دکتر نعمت فلیحی

عضو اقتصاد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

در مورد قیمت نفت در بودجه 94 صحبت‌های زیادی شده است. برخی از کارشناسان قیمت 40 تا 50 دلار را در بودجه واقعی می‌پندارند و در گفته‌هایشان اظهار می‌دارند قیمت نفت در حدود 40 دلار باقی می‌ماند. لذا برای جلوگیری از کسری بودجه دولت و به تبع آن افزایش نرخ تورم و حتی رکود قیمت هر بشکه نفت در بودجه که 72 دلار تعیین شده است باید مورد بازنگری قرار گیرد. در عین حال برخی دیگر رقم 72 دلار فعلی که در بودجه دیده شده را واقعی می‌دانند و معتقدند قیمت هر بشکه نفت طی ماه‌های آینده در مسیر افزایش قرار می‌گیرد و قیمت‌های فعلی ماندگار نیست. بر این اساس طبق 4 مؤلفه علمی می‌توان به این نتیجه دست یافت که قیمت هر بشکه نفت در بودجه به میزان 72 دلار منطقی است و خوشبینانه نیست.

نکته اول آنکه در گذشته ما شاهد چنین تجربه‌ای بودیم که قیمت نفت بشدت کاهش یافت اما بعداز گذشت شش ماه قیمت‌ها افزایش پیدا کرد. لذا می‌توان پیش‌بینی کرد، قیمت نفت تا ماه‌های آینده به بیش از 70 دلار باز می‌گردد. موضوع دوم آنکه تمام کشورها طی چند سال اخیر با بحران‌های اقتصادی و رکود روبه‌رو بودند اما اکنون نشانه‌های رشد اقتصاد جهانی نمایان شده است، از این‌رو با رونق اقتصادی تقاضا برای خرید نفت افزایش پیدا خواهد کرد، لذا همین نکته نشان می‌دهد قیمت نفت در مرز بین 40 تا 50 دلار باقی نمی‌ماند. مؤلفه مهم دیگر که می‌توان به آن در خصوص پیش‌بینی افزایش قیمت هر بشکه نفت استناد کرد هزینه تولید قیمت هر بشکه نفت است. نفت حدود 50 دلار در شرایطی است که در کمترین حد هزینه تولید آن 15 دلار است لذا برای کشورهای تولید‌کننده نفت، توجیه اقتصادی ندارد که نفت بفروشد. در حال حاضر قیمت هر بشکه نفت به پایین‌ترین حد خود رسیده است و حتی شرکت‌های امریکایی هم بخشی از فعالیت‌های خود را متوقف کردند. بدین جهت می‌توان به این نتیجه رسید که قیمت فعلی نفت پایدار نخواهد بود و کشورهای تولید‌کننده برنامه‌ریزی جدیدی خواهند کرد تا قیمت‌ها بازگردد.

نکته چهارم در این میان آن است که قیمت نفت چه 40 دلار باشد چه 72 دلار در بودجه، در کل، سهم  نفت در بودجه بین 4 تا 5 درصد است. لذا این میزان سهم نمی‌تواند ایران را با مشکل مواجه کند. سهم 4 تا 5 درصدی قابل اغماض است و قطعاً جای نگرانی وجود ندارد. برخی‌ها نگران هستند که نفت 72 دلار باعث کسری بودجه می‌شود اما این کسری آنقدر شدید نیست که ما بخواهیم قیمت نفت در بودجه را بدبینانه و به میزان 40 تا 50 دلار ببینیم. به هر ترتیب اگر دولت نتواند طبق برنامه و بودجه حرکت کند با کسری بودجه مواجه می‌شود؛ به عنوان مثال اگر درآمدهای مالیاتی که دولت در بودجه دیده، ‌محقق نشود باز هم کسری بودجه مشاهده می‌شود. از این‌رو در چنین شرایطی دولت باید طبق برنامه حرکت کند و سایر درآمدهای پیش‌بینی شده را محقق کند و مطمئن باشد که سهم اندک از درآمدهای نفتی در بودجه نمی‌تواند آثار منفی بر اقتصاد بگذارد. اگر به هر دلیلی که محال به نظر می‌رسد قیمت نفت به 70 دلار نرسید دولت می‌تواند از هزینه‌های عمرانی بکاهد؛ در چنین شراطی نیاز به استقراض از بانک مرکزی نیست. اگر دولت به هر علتی نتواند سایر درآمدهای خود را محقق کند به ناچار باید به سراغ استقراض از بانک مرکزی برود و در نهایت این موضوع به منزله افزایش نرخ تورم است. در جمع‌‌بندی صحبت‌ها باید بگویم قیمت 72 دلار نفت برای بودجه سال آینده قابل قبول است و دولت باید مصر بر تصویب آن باشد. در چنین شرایطی دیگر نیاز نیست که از بودجه‌های مختلف و بخصوص عمرانی کاسته شود. از طرفی دولت باید برای محقق شدن سایر درآمدهای خود برنامه‌ریزی دقیق کند به نحوی که فرارهای مالیاتی به حداقل برسد.

منبع: ایران