به نظر می رسد یکی از نهادهای مهم در بحث ایجاد اقتصاد مقاومتی در کشور، بانک ها هستند. بانک ها می توانند با عملکرد خود در اعطای تسهیلات، به بهبود وضعیت تولید و خروج اقتصاد از وضعیت رکودی کمک کنند.
در این میان خیلی از کارشناسان معتقدند سیستم بانکی کشور با مشکلات عدیده ای مواجه است و اتفاقا در شرایط کنونی، بانک ها از موانع بحث ایجاد اقتصاد مقاومتی هستند. این کارشناسان معتقدند سیستم معیوب نظام بانکی نه تنها کمکی به مقاوم سازی اقتصاد کشور نمی کند، بلکه حتی موجب ضربه به بخش تولیدی کشور می شود.
چند روز پیش طهماسب مظاهری رئیس کل پیشین بانک مرکزی در انتقاد از عملکرد سیستم بانکی کشور گفته بود: کار سالم و بدون رانت، سود 25 درصد و بالاتر ندارد و مؤسساتی که چنین سودهایی می‌دهند یا در کار رانت و قاچاق هستند و یا به دام نزول خواری افتاده‌اند.
وی همچنین گفته بود: معوقات بانکی 3 برابر بالاتر از مرز بحران رسیده و اگر بانک مرکزی بخواهد می‌تواند مدیران بانکها را به خط کند و جلوی قانون شکنی‌ها و خلاف کاری بانکها را بگیرد. وزیر اسبق اقتصاد همچنین افزوده بود: یکی از مشکلات فعلی نظام بانکی کشور کاهش سرمایه بانکی نسبت به حجم اقتصادی و منابع موجود است که باید این سیستم اصلاح شود، البته این نکته نیز قابل ذکر است که اصلاح این وضعیت به معنای افزایش تعداد بانکها نیست.
نظام بانکی کشور با چه مشکلاتی مواجه است؟ نقش سیستم بانکی در ایجاد اقتصاد مقاومتی چیست؟
دکتر عباس شاکری رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با فرارو گفت: «در حال حاضر نظام بانکی با مشکلاتی مواجه است که زمان ریاست آقای دکتر مظاهری بر بانک مرکزی نیز با همین مشکلات مواجه بود.»
وی ادامه داد: «لذا اکنون بسیار جای خوشوقتی است که ایشان به این موضوع پی بردند که نرخ سود اگر از یک حدی بالاتر رود دلالت بر این دارد که بانک ها در فعالیت های سوداگرانه شرکت می کنند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «مشکل اصلی بانک ها این است که فعالیت های آنها شفاف نیست. بانک ها باید کلیه فعالیت های خود را شفاف کنند و زیر نظر مقام پولی قرار دهند و تمام تسهیلات باید توسط مقام پولی قابل نظارت و مانیتور کردن باشد.»
وی ادامه داد: «طبیعتا در این شرایط مشخص خواهد شد که چه میزان از منابع بانکی و اعتباری صرف فعالیت هایی می شود که به جای ایجاد رفاه و رشد، بیشتر تورم زا است.»
وی افزود: «لذا باید بانک ها و به خصوص بانک های خصوصی را ملزم کرد که نسبت خود با فعالیت های مولد و تولیدی را مشخص کنند که لازمه این کار ایجاد شفافیت در فعالیت ها است.»
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «اساسا بانک ها باید از انجام فعالیت های سوداگرانه همچون خرید سکه، ارز، زمین و یا برج سازی و انجام واردات منع شوند؛ یعنی حتی باید شرکت های وابسته به بانک ها را از انجام این کارها منع کرد.»
وی ادامه داد: «طبیعتا در این شرایط می توان تا حدی مطمئن شد که وجوه به سمت فعالیت های مولد خواهد رفت؛ هرچند باید بر فعالیت های مولد هم نظارت کرد. یعنی نظام بانکی باید حتما در ازای رشد و افزایش بهره وری و بهبود وضعیت اقدام به اعطای تسهیلات (حتی سرمایه در گردش) کند.»
وی افزود: «بنابراین ایجاد شفافیت در کلیه فعالیت ها و مشخص کردن نسبت فعالیت های بانکی با بخش های مولد و نامولد باید در دستور کار اصلاح نظام بانکی قرار بگیرد.»
این استاد دانشگاه درباره کاهش سرمایه بانکی نسبت به حجم اقتصادی و منابع موجود به عنوان یکی از مشکلات نظام بانکی کشور که توسط مظاهری مطرح شده است گفت: «بانک ها باید از روش های غیرتورمی سرمایه خود را افزایش دهند و از منابع بانک مرکزی استفاده نکنند. به نظر می رسد اگر بانک ها بتوانند سرمایه خود را گسترش دهند می تواند به وضعیت رکودی اقتصاد کمک کنند.»
شاکری در پاسخ به این سوال که بانک ها چه نقشی در موضوع اقتصادی مقاومتی می توانند داشته باشند؟، گفت: «به طور کلی بانک ها می توانند در هر وضعیت اقتصادی از جمله رشد و مقاوم سازی اقتصاد و یا درجا زدن اقتصاد و بازتولید رکود تورمی و مشکلات بسیار موثر باشند.»
وی افزود: «لذا نحوه عمل بانک ها کاملا می تواند با وضعیت اقتصادی مرتبط باشد و مقاوم کردن اقتصاد در برابر شوک ها و فشارها حتما تا حد قابل ملاحظه ای به نحوه صحیح عملکرد نظام بانکی بستگی دارد.»
منبع: فرارو