انقلاب اسلامی‌ راه را برای حضور اکثریت زنان و دختران جوان در عرصه نظام آموزش عالی هموار کرد و  ما شاهد بودیم که از دهه 70 ، بخش عظیمی از ورودی دانشگاه‌ها را دختران تشکیل دادند و در همین جهت، شاهد حضور زنان در عرصه‌های اقتصادی نیز بودیم.

دکتر زهرا کریمی در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی جماران، با بیان اینکه  به دلیل وجود مسائل و مشکلات اقتصادی یک پدیده دوگانه درباره حضور زنان در بازار کار رخ داده است، افزود: از یک سو با فراهم آمدن شرایط مناسب تحصیلات عالی و حضور زنان در اجتماع‌، انگیزه و گرایش کسب مهارت و اشتغال برای آنان فراهم شده است و از سوی دیگر‌، اقتصاد ما به دلیل حرکت کند و پرنوسان توان جذب این حجم از جمعیت آماده به کار را در خود نداشته است. این نوسانات بیش از مردان، دامنگیر زنان بوده است. این مسائل سبب شده زنان اولین قربانیان بیکاری در ایران باشند و به دلیل نبود فرصت شغلی کافی و  اعتقاد به سرپرستی مردان، بسیاری از زنان جویای کار، از یافتن شغل ناامید و از بازار کار خارج می‌شوند. در سرشماری‌ها نیز زنان ناامید از یافتن شغل در ردیف زنان خانه‌دار طبقه‌بندی می‌شوند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه نرخ بیکاری زنان تقریبا دو برابر مردان است، توضیح داد: اگر نرخ بیکاری را 12 درصد در نظر بگیریم این نرخ برای مردان زیر 10 درصد و برای زنان بالای 20 درصد است. از آنجا که  بیشتر زنان شاغل و جویای کار دارای تحصیلات دانشگاهی هستند نرخ بیکاری در میان این افراد بالای 50 درصد است. درست است که نرخ مشارکت زنان پس از پایان جنگ تحمیلی افزایش یافته است اما هم چنان به نسبت کشورهای همتراز با ما مانند ترکیه و کشورهای امریکای لاتین، نرخ مشارکت زنان در اقتصاد ما پایین‌تر است.  

وی با انتقاد از رویکرد دور نگه داشتن زنان از بازار کار در مواجهه با بحران‌های اقتصادی و سیاست‌های جمعیتی افزود: این مسئله به دور از شایسته‌سالاری است و اقتصاد را از بهره‌وری بخش عظیمی از نیروهای جامعه محروم می‌کند. برای یک زن، خانه‌دار بودن یا یک مادر خوب بودن نیازی به صرف وقت و هزینه های زیاد برای کسب مدرک دانشگاهی نیست و در واقع زنانی که با لیسانس یا فوق لیسانس یک رشته فنی، تجربی یا علوم انسانی و پایه بالاجبار خانه نشین می‌شوند، به علت نارضایتی از وضعیت خود نمی‌توانند نقش مادر و زن خانه‌دار موفق و با روحیه را ایفا کنند.

این استاد دانشگاه همچنین در مورد وضع قوانین حمایتی در مورد اشتغال زنان گفت: غالبا این قوانین حمایتی در ایران ضد اشتغال زنان است، اصولا هر چیزی که هزینه استخدام زنان را برای کارفرمایان بالا می‌برد، به ضرر زنان جویای کار و حتی شاغل است. در برخی کشورهای اروپایی که سیاست افزایش جمعیت را دنبال می‌کنند، زنانی که به مرخصی زایمان می‌روند، تا 5 سال امکان بازگشت به شغل خود را دارند؛ در حالی که ما در ایران برای افزایش جمعیت تبلیغ می‌کنیم، بخش بزرگی از زنانی که به مرخصی  زایمان می‌روند، پس از بازگشت به شغل با مشکل مواجه می‌شوند و کار خود را از دست می‌دهند.

دکتر کریمی همچنین در توضیح اینکه شرایط اقتصادی و فرهنگی امروز اشتغال زنان را ایجاب می‌کند، تصریح کرد: شرایط تورمی و مشکلات اقتصادی که در حال حاضر گریبانگیر خانواده‌ها و به خصوص جوانان در شرف ازدواج است، اکثر مردان جوان به خصوص در شهرهای بزرگ و متوسط را ترغیب به ازدواج با زنان شاغل می‌کند و این مسئله خود سبب افزایش تقاضای شغل در میان دختران جوان است. همچنین، با تغییر فرهنگ و معیارهای اجتماعی طی سال‌های اخیر، دارا بودن شغل مناسب و فعالیت‌های اجتماعی برای دختران‌، مورد توجه خانواده‌ها و پسران جوان است و از آن به عنوان یک کلاس و مرتبه اجتماعی یاد می‌شود. از این‌رو، امکان ازدواج دختران غیر‌شاغل کمتر شده است.

وی افزود: اینکه گفته می‌شود مردان نان‌آور خانه هستند، در جامعه امروز به مرور رنگ باخته و اکنون طبق سرشماری‌های رسمی حدود 14درصد خانوارهای ما را زنان سرپرستی می‌کنند، این درحالی است که در بسیاری از خانوارهایی که ظاهرا مرد سرپرست هستند، به دلیل درآمد پایین و مشکلاتی مانند اعتیاد یا بیماری سرپرست، بار عظیمی از هزینه‌های خانوار بر دوش زنان است.

کریمی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود بهره‌وری زنان از مردان کمتر است‌، نیز گفت: تحقیقات جهانی نشان داده که زنان در کارهای ظریف و نیازمند دقت بالا و همچنین کارهای تکرار شونده برای مثال در صنعت نساجی‌، الکترونیک و ... عملکرد بهتری نسبت به مردان دارند. در همین استان‌های شمالی کشورمان در هنگام کاشت و برداشت برنج کارگران زن به کار گرفته می‌شوند؛ به دو دلیل یکی دستمزد پایین و دیگری عملکرد بالا، توجه داشته باشید اگر بهره‌وری کارگران زن از مرد کمتر بود، کارفرما حاضر نمی‌شد زنان را به کار گمارد. 

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران افزود: رفع مشکل اشتغال زنان‌، نیازمند رفع مشکلات کلان اقتصادی و خروج از وضعیت رکود فعلی است. از سال 91 رشد سرمایه‌گذاری در ایران منفی 22 درصد بوده است و  تولید حدود 6درصد کاهش داشته است،  رشد منفی سرمایه‌گذاری سبب خواهد شد وضعیت تولید و به تبع آن اشتغال در سال‌های آینده نیز همچنان نگران‌کننده باشد. از آنجاکه باید برای افزایش ظرفیت‌های تولیدی و ایجاد فرصت‌های شغلی برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرد‌، با تداوم روند کنونی، چشم‌انداز تولید و اشتغال در ایران نگران‌کننده خواهد بود.

وی در پایان تاکید کرد: در عرصه داخلی که بخش خصوصی تمایلی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید ندارد، دولت برای حمایت از تولید و اشتغال خود باید وارد عمل شود و برنامه‌ای را برای به تحرک درآوردن اقتصاد به اجرا گذارد چرا که  اولین گروه آسیب‌پذیر و قربانی شرایط رکودی، زنان و جوانان هستند.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران