بخش بزرگی از جمعیت دنیا در وضعیت جنگی است، با یک دشمن مشترک: «ویروس کرونا». طبق آخرین خبرها، آمار مبتلایان در ایتالیا به مرز ۱۳۰ نفر رسید و در کره‌جنوبی نیز سرعت شیوع ویروس، شتاب گرفته است. در ایران نیز تا روز گذشته، وزارت بهداشت ابتلای ۴۳ نفر را تایید کرده است؛ اما دنیا چگونه با این ویروس در حال جنگ است؟ متدهای «قرنطینه شهری»، «قرنطینه خانگی»، «قرنطینه بیمارستانی»، «آموزش گسترده» و «کنترل شدید بر مرزها» در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته است. چین که منشأ ویروس بوده و بیشترین تعداد مبتلایان را دارد، پس از قرنطینه شهر اصلی و قرنطینه بیمارستانی، اکنون به سراغ قرنطینه خانگی رفته است. سرکشیدن خانه به خانه افراد مشکوک و مراقبت افراد در منزل، باعث شده تا از مراجعه وسیع به بیمارستان‌ها جلوگیری شود و کیفیت مراقبت نیز ارتقا یابد. این رویکرد، از ابتدا در آمریکا نیز پیاده شد. ایالات متحده تست از افراد مشکوک را هم در منزل انجام می‌دهد و پس از مثبت شدن آزمایش، آنها را در قرنطینه خانگی نگه می‌دارد. اما در ایتالیا پس از مثبت شدن تست فرد مشکوک، بیمار به قرنطینه بیمارستانی می‌رود. رویکردی که تاکنون در ایران نیز دنبال شده است و فرد مشکوک به کرونا، از ابتدا در بیمارستان قرنطینه می‌شود.

هنر جنگ با «کرونا»

شیوه مبارزه با کرونا در کشورهای مختلف به سمت قرنطینه خانگی پیش رفته است. در چین به‌دلیل حجم بالای شیوع، در ابتدا شهر منشأ کرونا قرنطینه شد و پس از آن، در دیگر شهرها قرنطینه خانگی مبتلایان را پیش گرفت. در آمریکا نیز همین رویکرد دنبال شد؛ اما در ایتالیا پس از آنکه فردی مشکوک به کروناست، تیم پزشکی فرد مشکوک را در خانه‌اش معاینه می‌کنند و از او تست می‌گیرند، اگر جواب مثبت باشد، فرد مبتلا به قرنطینه به بیمارستان منتقل می‌شود. البته ایتالیا نیز قرنطینه را در شهرهایی که تعداد افراد مبتلا زیاد است به‌کار گرفته است. تمامی کشورها، در وضعیت اضطراری تعطیلی فعالیت‌های ورزشی و فرهنگی و اداری را عملیاتی و آموزش‌های لازم را در سطح گسترده منتشر کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد در ایران یک روش بینابینی انتخاب شده، ویژگی اصلی روش مقابله در ایران این است که تمامی افراد مشکوک به بیمارستان منتقل می‌شوند؛ علاوه بر این در بحث قرنطینه برخی ملاحظات فرهنگی و اجتماعی هم مطرح است.  ویروس کرونا خانواده بزرگی از ویروس‌ها است که منجر به طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها می‌شود، از سرماخوردگی معمولی گرفته تا بیماری‌های سخت‌تر نظیر سندروم تنفسی خاورمیانه‌ای (مرس) و مشکلات و عفونت‌های ریوی بسیار شدید (سارس).  به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، سازمان بهداشت جهانی در پایگاه اطلاع‌رسانی خود در این‌باره اطلاعاتی را منتشر کرده و نوشته است: ویروس کرونای جدیدی که این روزها در جهان شایع شده نسلی جدیدی از این ویروس‌ها است که پیش از این در انسان مشاهده نشده بود. ویروس کرونا‌ به اصطلاح زونوتیک هستند یعنی بین انسان و حیوان منتقل می‌شوند. بر این اساس تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد ویروس سارس از خانواده ویروس کرونا از گربه به انسان و ویروس مرس از همین خانواده از شتر به انسان منتقل می‌شود. با این حال چند ویروس کرونا شناخته‌شده در میان حیوانات وجود دارد که هنوز به عامل بیماری انسان تبدیل نشده‌اند. از جمله نشانه‌‌های مرسوم این بیماری می‌توان به مشکلات ریوی، تب، سرفه، کوتاهی و مشکل دم و بازدم تنفس اشاره کرد. در بسیاری از موارد عفونت ناشی از ویروس کرونا منجر به ذات‌الریه، سندروم ریوی بسیار شدید، مشکلات کلیوی و حتی مرگ می‌شود. توصیه‌های استاندارد برای جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری شستن مداوم دست و پوشاندن دهان و بینی به هنگام سرفه و عطسه می‌شود. به‌علاوه باید در ارتباط با افرادی که علائم بیماری تنفسی همچون سرفه و عطسه را بروز می‌دهند جانب احتیاط را رعایت کرد.

