فرشاد مومنی گفت: در «اقتصاد سیاسی تورم»، گفته می‌شود سیاست های تورم زا حکومت را دچار بحران فروماندگی و درماندگی می‌کنند و بعد قادر نخواهد بود سیاستی را جلو ببرد؛ چرا که حکومت در یک اقتصاد توسعه نیافته، بزرگترین مصرف کننده است؛ بنابراین بزرگترین آسیب بیننده از سیاست های تورم زا خواهد بود. اینجاست که گفته می‌شود تورم برای بخشی از دولتمردان سود دارد و اینگونه می‌شود که یک شبه شخصی پیدا می شود و چند هزار میلیارد تومان به جیب می‌زند و غیبش می‌زند. باید در تحلیل های اقتصاد سیاسی، حکومت را از دولتمردان فاسد جدا کرد. حکومت از سیاست های تورم زا لطمه شدید می‌بیند اما حکومتگران نالایق با تورم می‌توانند بی‌لیاقتی خود را پنهان کنند.
دکتر فرشاد مومنی، اقتصاددان، با بیان اینکه حکومتی که متکی به مردمش نباشد، دست نشانده خارجی‌ها می‌شود ولو اینکه در ژست خلاف آن را نشان دهد، گفت: نسبت ارزش وزنی صادرات اقلام دانش بنیان با واردات آن نشان می‌دهد ارزش متوسط وزنی واردات ما ۷ برابر صادرات ما است، بعد نام آن را دانش بنیان می گذارند!
وی ضمن یادآوری اینکه بعضی‌ها ژست می‌گیرند، می‌گویند راه نجات ایران این است که با آمریکا مراوده داشته باشیم، خاطرنشان کرد: اگر بستر نهادی، کژکارکرد باشد، مراوده با آمریکا هم فقر و ذلت و دست نشانده گی و بیچارگی فراهم می‌کند، همانطور که شدت دست نشاندگی محمدرضا شاه به آمریکایی‌ها به قدری در ایرانی‌ها احساس حقارت ایجاد کرده بود که دیگر نمی‌توانستند این همه حقارت را تحمل کنند. تصور اینکه صرف مراوده با آمریکا راهی برای ما نجات ایجاد می‌کند، اشتباه است.
به ظاهرسازی و تبلیغات توخالی توجه بیشتری می‌شود
دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، که در نشست «کندوکاوی در نظام علم فناوری و نوآوری در ایران» که به مناسبت رونمایی از کتاب «نوآوری به مثابه یک بازی جمعی» نوشته دکتر «مرتضی صفدری رنجبر» سخن می‌گفت، اظهار داشت: اهمیت توجه به واقعیت های ایران از دریچه علم، این است که همانطور که در یک ساخت توسعه نیافته رانتی قاعده است، در این سرزمین گرامی به ظاهرسازی و تبلیغات توخالی توجه بیشتری می‌شود تا توجه به امور واقعی و حقیقی اعتلابخش. به این دلیل ما با پدیده های بسیار وحشتناک از کارکرد افتادگی و توخالی شدن و میان تهی شدن مفاهیم و ادعاها روبرو هستیم.
به امور واقعی اهمیت لازم نمی دهند
وی افزود: طنز تلخی است که اهتمام نظام تصمیم گیری های اساسی و اداره اقتصاد ملی، به اموری است که جنبه نمایشی، شعاری و تبلیغاتی دارد و به مسائل واقعی اهمیت لازم نمی‌دهد. به این دلیل شاهدیم حتی بخش هایی از نخبگان اندیشه ای هم ناگزیر خود را با این مناسبات تطبیق داده‌اند و این وضعیت تبدیل به دور باطلی شده است. به حکومتگران گرامی تذکر مشفقانه می‌دهم که این نشانه بلوغ است اگر کسی اشکالات کارتان را رایگان و دلسوزانه در اختیارتان بگذارد، آنها را دوست بدانید. اگر می‌خواهید رشد کنید، آبرو و مشروعیت داشته باشید باید به چاپلوس ها فاسدان و ناشایسته ها آلرژی داشته باشید، نه به دانایان مظلومی که با صداقت و حریت واقعیت های جامعه را به شما گوشزد می‌کنند.
