکنند، درآمد و معیشت تمام خانواده‌شان در خطر جدی قرار می‌گیرد.
صندوق بین‌الملی پول به سیاست‌گذاران هشدار می‌دهد: «زمان، همه‌چیز است. اقدامات و سیاست‌گذاری موثر برای جلوگیری از سقوط کارگران غیررسمی به فقر عمیق‌تر، باید به سرعت انجام شود. البته با اینکه کشورهای آسیا بودجه و ظرفیت محدودی دارند، اقداماتی را برای کمک به آسیب‌پذیرترین‌ها انجام داده‌اند. اما بیش از این‌ها، نیاز است.»
بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، در ماه اولی که بحران کرونا جهان را درگیر کرد، درآمد کارگران غیررسمی ۶۰ درصد به طور متوسط در جهان کاهش یافت. این کاهش درآمد، در آفریقا و آمریکا ۸۱ درصد، در آسیا و اقیانوسیه ۲۱.۶ درصد و در اروپا و آسیای مرکزی ۷۰ درصد بود.
کاهش ساعت کار، دیگر خطر بزرگ برای آسیب‌پذیرترین گروه کارگران است. بسیاری از مشاغل ساعتی هستند و بسیاری از کارگران ساعتی حقوق می‌گیرند. حالا بحران کووید-۱۹ باعث کاهش بی‌سابقه‌ای در ساعات فعالیت اقتصادی شده است. آن کارگرانی هم که حقوق‌شان وابسته به ساعت است، بیشترین آسیب را می‌بینند.
بر اساس برآورد سازمان بین‌الملی کار، ۱۲.۴ درصد از ساعات کار در آمریکا و ۱۱.۸ درصد در اروپا و آسیای مرکزی در سه ماهه دوم امسال از دست می‌روند. در دیگر مناطق جهان نیز بالای ۹.۵ درصد از ساعات کار کم می‌شود. از دست رفتن ساعات کار، وضعیت ۳۰۵ میلیون شغل تمام‌وقت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
زندگی ۲.۷ میلیارد کارگر در معرض خطر
در سراسر جهان ۴۳۶ میلیون کسب‌وکار در معرض خطر بالا برای اختلال جدی قرار داردند. این کسب‌وکارها در بخش‌هایی از اقتصاد هستند که سخت‌ترین ضربه را از ویروس کرونا خورده‌اند؛ از جمله ۲۳۶ میلیون خرده‌فروشی، ۱۱۱ میلیون واحد تولید صنعتی و ۴۲ میلیون بنگاه املاک می‌شوند.
سازمان بین‌المللی کار اعلام کرده است که تعطیلی‌های کامل یا جزیی مشاغل باعث شده زندگی و کار ۸۱ درصد جمعیت کارگر جهان یعنی ۲.۷میلیارد کارگر تحت‌تأثیر قرار بگیرد. آخرین گزارش این سازمان می‌گوید بسیاری از کسب‌وکارها با ضررهای فاجعه‌بار روبه‌رو شده‌اند. این شرایط می‌تواند پایان کار شرکت‌های کوچک باشد.
علاوه بر آنهایی که در نتیجه تعدیل‌ها کار خود را از دست می‌دهند، بسیاری هم ساعت کارشان کم می‌شود و در نتیجه درآمد کمتری خواهند داشت. براساس برآوردهای جدید جهانی سازمان بین‌المللی کار ساعات کاری در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ تا ۶.۷درصد کاهش می‌یابد، یعنی ۱۹۵میلیون کارگر تمام‌وقت در جهان کارشان کم می‌شود، حتی اگر بتوانند فعالیت‌های جایگزین پیدا کنند و مثلا سراغ کار کشاورزی در نواحی روستایی بروند. اما شوکی که به بازار کار وارد شده است، یکدست نیست و بعضی از بخش‌ها رکود بیشتری را تجربه کرده‌اند.
کسب‌وکارهای خرده‌فروشی و عمده‌فروشی بیشترین سهم کارگران را دارند، کارگرانی که حقوق کم دریافت می‌کنند و حمایت نمی‌شوند. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، این گروه ۴۸۲ میلیونی شامل صندوق‌داران، سهام‌داران، مغازه‌داران و کارگران مشاغل مرتبط‌اند. کارگران این بخش که در فعالیت‌های ضروری مشغول به کار هستند، مثلا توزیع غذا ممکن است به کار ادامه دهند، اما با ریسک سلامت شغلی بیشتری مواجه خواهند شد. کارگران مشاغل غیرضروری با تعطیلی‌های گسترده و کاهش‌های حاد در اشتغال و ساعات کار مواجه می‌شوند. دسته دیگر کارگران بخش خدمات اسکان و غذا هستند که ۱۴۴میلیون نفرند. در بعضی کشورها این مشاغل با تعطیلی کامل یا شیب تند کاهش تقاضا مواجهند. بیش از نیمی از این کارگران را زنان تشکیل می‌دهند.
این سازمان در گزارش جدید خود می‌نویسد: «همه‌گیری ویروس کرونا به عنوان بدترین بحران جهانی از زمان جنگ جهانی دوم، باعث اختلال بی‌سابقه در اقتصاد و بازار کار شده است. اکنون ۶۸ درصد از کل نیروی کار جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که کار در آن‌ها تعطیل شده است. تقریبا تمام کارمندان و کارگران خویش‌فرما در کشورهایی با درآمد پایین‌تر از متوسط، در وضعیت بیکاری قرار دارند. این کشورها محدودیت‌های مالی زیادی دارند و بخش زیادی از اقتصادشان، غیررسمی است.»
سازمان بین‌المللی کار تاکید می‌کند: «بدون منابع جایگزین درآمدی، این کارگران و خانواده‌هایشان هیچ راهی برای زنده ماندن نخواهند داشت.»
منبع: ایرنا