منشأ ویروس کرونا

جهان سال ۲۰۲۰ را با نوع جدیدی از ویروس کرونا با اصلاح نام آن به «بیماری کرونا ویروس ۲۰۱۹ یا ویروس کووید-۱۹» آغاز کرد. «کووی» از کرونا ویروس و «د» از بیماری و ۱۹ از سال ۲۰۱۹ برگرفته شده است. با این حال هنوز منشأ دقیق این ویروس که اولین بار در چین مشاهده شد مشخص نشده است و عمدتا براساس گمانه‌زنی‌های پیرامون نمونه‌های ویروس کرونا پیشین روایت می‌شود. البته براساس شواهد به‌دست آمده از اولین مبتلایان به این ویروس در زادگاه محل شیوع آن در شهر ووهان، مقامات چینی مدعی شده‌اند این افراد با بازارهای بزرگ احشام زنده و غذاهای دریایی در ارتباط بوده‌اند، امری که فرضیه انتقال حیوان به انسان این ویروس را تقویت می‌کند. البته بعدها تعداد بسیاری از این بیماران گزارش کردند که در معرض بازارهای حیوانات قرار نداشتند، ادعایی که حکایت از آن دارد عمده گسترش این بیماری به‌صورت انسان به انسان رخ داده است. هر چند این گزارش‌ها اغلب از خارج از چین ازجمله آمریکا گزارش شده‌اند، اما مقامات در پکن می‌گویند درحال‌حاضر شیوع گسترده این ویروس در جامعه چین از طریق انسان به انسان است.

نحوه انتقال

این ویروس غالبا از انسان به انسان منتقل می‌شود: میان مردمی که ارتباط نزدیکی با هم دارند یا به واسطه قطرات کوچکی که از سرفه یا عطسه فرد مبتلا خارج می‌شود و بر دهان و بینی فرد دیگر می‌نشیند و به شش‌های او منتقل می‌شود. البته ممکن است یک فرد به‌واسطه تماس با سطح یا شیء آلوده نیز به این ویروس مبتلا شود. بر این اساس پس از اینکه فرد با سطح یا شیء آلوده تماس برقرار کرد و دست خود را به دهان، بینی و حتی چشم‌های خود زد، این ویروس به احتمال زیاد او را آلوده خواهد کرد، هر چند به گفته کارشناسان و براساس شواهد این شیوه انتقال غالب نیست.  پرسشی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که این ویروس چه زمان‌هایی منتقل می‌شود. در پاسخ باید گفت زمان‌هایی که بیشترین نشانه بیماری ویروس کرونا وجود داشته و وضعیت بیمار وخیم باشد، خطر ابتلا بسیار بالا است. با این حال این ویروس حتی زمانی که افراد نشانه‌ای از بیماری را از خود بروز ندهند می‌تواند به فرد دیگر منتقل شود. هر چند این حالت نیز روش غالب انتقال این ویروس نیست، اما گزارش‌های متعددی از انتقال در این حالت گزارش شده است.

