تعداد «ماسک بر صورت‌ها» بار دیگر در سطح شهرها افزایش یافته و این بار دیگر پای تهران و آلودگی هوایش درمیان نیست؛ حرف از ویروسی مرگبار است که شیوعش آژیرهای قرمز بهداشتی و قرنطینه‌ای را در تمام دنیا به صدا درآورده و باعث شده تمام کشورهای دنیا راه‌های ارتباطی با کشور منشأ ویروس را ببندند و تمهیدات لازم را به‌کار گیرند تا اتباعشان را از آن دور نگه‌دارند.
شیوع ویروس کرونا اواخر سال گذشته میلادی در بازار غذاهای دریایی شهر ووهان واقع در استان هوبی چین که به‌طور غیرقانونی حیوانات وحشی می‌فروشند، آغاز شد. این ویروس اکنون علاوه بر ۳۰ استان و منطقه در چین به ۱۲ کشور دیگر ازجمله آمریکا، استرالیا، تایلند، کره‌جنوبی، ژاپن، کانادا و فرانسه هم سرایت کرده است. براساس آخرین آمار تاکنون نزدیک به ۱۰ هزار نفر در چین به این ویروس مبتلا شده‌اند و بیش از 600نفر در سراسر جهان بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند. در ایران هم هر روز اخبار و شایعاتی از موارد مشکوک این بیماری در بیمارستان‌های کشور به‌گوش می‌رسد؛ مواردی که تاکنون هیچ‌یک از سوی مقامات رسمی و وزارت بهداشت تأیید نشده است.
ویروس کرونا ویروسی مؤثر بر سیستم تنفسی است. این ویروس جزو خانواده بزرگی از ویروس‌هاست که از سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری سارس را شامل می‌شود و طبیعتا یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال آن سیستم تنفسی است. شیوع بیماری‌های تنفسی در جهان تأثیر مستقیمی بر بازار ماسک‌های بهداشتی تنفسی دارد و بازار ایران نیز متاثر از این وضعیت، شرایط جدیدی را تجربه می‌کند. گذشته از دغدغه‌های بهداشتی و سلامتی، موضوعی که این روزها باعث نگرانی مردم شده شنیدن اخباری از صادرات گسترده ماسک تنفسی به چین است؛ کشوری که تا پیش از این بخشی از تقاضای بازار ماسک ایران را تامین می‌کرد امروز خود به واردکننده تبدیل شده و به‌نظر می‌رسد کل تولید کشور در زمینه این محصول را می‌بلعد.
کمبود و گرانی ماسک
مراجعه به چند داروخانه و رصد قیمت‌ها نشان می‌دهد قیمت ماسک حداقل 2برابر شده است. قیمت خرید ماسک فیلتردار یا N95، برای داروخانه‌ها قبلا 5هزار تومان بوده که به مشتری‌ها 6هزار تومان فروخته می‌شده ولی اکنون قیمت خرید به 15هزار تومان رسیده است. ماسک فیلتردار بچگانه 10هزار تومان و ماسک‌های ساده سه‌لایه هم بسته‌ای 2هزار تومان فروخته می‌شود که قبلا یک‌هزار و 500تومان قیمت داشت. در بعضی داروخانه‌ها ماسک‌های پارچه‌ای و قابل شست‌وشو نیز فروخته می‌شود که 11هزار تومان قیمت دارد. متصدی فروش یکی از داروخانه‌های شهر تهران می‌گوید: قیمت خرید همه انواع ماسک چندبرابر شده و داروخانه‌ها به سختی ماسک مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند. وی با اشاره به اینکه هفته گذشته و همزمان با اوج گرفتن نگرانی