آگاهی استکبار جهانی از واقعیت های ایران اگر از ما بیشتر نباشد، کمتر هم نیست
برای روحیه دهی، واقعیت ها را پنهان نکنید
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ما در رابطه با نظام علم، فناوری و نوآوری بسیار نیاز داریم با خود و دیگران صادق باشیم، خاطرنشان کرد: متاسفانه برخی کار قبیحی انجام می‌دهند و بعد برای توجیهش می‌گویند اگر واقعیت‌ها را جدی بگیریم، در داخل روحیه‌ها تضعیف می‌شود و در خارج هم استکبار جهانی سوء استفاده می‌کند! در حالی که بعد از نزدیک نیم قرن حکومت، باید اینقدر درک کنیم که آگاهی استکبار جهانی از واقعیت های کشور ما اگر از ما بیشتر نباشد، کمتر هم نیست. شواهد زیادی در این زمینه می‌توان مطرح کرد و مهمترین شواهد آن را در سخنان مسئولان کلیدی کشورمان هم می‌توان دید. آیا سخنرانی را به یاد دارید که در آن از نقش کلیدی دشمن و استکبار جهانی سخن به میان نیامده باشد!؟ بنابراین خودتان هم می‌گویید که او بر شما مسلط است. بنابراین با این اداها و توجیهات پوچ و توخالی فقط نشان می‌دهید که می‌خواهید مردم را محرم ندانید.
حکومتی که متکی به مردمش نباشد، دست نشانده خارجی‌ها می‌شود ولو اینکه در ژست خلاف آن را نشان دهد
مومنی، نقش علم و فناوری را نقشی ابرتعیین کننده دانست و یادآورشد: اگر می‌خواهیم عزت داشته باشیم، فقط با اتکا به مردم می‌توانیم این کار را بکنیم. اینکه سال ۱۴۰۱ وقتی عده ای حکومت را برای سرکوب مردم تشجیع می‌کردند، را به صراحت نفوذی و جاسوسی های واقعی بیرونی‌ها دانستم به این دلیل است که حکومتی که متکی به مردمش نباشد به سهولت دست نشانده خارجی‌ها می‌شود، ولو اینکه در ژست خلاف آن را نشان دهد. مصادیق زیادی در ایران و دنیا در اینباره وجود دارد.
به طرز شرم آوری مصرف کننده فرآورده های علمی و فناورانه دنیا هستیم
خود را به ژرف کاوی در باب مسائل کلیدی و سرنوشت ساز عادت دهیم
این استاد دانشگاه تاکید کرد: اگر می‌خواهید ایران برخورد فعال موثر و رو به بالندگی در ساحت علم و فناوری داشته باشد، باید به این واقعیت توجه کنیم که با ضریب به طرز وحشتناک شرم آوری ما بیشتر مصرف کننده فرآورده های علمی و فناورانه دنیا هستیم و برای اینکه از یک مصرف کننده منفعل و دنباله رو در گام نخست تبدیل به مصرف کننده فعال شویم، حداقل این است که در سطح اندیشه ای در درجه اول خود را به ژرف کاوی در باب مسائل کلیدی و سرنوشت ساز عادت دهیم. این مسئله ای بسیار حیاتی است.
به نام تولید، مونتاژکاری و ظاهرسازی افراطی را در دستور کار قرار دادند
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با انتقاد نسبت به اینکه بالغ بر دو دهه گذشته بیشتر سال ها با عنوان تولید نامگذاری شده، اما در این زمینه دچار انحطاط شده ایم، گفت: این ملاحظات منفعتی داخلی و بین المللی دارد که به نام تولید، مونتاژکاری و ظاهرسازی افراطی را در دستور کار قرار دادند. وجه اندیشه ای آن این است که آنها که می‌خواهند شرافتمندانه از این مناسبات به نفع کشور استفاده کنند اول باید تعریف عملیاتی‌شان را از تولید ارائه دهند.
همه کشورهای در حال توسعه از فریب و ارائه اعداد توخالی لذت می‌برند
مومنی با بیان اینکه حدود ۷۰ سال پیش «ارنست فردریش شوماخر»، اقتصاددان آلمانی – بریتانیایی، عنوان کرد گویی همه کشورهای در حال توسعه از فریب دادن خود و ارائه اعداد توخالی لذت می‌برند، یادآور شد: شوماخر در آثار خود تاکید کرده است که عموم این کشورها خام فروش هستند و از منابع زیرزمینی برخوردار هستند که نه در ایجادش نقش داشتند و نه در اکتشاف و استخراج و صدورش. همه را با تکیه بر فناوری خارجی انجام می‌دهند و در حساب های ملی، نامش را تولید می‌گذارند! بعد از بالغ بر ۱۰۰ سال خام فروشی هنوز این گستاخی را پیدا نکردیم که حساب های ملی مان را بازنگری کنیم تا خود را فریب ندهیم.
انتشار مقاله بی کیفیت، آبروی ایران را برد
وی با تاکید بر اینکه تولید صنعتی مدرن و فناورانه نجات دهنده است و تولید معیشتی، فلاکت، فقر و عقب ماندگی را تشدید می‌کند، گفت: مشابه این مسئله در رابطه با علم هم وجود دارد؛ ببینید ایران چگونه دچار آبروریزی های چند لایه شد که عزیزان برای دلخوش کردن خود گفتند انتشار مقاله صرف نظر از کیفیتش را تولید علم می‌گذاریم!
از ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۵ تعداد مقالات منتشر شده ما ۶۸ برابر شد
در همین دوره با سقوط بهره‌وری کل عوامل تولید روبرو بوده ایم!
این استاد دانشگاه گفت: می‌گویند در دوره ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۵ تعداد مقالات منتشر شده ما ۶۸ برابر شده است، اما در همین دوره ما با سقوط بهره وری کل عوامل تولید روبرو بوده ایم! این چه علمی است که فقط برای ادا درآوردن و اینکه بگوییم ما سری در سرها داریم انجام می‌شود. ادعاهایی که هیچ اعتبار عملی ندارد و هیچ شهروندی انعکاس آن را در مناسبات و کیفیت زندگیش نمی‌بیند و در جایگاه ایران در نظام بین‌الملل هم دیده نمی‌شود.
تعداد مقالاتی که در ژاپن به ثبت اختراع جدید منجر می‌شود، ۴۶۰ برابر ایران است
در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، 200 برابر ایران است
مومنی با بیان اینکه تعداد مقالاتی که به طور متوسط به ثبت اختراع جدید منجر می شود در یک کشور صنعتی، گاه چند صد برابر از ایران بهتر است، خاطرنشان کرد: در ژاپن تعداد مقالاتی که به ثبت یک اختراع جدید منجر می‌شود، ۴۶۰ برابر ایران است. ببینید توخالی بودن چگونه منعکس می‌شود! میانگین مقالات منجر به ثبت اختراع در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) نزدیک به ۲۰۰ برابر ایران است.
در بستر نهادی کژکارکرد یا از کارکرد افتاده، تزریق پول، قبل از اصلاح حماقت است
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، گفت: با این وضعیت، افرادی با سازه ذهنی صد درصد رانتی، بلافاصله می‌گویند پول بیشتر تزریق کنید، در حالی که تزریق پول قبل از اصلاح در بستر نهادی کژکارکرد یا از کارکرد افتاده، حماقت و دامن زدن به فساد و ناکارآمدی است. در کل سال های جنگ سرد نسبت هزینه های تحقیق و توسعه به تولید ناخالص ملی در شوروی، بیش از ۴ برابر سازمان توسعه و همکاری اقتصادی بود، اما از آن انحطاط و سقوط درآمد! به این دلیل که آنها فاسد بودند. نظامِ یکّه‌سالار، که با اهل دانایی‌اش هم با خشونت و ضرب و شتم برخورد کند، کارکرد ندارد. وقتی که پول هم به آن تزریق می‌کنند، پول را هم به هرز می‌برد، همه اینها در دنیا تجربه شده، اما ما به طور روزمره شاهد بیان اظهارات رانتی هستیم. به همین دلیل متاسفانه مرتبا باید بدیهیات را تکرار کنیم.
اهل علم، زحمت خود را می‌کشند اما دستاورد ندارند
نهادها به مراتب تعیین کننده‌تر از اشخاص هستند
مومنی ضمن تاکید بر اینکه در این شرایط اهل علم مقصر نیستند و ایرادات متوجه آنها است که قاعده گذاری می‌کنند، ادامه داد: نماینده بی‌کیفیت به مجلس می‌فرستید و فرد بی‌صلاحیت در هیئت وزیران منصوب می‌کنید، مشخص است که قوانین و مقررات بی‌کیفیت می‌شوند و از آن فساد و ناکارآمدی بیرون می‌آید. اهل علم، زحمت خود را می‌کشند اما دستاورد ندارند؛ چرا که نهادها به مراتب تعیین کننده‌تر از اشخاص هستند.
سهم پژوهش های منجر به اختراع در ژاپن ۵۸۵ برابر ایران است
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه در کشورهای جهان سوم، دو برابر کشورهای صنعتی، فعالیت‌های خویش فرما و متکی به فرد متولد می‌شود، اما به دلیل نبود پشتیبانی های نهادی بسیار زود از بین می‌رود، اظهار داشت: سهم پژوهش های منجر به اختراع در ژاپن به طور متوسط، ۵۸۵ برابر ایران است. چقدر باید از این نشانه‌ها روی هم تلمبار کنیم تا حواسمان باشد عدد و رقم‌ها هم در یک ساختار نهادی کژکارکرد، پوچ و بی‌محتوا می‌شوند. در این شرایط، حکومت گرامی، باید از خدا هم بخواهد که متفکرین دلسوز و عالمان نقدش کنند، انتشار برخی تقلب های علمی آبروی پژوهشگران مظلوم و بی‌پناه ایران را می‌برد؛ چرا که شما ترتیبات نهادی کژکارکرد دارید و در این وضعیت، برخی مقاله های توخالی می‌نویسند و با زد و بند و تقلب منتشر می‌کنند.
دوره احمدی نژاد در کمتر از ۴ سال در پاکدامنی اقتصادی ۸۰ رتبه سقوط کردیم
او هنوز مواخذه نشده است!
این اقتصاددان یادآور شد: در دوره مسئولیت احمدی نژاد در طول کمتر از ۴ سال ایران از نظر رتبه پاکدامنی اقتصادی ۸۰ رتبه سقوط کرد، به سالی برخورد کردیم که در کل دنیا فقط ۸ کشور از ایران فساد گسترده‌تر و عمیق‌تر داشتند و من آن زمان درخواست می کردم ایشان که با چنین چهره ای در دنیا شناخته شده، درباره ارزش های اسلامی صحبت نکنند؛ چرا که آبروی ارزش های اسلامی را می‌برد. همان زمان افراد ساده لوحی عنوان می‌کردند که او پرچم فلان ارزش‌ها را برافراشته کرده! بسیار تاثر برانگیز است که دین را هم سیاست زده کرده‌اند. هنوز این آدم مورد مواخذه قرار نگرفته است. اکنون صحبت از قانون می‌کند، در حالی که تنها گزارش دیوان محاسبات می‌گوید فقط در ۸ ساله مسئولیت او به طور متوسط سالی ۲۵۰۰ خلاف قانون، فقط از کانال بودجه صورت گرفته است.
خام فروشی شرکتهای دانش بنیان را «کولاک» می دانند!
مخاطبان خود را چه فرض کرده اند که چنین حرف های پوچ و نامربوط می زنند
مومنی با بیان اینکه ما باید به طور جدی، به حریت و شرافت علمی و حرفه ای برسیم که با مسائل مان، همان گونه که هست روبرو شویم، گفت: مرتب صحبت از دانش بنیان می‌شود، در حالی که گمرک ایران گزارشی درباره صادرات و واردات دانش بنیان ایران در سال ۱۴۰۲ منتشر کرد و یک مقام مسئول اقتصادی هم از آن نتیجه گرفت که ما کولاک کردیم! مخاطبان خود را چه فرض کرده اند که درباره واردات و صادرات دانش بنیان چنین حرف هایی لاطائل، پوچ و نامربوط می زنند. امیدوارم وزیر محترم اهل فریب نشده باشد، آنچه که گفته شده را به حساب سهل انگاری و سهو می‌گذاریم.
ارزش متوسط وزنی واردات ما ۷ برابر صادرات ما است؛ نام آن را دانش بنیان می گذارند!
اینها را ابزار خودفریبی و دیگر فریبی می‌کنند
وی توضیح داد: نسبت ارزش وزنی صادرات اقلام دانش بنیان با واردات آن نشان می‌دهد ارزش متوسط وزنی واردات ما ۷ برابر صادرات ما است، بعد نام آن را دانش بنیان می گذارند! این در شرایطی است که ما در معرض خشن‌ترین و ناجوانمردانه‌ترین تحریم‌ها هم قرار داریم، یعنی احتمال بسیار ضعیفی وجود دارد که محصول وارداتی دانش بنیان با کیفیت وارد ایران شود. متاسفانه در این شرایط، عادت کردند که سراغ افرادی بروند که صلاحیت تخصصی و کارشناسی ندارند، و لواینکه حسن نیت و جایگاه هم داشته باشند! اگر این ملاحظه‌ها را هم داخل کنید، شدت پوچ و نمایشی بودن این ادعاها روشن‌تر می‌شود که آنها را ابزار خودفریبی و دیگر فریبی می‌کنند. ارزآوری اش را می‌گویند، اما نمی‌گویند برای هر واحد کسب درآمد ارزی آن، چقدر ارز رانتی خام فروشانه تزریق کرده ایم!
هزینه ارزی تولید برخی محصولات مدعی غیرنفتی، از قیمت فروش ارزی آن به خارجی‌ها بیشتر بوده!
چقدر تلخ است که این حرف‌ها به کام فلان مسئول شیرین می آید
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد ضمن اشاره به گزارش چند سال گذشته وزارت صمت و کشاورزی که در آن اعلام شده بود در ۹۵ درصد اقلام صادراتی که غیرنفتی می نامند، هزینه ارزی تولید از قیمت فروش ارزی آن به خارجی‌ها بیشتر بود، ادامه داد: این موارد را مسکوت می‌گذارند و مسائل دلخوش خنکی مطرح می‌کنند تا امروز به فردا برسد این رویه ها نسبتی با صدق و اخلاق علم و مصالح کشور ندارد. چقدر تلخ است که این حرف‌ها به کام فلان مسئول شیرین می آید و بعد تعجب می کنند که چرا در انتخابات در فلان شهرستان، مشارکت پایین بوده و از همین میزان نیز دو، سوم رای باطله است! اگر قرار بود کار کشور با این چیزها راه بیفتد اوضاع این گونه نمی‌شد!
برخی ژست دینی می‌گیرند و از کل دین یک انگشتر بزرگ و پیشانی پینه بسته را به نمایش می گذارند!
هر روز خلاء وجودی و اندیشه شهید بهشتی را احساس می‌کنیم
عده ای به نام دین آبروی دین را می‌برند و منافع کشور را از کارکرد می‌اندازند
مومنی با یادآوری اینکه تعلیم دین ما این است که همه معصومین می‌گویند رحمت خدا بر آن کس که عیوب من را به من اهدا کرد، تصریح کرد: اما برخی ژست دینی می‌گیرند و از کل دین یک انگشتر بزرگ و پیشانی پینه بسته را به نمایش می گذارند! کجای دین گفته شده ما به ظواهر نمره می‌دهیم! هر روز خلاء وجودی و اندیشه شهید بهشتی ، این رادمرد بزرگ، را احساس می‌کنیم. ایشان می‌گوید حواستان باشد قیامت تجلی گاه ادعاهای توخالی نیست، تجلی اعمال است. این تعلیم دین ما است، اما عده ای به نام دین آبروی دین را می‌برند و منافع کشور را از کارکرد می‌اندازند و کشور را دچار فقر و فلاکت می‌کنند. حساب اینها به بستر نهادی کج کارکردی مربوط می‌شود که به رانت، فساد، تقلب و حیله‌گری پاداش می‌دهد و صداقت و حریت را تنبیه می‌کند.
