٦٥ مسأله بانکداری ایران - بخش سیزدهم
بیژن بیدآباد اقتصاددان
همزمان با بررسی و اصلاح پیش‌نویس تازه قانون بانکداری بدون‌ربا در مجلس، دکتر بیژن بیدآباد اقتصاددان و محقق با بررسی تطبیقی و تحلیلی بخش‌های مختلف این قانون و همچنین مناسبات فعلی نظام بانکداری ایران تمام مشکلات موجود را شناسایی و در قالب ٦٥ مسأله اساسی بانکداری ایران طرح کرده و برای هریک از آنها یک راه‌حل پیشنهاد کرده است. براین اساس تمام مسائل و مشکلات و راه‌حل‌های ارایه شده در این مقاله به‌صورت مسلسل به چاپ خواهد رسید. در سیزدهمین شماره این مقاله سومین قسمت از مباحث مربوط به سومین محور مشکلات نظام بانکی یعنی «اصلاحات ساختاری بانکی» که پیرامون مطالبات معوق است، شرح داده می‌شود.
مسأله ٣٦: مطالبات معوق
اجرای مفاد اسناد لازم‌الاجرا و از طریق واحدهای اجرای ثبت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و محاکم و مراجع قضایی بسیار زمانبر است و سبب استیفای حقوق بانک نمی‌شود، لذا لازم است تا روش جدیدی اتخاذ کرد تا سرعت وصول مطالبات را درپی داشته باشد.
راه‌حل ٧٣: اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا
تمام قراردادهایی که در بانک‌ها و در اجرای بانکداری راستین بین طرفین منعقد و مبادله می‌شود در حکم اسناد رسمی و لازم‌الاجرا است و از طریق واحد جدیدی به نام «اجرای اسناد بانک» و توسط مأموران اجرای مربوط به اجرا گذارده می‌شود. چنانچه بدهکار نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام نکند، با برگزاری مزایده نسبت به وصول مطالبات خود به میزان طلب قانونی اقدام و مازاد را به راهن مسترد می‌کند.
راه‌حل ٧٤: پروتکل برداشت بین بانکی
بسیار دیده می‌شود که فردی به میزان قابل توجهی مدیون یک یا چند بانک است ولی منابع خود را در حساب‌هایی نزد دیگر بانک‌ها قرار داده و عملیات مالی خود را با بانک اخیر انجام می‌دهد. از طرفی حجم چک‌های برگشتی بسیار زیاد شده و اشخاص در کشیدن چک بلامحل ترس به خود راه نمی‌دهند. پروتکل برداشت بین‌بانکی (IWP) توافق‌نامه‌ای بین بانکی است که به بانک اجازه می‌دهد، تا مطالبات خود یا مشتری خود از مشتری مدیون را پس از خالی‌کردن حساب وی نزد بانک عامل از سایر حساب‌های وی نزد بانک‌های دیگر به صورت آنلاین برداشت کند.
راه‌حل ٧٥: تسویه حساب
تسویه‌حساب با طرف قراردادهای بانکی الزامات خاصی را می‌طلبد تا منجر به حفظ حقوق بانک و طرف قراردادهای بانکی شود. مرجع رسیدگی به هزینه‌های انجام شده توسط مجری، واحد امین است. هزینه‌های تأیید نشده توسط واحد امین به‌عنوان هزینه‌های طرح تلقی نشده و برعهده مجری است. چنانچه دارنده گواهی راستین بخواهد قبل از پایان طرح مشارکت خود را در طرح خاتمه دهد، می‌تواند گواهی خود را در بازار گواهی راستین به‌فروش رساند.
مسأله ٣٧: تضمینات، وثایق و آورده‌ها
بازگشت اصل منابع موضوع مشارکت مستلزم ارایه وثایق و تضمینات کافی و معتبر توسط گیرنده منابع است.
راه‌حل ٧٦: الزامات لازم در تضمینات، وثایق
درجهت حصول اطمینان نسبت به بازگشت اصل منابع موضوع مشارکت و سود مورد انتظار، ارایه وثایق و تضمینات کافی و معتبر توسط مجری الزامی است. مشارکت بخشی از اموال و دارایی‌های نقدی یا غیرنقدی مجری به‌عنوان آورده مجری به منظور تأمین بخشی از منابع طرح‌نامه پیشنهادی الزامی است.
راه‌حل ٧٧: سامانه ثبت وثیقه
درحال حاضر تقلبات متنوعی در رهن گذاردن وثایق وجود دارد. لذا باید سیستمی طراحی کرد تا از رهن مجدد وثایق جلوگیری شود. ایجاد سامانه ثبت وثیقه (CRS) برای ثبت و استعلام آنلاین وضع وثایق منقول و غیرمنقول به‌صورت یکپارچه و مبتنی‌بر وب می‌تواند راهگشا باشد.
راه‌حل ٧٨: تبدیل دارایی به گواهی ضمانت
بسیاری از اموال و دارایی‌ها که مالکیت دارند می‌توانند به‌عنوان ضمانت حسن انجام تعهدات به‌کار برده شوند. سازوکار‌های موجود برای تبدیل اموال به ضمانت سهل نیست. تبدیل دارایی به گواهی ضمانت (MSS) این امکان را به اشخاص می‌دهد تا اموال خود را از طریق بانک به گواهی ضمانت تبدیل کنند.
منبع: شهروند