دکتر کامران ندری
اداره کشور در هر نقطه از دنیا به آمار و اطلاعات دقیق نیازمند است. در ایران نیز دو مرجع (بانک مرکزی و مرکز آمار ایران) وظیفه تهیه و انتشار آمارهای رسمی کشور را برعهده دارند. هم‌اکنون بانک مرکزی بواسطه ارتباطاتی که با نهادهای بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول دارد تهیه آمارهای کلان اقتصادی را بر اساس دستورالعمل‌های جهانی آن انجام می‌دهد و بر همین اساس می‌توان گفت آمارهای منتشره از سوی بانک مرکزی تحت نظارت نهادهای بین‌المللی نیز قرار دارد.
علاوه براین بانک مرکزی با برخورداری از کارشناسان مجرب دقت زیادی در تهیه گزارش‌های آماری دارد و برهمین اساس به هیچ عنوان نمی‌توان درباره آمارهایی که از سوی مراجع رسمی کشور ارائه می‌شود تشکیک کرد و با دیده تردید به آن نگریست، چرا که در این صورت به هیچ چیزی نمی‌توان اعتماد کرد. اما پس از اینکه نرخ رشد اقتصادی کشور در سه ماهه نخست سال جاری از سوی بانک مرکزی 6/4 درصد با نفت و 4/4 درصد بدون نفت اعلام شد، برخی از کارشناسان نسبت به درست بودن این آمار تردید کردند و آن را با شرایط فعلی کشور منطبق ندانستند. حال اگر بخواهیم علت این تردید را بررسی کنیم باید به دو دلیل اصلی اشاره کرد؛ نخست آنکه به طور معمول آمارهایی که نسبت به دوره‌های قبل با رشد یا تنزل بیشتری مواجه شده است، همراه با تحلیل کارشناسانه منتشر می‌شود تا دلایل علمی این تغییرات مشخص شود. همچنین مسئولان مربوطه توضیحات کاملی درباره روش‌های محاسبه و دلایل شکل‌گیری آمارها به کارشناسان و مردم ارائه می‌کنند. اما نرخ رشد اقتصادی بهار 93 تنها با یک تحلیل مختصر منتشر شد و این کمبود نتوانست برخی از کارشناسان را متقاعد کند.
دلیل دیگری که در به‌وجود آمدن این تردید نقش داشته است نحوه مواجهه مسئولان دولتی با شرایط اقتصادی است. طی ماه‌های اخیر بسیاری از مسئولان تأکید کرده‌اند که اقتصاد همچنان در رکود به سر می‌برد و تا شرایط بهینه فاصله داریم. اما وقتی نرخ رشد اقتصادی بالایی برای بهار 93 اعلام می‌شود برخی آن را با اظهارات مقامات دولتی مقایسه می‌کنند. از سوی دیگر برای از بین رفتن چنین برداشت‌هایی مسئولان اقتصادی دولت باید از یک روش آماردهی استفاده کنند تا باعث سردرگمی مردم نشود. برای مثال وزیر اقتصاد برای تحلیل شرایط اقتصادی کشور هم از شاخص تورم سالانه استفاده می‌کند و هم گاهی نرخ تورم نقطه به نقطه را ملاک قرار می‌دهد.
در واقع آمار به شکل‌های مختلفی تهیه و ارائه می‌شود که هر یک از آن‌ها معنا و مفهوم خاص خود را دارد. بنابراین مسئولان دولتی در ارائه آمار باید از یک روش واحد استفاده کنند تا شاهد تعارض برداشت نشویم. براین اساس می‌توان گفت آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی در خصوص نرخ رشد اقتصادی هیچ گونه ایراد و ابهامی ندارد و نمی‌توان به آن شک کرد و مشکل اصلی در نحوه استفاده مسئولان از این آمار است که با تفاسیر متعددی به مردم عرضه می‌شود. بدین ترتیب به نظر می‌رسد برای پایان دادن به این مشکل سخنگوی اقتصادی دولت باید به طور شفاف اعلام کند که آیا اقتصاد از رکود خارج شده است یا خیر؟
منبع: ایران