این اقتصاددان ادامه داد: متاسفانه هنوز که هنوز است، مقامات کلیدی کشور ماشین آلات را فناوری می‌دانند و نرم‌افزار را فناوری نمی‌دانند؛ چرا که در ساخت رانتی تنها جسد را می‌توان نمایش داد و نمی‌توانند نوار و روبان ارتقاء کیفیت نهادی را با قیچی برید و با آن عکس گرفت و اسفند دود کرد! ما باید یک درک عالمانه روزآمد از مفهوم علم و فناوری پیدا کنیم. باید بسیار زحمت بکشیم.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: از آنجا که ما قبل از اینکه مصرف کننده فراورده های مادی بیرونی‌ها باشیم، مصرف کننده فرآورده های اندیشه آنها هستیم، لازمه برخورد فعال در عرصه علم و فناوری این است که به صورت خلاق مفروضات گزاره های تئوریک را زیر ذره بین بگذاریم. باید درنظر داشت، آنها که سخن از وجود «نظام ملی فناوری» مطرح می کنند، ۱۵۷ فرض را برای آن در نظر گرفته‌اند که فقط اگر این فروض وجود داشته باشد، نظام ملی فناوری شکل می‌گیرد. در غیر این صورت همه آن پوسته های ظاهری برای ژست گرفتن و ادا درآوردن است و کارکردی ندارد.
بندهای توسعه گرای برنامه هفتم و بودجه 1403 ، به 8 درصد هم نمی رسد!
مومنی با بیان اینکه وجود دولت توسعه گرا، یکی از فروض ایجاد «نظام ملی فناوری» است، گفت: در سند برنامه هفتم و برنامه بودجه ۱۴۰۳، از نظر محتوایی و کارکردی، مواردی که مضمون توسعه‌گرا دارد به ۸ درصد هم نمی‌رسد. فرض دیگر وجود دولت توسعه‌گرا، «اهتمام به ثبات بخشی از سوی دولت» است، در حالی که نیمه دوم سال گذشته، وزیر اقتصاد گفت اگر خیلی کولاک کنیم تورم را حدود ۴۰ درصد حفظ می‌کنیم! به فاصله کوتاهی چند شوک نرخ ارز پی در پی رخ داد که حمل بر صحت می‌کنیم و می‌گوییم تصادفی رخ داده است، اما هرگاه کفگیر خزانه به ته دیگ می‌خورد به طور تصادفی جهش در نرخ ارز رخ می‌دهد و عزیزان هم می‌گویند ما از این مسئله بسیار ناراحت هستیم. یکی دیگر از فروض این است که این دولت توسعه‌گرا اهتمام به تولید فناورانه دارد که این مسئله نیز پیش نیازهای بسیار زیادی دارد؛ از جمله اینکه هیچ جا تولید فناورانه شکل نمی‌گیرد، الا اینکه اهتمام نظام وار و برنامه‌ریزی شده و مبتنی بر پیشگیری و کنترل فساد وجود داشته باشد.
آنچه درباره حمایت از تولید می گویند، توخالی و بی‌محتوا است
وی یادآورشد: روند تحولات ارقام رسما اعلام شده از فساد را در دو دهه گذشته ببینید! هر کس الفبا را بفهمد می‌داند که در این مناسبات، آنچه که درباره حمایت از تولید در کشور گفته می‌شود اظهاراتی توخالی و بی‌محتوا است. اگر کسی بخواهد تولید فناورانه شکل بگیرد، به غیر از اینکه باید یک برنامه کنترل پیشگیرانه فساد داشته باشد، باید هزینه فرصت مفت خوارگی را بالا ببرد. اگر افراد بتوانند از طریق سوداگری، قاچاق، دلالی و واردات چی گری، سودهای سرشار و بدون ریسک پیدا کنند، روشن است که ظرفیت های مادی و انسانی خود را صرف کار پرمشقت، پر ریسک و پر دردسر تولید نمی‌کنند. اینها جزء الفبا هستند، اما از فرط نادیده گرفتن های غیر عادی، به طور حیرت انگیزی در تبلیغات رسمی می‌گویند ما در تخصیص اعتبار به بخش تولید و سرمایه‌گذاری کولاک کردیم! اما وقتی گزارش های رسمی مجموعه زیر نظر همان گوینده بیرون می‌آید، روشن می‌شود که از بیخ و بن دروغ است و واقعیت دقیقا در جهت خلاف آن است.