سهولت انتقال ویروس

نکته دیگر این است که ویروس‌ها به چه سهولت منتقل می‌شوند. انتقال فرد به فرد ویروس در حالت‌های مختلف متفاوت است. برخی ویروس‌ها به‌شدت مسری هستند (مانند سرخک)، درحالی‌که برخی دیگر سرایت‌پذیری پایینی دارند. همچنین باید دید آیا ویروس بین نسل‌های مختلف نیز منتقل می‌شود، یعنی انتقال آن ادامه‌دار است. در این رابطه شواهد به‌دست آمده از استان هوبی چین، مرکز انتشار «کووید-۱۹»، حکایت از آن دارد ویروسی که عامل این بیماری است به راحتی و به‌طور پایدار منتقل می‌شود. در عین حال در آمریکا شواهد نشان می‌دهد انتقال ویروس کرونا تنها در میان تعداد معدودی از افراد که ارتباطات نزدیکی داشته‌اند رخ داده است.

چه باید کرد

اما در زمان ابتلا به این بیماری چه باید کرد؟ در صورتی که در طول ۱۴ روز فردی احساس بیماری و در خود علائم تب، سرفه یا سختی تنفس را مشاهده کرد باید در نخستین گام از طریق تماس با اورژانس یا مطب‌های دکتر به‌دنبال مشاوره‌های پزشکی باشد و به آنها درخصوص سفر‌های اخیر و وضعیت جسمانی خود گزارش دهد. گام‌های دیگر نیز عبارتند از: ممانعت از ارتباط با دیگران؛ در حالتی که بیمار است سفر نرود؛ در زمان سرفه یا عطسه دهان و بینی خود را با دستمال بپوشاند؛ و پس از سرفه یا عطسه دست‌های خود را با صابون و آب فورا بشوید. در صورتی که آب و صابون در دسترس نبود می‌تواند با استفاده از الکل‌های بهداشتی حداقل ۶۰ درصد دستان خود را شست‌وشو دهد. به‌علاوه در زمان‌هایی که آلودگی به وضوح روی دست‌ها مشاهده می‌شود نیز باید دست‌ها را به خوبی با آب و صابون شست.

برچسب‌ ویروس کرونا

در بسیاری از کشورهای جهان خطر ابتلای به ویروس کرونا بسیار پایین است. با این حال مردم بسیاری نگران این بیماری هستند. در این رابطه ترس و نگرانی ابتلا به این بیماری می‌تواند منجر به هراس در جامعه و برچسب زدن اجتماعی به افرادی که در معرض این ویروس هستند شود. در واقع بیش از اینکه این بیماری خود جامعه را دچار مشکل کند، ترس و هراس از آن می‌تواند جامعه را با بحران مواجه سازد. مردم می‌توانند و باید با غلبه بر این ترس، حمایت‌های اجتماعی لازم را از مبتلایان به عمل آورند. بر این اساس اقداماتی که مردم و سازمان‌های بهداشت عمومی می‌توانند در این وضعیت انجام دهند به شرح زیر است.  حریم خصوصی و در عین حال اعتماد خود را به گروه‌هایی که به‌دنبال مراقبت‌های بهداشتی و حتی تحت بررسی این بیماری هستند حفظ کنند؛ بدون دامن زدن به ترس، آگاهی پیرامون ویروس «کووید-۱۹» را بالا ببرند؛ اطلاعاتی دقیق از اینکه این ویروس چگونه منتشر می‌شود در اختیار دیگران قرار دهند؛ در مقابل رفتارهای منفی نظیر چیزی که در گروه‌های مردمی رسانه‌های اجتماعی در جریان است بایستند؛ در گروه‌های مردمی که به مبتلایان برچسب ویروس کرونا زده می‌شود مشارکت مثبت و روشنگر داشته باشند.

اقدامات کلان چیست؟

با توجه به وضعیت حال حاضر به خصوص در ایران به نظر می‌رسد در روزهای آتی موارد بیشتری از ابتلای به این بیماری گزارش خواهد شد. در این رابطه «مرکز جلوگیری و کنترل بیماری» آمریکا در گزارشی واکنش‌ها به این وضعیت را برشمرده است. براساس این گزارش، دولت فدرال آمریکا درحال مشارکت با شرکای ایالتی، محلی و قومی و همچنین سازمان‌های بهداشتی این کشور برای مقابله با تهدید ویروس کرونا است. بر این اساس واکنش‌های بهداشت عمومی ماهیتی چندلایه دارند و هدف از آنها شناسایی و حداقل‌سازی فراگیر شدن این ویروس در جامعه است.

