اقتصاددان
نمایندگان مجلس یک فوریت طرح بانکداری بدون ربا را تصویب کردند بند اول آن به ایجاد شورای فقهی پرداخته، شورایی که بتواند فعالیت بانکها را به سمت موازین اسلامی سوق دهد و اجازه ندهد ربا در بانکها جریان داشته باشد. در این خصوص باید مراقبتهای لازم صورت گیرد تا اگر شورای فقهی ایجاد شد این مجموعه طبق برنامهای که برای او تنظیم شده حرکت کند تا شاهد موازی کاری با سایر دستگاهها نباشیم. در یکی دیگر از مواد طرح که روی صحبت ما است تشکیل مؤسسات تخصصی مشاوره و تأمین مالی است.
با تصویب این طرح در صحن علنی مجلس شورای اسلامی اعطای تسهیلات به بنگاههای اقتصادی صرفاً از طریق این مؤسسات مجاز خواهد بود، یعنی هر بانک تنها با نظر مؤسسات مشاوره و تأمین مالی به واحدهای تولیدی و صنعتی در قالب بانکداری بدون ربا تسهیلات پرداخت میکند. قراردادهایی که مرکز مشاوره میدهد شامل مرابحه، سلف، خرید دین، اجاره، استصناع، صلح، مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، مضاربه، مزارعه و مساقات است.هر کدام از موارد برای یک بنگاه مناسب باشد آن مرکز پیشنهاد خواهد داد اما اگر نمایندگان مجلس در طرح خود این وظیفه را برعهده بانک مرکزی گذاشته بودند قطعاً خیلی بهتر بود چرا که بانک مرکزی اشراف کامل تری بر این موضوع داشت و میتوانست راهنماییهای خوبی به درخواست کنندگان وام دهد لذا این احتمال وجود دارد که اگر مؤسسات پیشنهاد شده در طرح نمایندگان مجلس بدرستی راهبری نشود باعث ایجاد رانت برای برخی بخشها شود.
سؤال ما این است که هدف از ایجاد مؤسسات تخصصی مشاوره و تأمین مالی چیست؟ نمایندگان مجلس با پیشنهاد این ماده میخواهند چه موضوعی را دنبال کنند؟ اگر هدف حمایت از تولید ملی باشد که باید دید سطح اختیارات این مؤسسات تا کجاست.آیا این مؤسسات میتوانند برای بانکها الزام ارائه تسهیلات به واحدهای تولیدی واقعی را داشته باشند یا در حد یک مشاور هستند. عملکرد بانکها طی سالهای متمادی نشان داده است که منابع بانکی به سمت فعالیتهای غیر تولیدی، خرید و فروش، مسکن و واردات کالاهای نهایی سوق پیدا میکند، از اینرو مؤسسات مشاوره و تأمین مالی چگونه میتوانند بانکها را مجبور به پرداخت تسهیلات به بنگاههای اقتصادی کنند.
با توجه به شرایط پیش آمده در مورد بانکها، مؤسسات مشاوره توانایی کمک کردن به واحدهای تولیدی ندارند و همین امر نگرانیها را بیشتر میکند اینکه چه الزامی به وجود چنین مجموعههایی وجود دارد. اگر مراکز مشاوره
یاد شده مانند سایر کشورها عمل کنند قطعاً وجود آنها میتواند به توسعه تولید کمک کند و این امر منافاتی با بزرگ شدن دولت ندارد.
از آنجا که نگاه بانکها به سمت تولید ملی و تقویت آنها نیست قطعاً ایجاد و فعالیت مؤسسات مشاوره و تأمین مالی نمیتواند اثرگذار باشد.نمایندگان مجلس بدرستی نمیتوانند وظایف خود را پیادهسازی کنند از اینرو بهتر است در این خصوص تدبیرهای لازم صورت گیرد تا مؤسسهای بدون هدف و قدرت ایجاد نشود.با توجه به وضعیت پیش آمده توصیه میکنم که این طرح در چند بانک به صورت آزمایشی پیادهسازی شود اگر این مراکز توانستند مانند مؤسسات بینالمللی فعالیت کنند و مشاورههای آنها کارساز بود اتفاقاً کارشناسان هم با آن موافق و همراه خواهند بود. ولی اگر بانکها به نظر مؤسسات مشاورهای توجه نکردند دیگری نیازی به ایجاد آن نیست.
در سایر کشورها وجود چنین مؤسساتی یک وزنه است چرا که آنها را بهترین راهکار برای حمایت مالی تولید کننده بیان میکنند و بانکها نیز با توجه به مشاوره ارائه شده نسبت به پرداخت تسهیلات اقدام میکنند اما در ایران اوضاع متفاوت است چرا که سیستم آنها کاملاً انقباضی است و آنها به نظرات کارشناسی بها نمیدهند.
منبع: ایران