از شیوع کرونا و احتمال ورود آن به ایران، با مشکلات فراوان توانسته‌اند برای داروخانه تنها 2کارتن ماسک تهیه کنند، اضافه می‌کند: کارگاه‌های تولیدی در پاسخ به تماس‌های داروخانه‌ها می‌گویند که ماسک ندارند و ما نمی‌دانیم ماسک‌های تولیدی این کارگاه‌ها صادر یا به نیت افزایش قیمت، دپو می‌شود. او ادامه می‌دهد: افراد زیادی هستند که به دلایل متفاوت ازجمله حساسیت یا ضعف سیستم ایمنی روزانه و هفتگی ماسک تهیه می‌کنند و با شرایط موجود، داروخانه‌ها اخیرا برای تامین نیاز این بیماران نیز با مشکل مواجه شده‌اند. شرکت‌ها و افراد پخش‌کننده دارو و تجهیزات داروخانه‌ای هم این کمبود را تأیید می‌کنند. یکی از کسانی که در زمینه پخش ماسک بین داروخانه‌ها فعالیت دارد با بیان اینکه هم‌اکنون یک عدد ماسک هم ندارد می‌گوید: تولیدکنندگان ماسک به ما جنس نمی‌فروشند تا قیمت‌ها افزایش یابد. وی که از ذکر نامش خودداری می‌کند، می‌افزاید: تولیدکننده‌ها به بهانه اینکه تولیدشان به ارگان‌های دولتی فروخته یا صادر می‌شود، از فروش بار به ما خودداری می‌کنند. وی در پاسخ به این سؤال که آیا قیمت خرید ماسک برای شما تغییری داشته یا خیر می‌گوید: ماسک‌های سه‌لایه ساده را قبلا 160تومان می‌خریدیم که قیمت آن تا 500 یا 600تومان هم رسیده، ماسک فیلتردار نیز تا قبل از این بحران 4هزار تومان بود که تا 6هزار تومان هم فروخته می‌شد. با این حال ما حاضریم 3 یا 4 برابر قیمت قبل را بپردازیم ولی ماسکی برای خرید وجود ندارد.
ماسک‌های پزشکی کجا تولید می‌شوند؟
اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو اخیرا در اطلاعیه‌ای اعلام کرده که انواع ماسک‌های طبی توسط ۱۵ تولیدکننده در سطح کشور با پروانه ساخت از اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو تامین شده است، اما به‌نظر می‌رسد تامین‌کنندگان ماسک‌های موجود در داروخانه‌ها تنها شرکت‌های دارای پروانه نیستند. مدیر داخلی یکی از شرکت‌های تولیدکننده ماسک نانو که در اصفهان فعالیت دارد، با بیان اینکه شرکت نمی‌تواند پاسخگوی تقاضای موجود باشد می‌گوید: حجم تولید در 10روز اخیر افزایش یافته ولی چون سیاست شرکت مبتنی بر این است که کیفیت فدای سود نشود، تولید را از میزان مشخصی فراتر نبرده‌ایم. وی با اشاره به اینکه ظرفیت تولید کار نانو محدود است، ادامه می‌دهد: مشتری‌های ثابت ما صنایع هستند و ما با وجود افزایش چشمگیر تقاضا سعی می‌کنیم مثل قبل پاسخگوی نیاز مشتریان ثابت خود باشیم، متقاضیان به‌اصطلاح گذری را تنها در حد رفع نیاز تامین کنیم تا از یک سو به موج زودگذر تقاضا دامن نزنیم و از سوی دیگر کیفیت تولیداتمان کاهش پیدا نکند. سازمان غذا و دارو در شرایطی از تامین ماسک مورد تقاضای بازار توسط شرکت‌های مجوزدار خبر می‌دهد که روی پاکت بسیاری از ماسک‌های موجود در داروخانه‌ها نام و نشانی از تولیدکننده نیست.