اقدامات کشورها

کشورهای زیادی از همه قاره‌های جهان تاکنون شاهد سرایت این ویروس به مردمشان بوده‌اند و هریک اقداماتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. در اینجا به اقدامات برخی از این کشورها اشاره می‌کنیم.

آمریکا: در ایالات‌متحده سیاست اصلی مقامات بر مبنای قرنطینه خانگی است. در ایالت ویرجینیا 138 نفر توسط مقامات بهداشتی تحت نظارت قرار گرفته‌اند. اکثر این افراد، از کسانی هستند که به تازگی از چین بازگشته‌اند. در این ایالت از موارد مشکوک خواسته شده است که در خانه بمانند و همچنین از فعالیت‌های اجتماعی نیز پرهیز کنند. از جمله مهم‌ترین درخواست‌هایی که از این افراد صورت گرفته است، عدم حضور در سیستم حمل‌ونقل عمومی از جمله اتوبوس و تاکسی و عدم شرکت در تجمعات بزرگ است. در ضمن از این افراد تقاضا شده است که در حالت معاشرت با دیگران در فاصله بیشتر از 2 متری او قرار بگیرند.  در ایالت کالیفرنیا و در منطقه سانتا‌کلارا نیز یکی از افرادی که مبتلا به کرونا شده بود، طی دوره درمان به‌طور کامل در منزل شخصی قرنطینه شده بود. این فرد پس از بهبود کامل از قرنطینه خارج شد؛ اما دومین مورد مبتلا به کرونا همچنان در قرنطینه است.

چین: در وهله نخست چین به دلیل آنکه نخستین مبتلایان را گزارش کرد اقداماتی را برای مقابله با این بیماری در پیش گرفت. از جمله این اقدامات می‌توان به بزرگ‌ترین قرنطینه تاریخ بشر اشاره کرد که در آن بالغ بر 50 میلیون نفر قرنطینه شدند. در گام بعدی شناسایی خانه به خانه مبتلایان صورت گرفت و هم‌اکنون نیز ماموران بهداشت با کنترل وضعیت سلامت افراد با مراجعه درب منزل آنها در تلاشند تا نمونه‌های بیشتری از مبتلایان به ویروس جدید کرونا را شناسایی کنند. این فعالیت‌ها در همه موسسات پزشکی و خارج از شهر ووهان، منشأ شیوع ویروس نیز در جریان است. بازار بزرگ فروش ماهی و آبزیان هوآنان در شهر ووهان چین برای پیشگیری از انتشار ویروس و زدودن آلودگی‌های محیطی تعطیل شد. آموزش‌های عمومی در زمینه پیشگیری از ابتلا به بیماری و پاکسازی محیط از ویروس در سطح شهر و به‌ویژه بازار محصولات کشاورزی تقویت شد. علاوه بر همه اینها، استانداردهای پیشگیری از ابتلای کارکنان بخش بهداشت و درمان از سوی کمیسیون بهداشت ملی چین مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت و اقدامات و راهکارهای کنترل ویروس کووید19 در بیمارستان‌ها تقویت شد.

ژاپن: قرنطینه و روش‌های کنترل سلامت با استفاده از صفحه نمایش برای مسافرانی که از چین به این کشور سفر می‌کردند، اجرا شد. دستورالعملی برای اقدام اضطراری همه ارگان‌های دولتی در ژاپن برای مقابله با این ویروس صادر شد و دولت ژاپن جست‌وجو برای یافتن موارد ابتلا به این ویروس و تماس‌های مشکوک را به‌طور فعالانه آغاز کرد. اصلاحیه‌ای برای گزارش برآورد ریسک این ویروس تدوین شد که براساس آن تماس‌های نزدیک افراد نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. خط تماس تلفنی ویژه و مستقیم بین وزرای دولت در رابطه با انتقال اطلاعات مرتبط با این ویروس راه‌اندازی شد. همکاری مستقیم و تنگاتنگ با سازمان بهداشت جهانی در دستور کار قرار گرفت. دستورالعملی به همه شرکت‌های هواپیمایی و دیگر شرکت‌های مربوطه صادر و از آنها خواسته شد که راهکارهای مقابله‌ای خود از جمله ارائه اطلاعات به مسافران و توزیع کارت‌های بهداشتی در هواپیماها و کشتی‌هایی که مبدا آنها چین بود، را افزایش دهند.