افزایش فروش دستگاه‌های تولید ماسک پزشکی
فروش دستگاه‌های تولید ماسک پزشکی که در واقع خط تولید این محصول به‌حساب می‌آیند، طی2 هفته اخیر افزایش چشمگیری داشته است. رئیس هیأت‌مدیره یکی از شرکت‌های اصلی تولیدکننده دستگاه سازنده ماسک پزشکی می‌گوید: درحالی‌که میانگین فروش دستگاه تولید ماسک پزشکی تاکنون یک دستگاه در‌ماه بود، طی 2هفته اخیر 6دستگاه فروخته شده و تقاضا همچنان بالاست. به گفته علی باباخانی، قیمت این دستگاه‌ها بسته به تیراژ تولید ماسک و نحوه کارکرد دستگاه متفاوت است، دستگاه‌های نیمه‌اتوماتیک 180میلیون تومان و تمام اتوماتیک 380میلیون تومان قیمت دارند. البته دستگاه‌های تمام‌اتوماتیک با تیراژ تولید بالاتر تا حدود 700میلیون تومان هم قیمت دارند. تیراژ تولید چنین دستگاهی 180عدد ماسک در دقیقه است. نکته جالبی که در گفته‌های باباخانی وجود دارد این است که خریداران دستگاه‌های تولید ماسک همگی شخصی هستند و هیچ‌کدام از آنها مجوزی از سازمان‌های بهداشتی ذی‌ربط ندارند. به گفته او بسیاری از ماسک‌های پزشکی، حتی‌ماسک‌های مورد استفاده در اتاق‌های عمل بیمارستان‌ها در کارگاه‌های زیرزمینی بدون مجوز و فاقد کد بهداشتی تولید می‌شوند. رئیس سازمان ملی استاندارد 2ماه پیش و در زمانی که آلودگی هوای تهران به شرایط بحرانی رسید، عنوان کرده بود که تولید ماسک‌های تنفسی مشمول استاندارد اجباری نیست و چون در این مورد استانداردی تدوین نشده این سازمان نیز نظارتی روی تولید ماسک‌های تنفسی ندارد. نیره پیروزبخت آن زمان با اشاره به غیراستانداردبودن ماسک‌های موجود در بازار اعلام کرده بود، درحال حاضر واردات ماسک ممنوع شده و آنچه در بازار موجود است، در داخل کشور تولید می‌شود که ظاهرا تولیدکنندگان آنها نیز خود را ملزم به رعایت استانداردهای لازم نمی‌بینند.
تب تولید فروکش می‌کند
هجوم برای تولید ماسک در شرایطی است که این کار شاید در شرایط زودگذر بحرانی سودبخش باشد ولی بعد از فروکش کردن تب موجود، تقاضا کاهش می‌یابد و دستگاه و ماسک‌های تولیدی روی دست تولیدکننده می‌ماند. هم‌اکنون هلال احمر با قراردادی که با تولیدکنندگان منعقد کرده است، ماسک مورد نیاز برای شرایط بحرانی را دپو کرده و از این لحاظ نگرانی‌ای وجود ندارد. از سوی دیگر اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو استفاده از ماسک‌های معمولی را کافی دانسته و در اطلاعیه خود آورده است: ماسک‌های N95نوعی ماسک تخصصی است که درصورت لزوم برای کارکنان حرفه‌ای که احتمال برخورد مستمر و مستقیم با بیماران دارند استفاده می‌شود و جهت کاهش احتمال ورود ذرات با ابعاد کوچک‌تر به سیستم تنفسی طراحی شده است. با این حال هیچ‌کدام از ماسک‌ها اطمینان قطعی درعدم‌انتقال عفونت و یا ویروس ایجاد نمی‌کنند و درصورت شیوع هر بیماری، رعایت بیشتر بهداشت شخصی مانند شست‌وشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون، عدم‌تماس دست‌ها با دهان، بینی و چشم و استفاده از دستمال کاغذی در هنگام عطسه و سرفه بسیار مؤثرتر است.
نبض بازار
بررسی قیمت‌های بازار نشان می‌دهد نرخ ماسک حداقل 2 برابر شده است، قیمت خرید ماسک فیلتردار یا N95، برای داروخانه‌ها قبلا 5هزار تومان بوده که به مشتری‌ها 6هزار تومان فروخته می‌شده اما اکنون قیمت خرید به 15هزار تومان رسیده است. ماسک فیلتردار بچگانه 10هزار تومان و ماسک‌های ساده سه‌لایه هم بسته‌ای 2هزار تومان فروخته می‌شود که قبلا یک‌هزار و 500تومان قیمت داشت. در بعضی داروخانه‌ها ماسک‌های پارچه‌ای و قابل شست‌وشو نیز فروخته می‌شود که 11هزار تومان قیمت دارد
رشد تقاضای تولید ماسک
رئیس هیأت‌مدیره یکی از شرکت‌های اصلی تولیدکننده دستگاه سازنده ماسک پزشکی: درحالی‌که میانگین فروش دستگاه تولید ماسک پزشکی تاکنون یک دستگاه در‌ماه بود، طی 2 هفته اخیر 6دستگاه فروخته شده و تقاضا همچنان بالاست.
همشهری