سنگاپور: با شدت گرفتن وضعیت مقابله با ویروس همه‌گیر و رسیدن سطح اضطرار آن از رنگ سبز به زرد، مقامات بهداشت سنگاپور نظارت بر موارد ابتلا به ذات‌الریه و تنگی نفس را در سطح ملی تقویت کردند و هرگونه مورد مشکوک به وضعیت قرنطینه منتقل شد. افراد مورد تماس با مورد مشکوک نیز به مقامات گزارش شدند. کنترل سلامت مسافرانی که از مبدأ چین سفر می‌کردند، در مرزهای بین‌المللی با دستگاه‌های مجهز به صفحه نمایش در دستور کار قرار گرفت. اطلاعیه‌های توصیه بهداشت و سلامت و پوسترهای مربوط به آن منتشر و در مکان‌های عمومی مختلف نصب شد. کنترل تصویری سلامت به مرزهای زمینی و دریایی تسری یافت. آموزش‌های مربوط به مسوولیت‌های اجتماعی و مراقبت‌های بهداشت فردی افزایش یافت. جست‌وجوی ردپای تماس افراد مبتلا با دیگران نیز همچنان در دستور کار است.

ایتالیا: تا کنون بیشترین شیوع این ویروس جدید در اروپا، در ایتالیا گزارش شده است. از امروز، دوشنبه، همه مدارس و بسیاری از رویدادهای دولتی در منطقه لومباردی واقع در شمال ایتالیا تعطیل خواهند بود. میلان، مهد مد و لباس و بزرگ‌ترین شهر ایتالیا نیز اعلام کرد که از روز دوشنبه مدارس این شهر تعطیل خواهند بود. تلاش برای آموزش همگانی شدت گرفته و فعالیت‌های ورزشی به حال تعلیق درآمده است. در ایتالیا به‌دلیل اینکه تعداد مبتلایان بیشتر از 100 مورد بود، حالت اضطراری ایجاد شد. تعدادی شهر کوچک در شمال ایتالیا به حالت قرنطینه درآمده‌اند. همچنین نهادهای بهداشتی نیز اعلام کرده‌اند، در مرحله اول از افراد مشکوک تست کرونا به عمل خواهد آمد، سپس تا اعلام نتیجه آزمایش در خانه قرنطینه خواهند شد. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش، این افراد به بیمارستان منتقل می‌شوند و تمامی وابستگان آنها نیز قرنطینه خواهند شد.

سرزمین‌های اشغالی: تعداد افرادی که در این سرزمین با دستورالعمل قرنطینه شخصی مواجه شده‌اند، به 200 نفر بالغ شده است. این اتفاق پس از آن روی داد که نتایج آزمایش ابتلا به این ویروس برای یک تور مسافرتی کره‌جنوبی پس از ترک این سرزمین‌ها، مثبت از آب درآمد. در این سرزمین، 180 دانش‌آموز و 19 معلم از سه مدرسه مجزا مورد آموزش قرار گرفتند تا در منزل بمانند. علت این قرنطینه در منزل، تماس نزدیک این دانش‌آموزان و معلم‌ها با تور گردشگری کره‌جنوبی اعلام شد. علاوه بر این، 12 پلیس مرزی در قرنطینه شخصی قرار دارند. آموزش‌های فردی و قرنطینه در منزل روشی است که چین نیز به تازگی بر آن تاکید ورزیده است.

هنگ‌کنگ: یک خط ویژه تلفنی با شماره تماس اضطراری به مردم ارائه شده است تا موارد مشکوک خیلی زود شناسایی شوند. این خط ویژه از 8 صبح تا 9 شب همه روزهای هفته حتی روزهای تعطیل فعال است  تا افرادی که با مبتلایان یا دیگر افراد در رابطه با آنها تماس نزدیک دارند باید با این شماره تماس بگیرند. آموزش و تعطیلی مدارس و مراکز دولتی از دیگر اقدامات این کشور بوده است.

منبع: دنیای اقتصاد