هولناک‌ترین ضربه‌ها به تولید صنعتی همزمان با تشدید تحریم‌ها بود
بخش اعظم «بازار» در کشورهای در حال توسعه سازوکار غارت است، اما اسمش بازار را بازار گذاشته اند
مومنی با بیان اینکه باید پرسید چرا هولناک‌ترین ضربه‌ها به تولید صنعتی ایران دقیقا همزمان با جدی‌تر شدن تحریم‌ها ایجاد شده است، اضافه کرد: یکی از بزرگترین فرصت طلبی‌ها و فریبکاری‌ها در ایران این است که هر آنچه که می‌خواهند بر عهده رانت جوها، رباخوارها و دلال‌ها بگذارند و در آن قانون جنگل حاکم کنند، می گویند ما آن را به بازار سپرده ایم! کدام بازار!؟ به گونه ای حرف می‌زنند که گویا در ایران در همه بازارها رقابت کامل با قله شفافیت بهینگی و کارایی وجود دارد! متفکران بزرگ می‌گویند بخش اعظم آنچه در کشور های در حال توسعه به آن بازار می‌گویند ساز و کار غارت و چپاول است، اما اسمش بازار است. احاله به بازار در ایران به معنای رها شدگی است، اینها حتی آبروی «تئوری بازار» را هم برده‌اند. ما مفهوم «بازارگرایی» را هم در ایران به ابتذال کشانده ایم.
برای جذب سرمایه خارجی با کیفیت، ابتدا باید بستر نهادی را مشوق تولید کنید
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با انتقاد از برخی دیدگاه‌ها که مسائل را در ایران به عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی تقلیل می‌دهند تاکید کرد: شما نمی‌توانید سرمایه های داخلی تان را متقاعد کنید که به سمت تولید کانالیزه شوند. در این بستر نهادی کژکارکرد، همه می‌گوید اگر سودهای بی ضابطه می‌خواهید سراغ تولید نروید، مگر کسی که صاحب سرمایه خارجی است این مسائل را نمی‌فهمد! اگر می‌خواهید سرمایه خارجی با کیفیت جذب کنید، ابتدا باید بستر نهادی را مشوق تولید کنید. واسطه‌گری، دلالی و مفت خوارگی را کنترل کنید، در غیر این صورت جذب سرمایه خارجی نیز کارکردی نخواهد داشت؛ اما خطر دست نشانده گی و اعمال اراده خارجی ها به شکل موثر در کشور را ایجاد می‌کند.
اگر بستر نهادی، کژکارکرد باشد مراوده با آمریکا هم فقر و دست نشانده گی می‌آورد
صرف مراوده با آمریکا راهی برای نجات ایجاد نمی‌کند
مومنی با بیان این انتقاد که گاه سطح بحث‌ها آنقدر نازل می‌شود، که ترجیح می‌دهیم صحبت نکنیم! گفت: بعضی‌ها ژست می‌گیرند، می‌گویند راه نجات ایران این است که با آمریکا مراوده داشته باشیم، مراوده دولت توسعه‌گرا با همه کشورهای دنیا یک اصل است، اما اگر بستر نهادی، کژکارکرد باشد، مراوده با آمریکا هم فقر و ذلت و دست نشانده گی و بیچارگی فراهم می‌کند، همانطور که شدت دست نشاندگی محمدرضا شاه به آمریکایی‌ها به قدری در ایرانی‌ها احساس حقارت ایجاد کرده بود که دیگر نمی‌توانستند این همه حقارت را تحمل کنند. پس رابطه با آمریکا معجزه نفس الامری نمی‌کند. قطعا تنش زایی محکوم و مشکوک است، مفهوم کاسبان تحریم همان قدر که در اسرائیل، آمریکا و عربستان موضوعیت دارد که در ایران هم افرادی از اینکه مناسبات ایران با بیرون از خود تنش آفرین باشد، منفعت می برند. با این حال تصور اینکه صرف مراوده ما با آمریکا راهی برای ما نجات ایجاد می‌کند، اشتباه است.
ادعای اصولگرایی و مخالفت با آمریکا دارند، اما درباره خاتمی دروغهای آمریکا را تکرار می کنند
آن کس که دروغ ارتباط با سورس را ساخت از خاتمی حلالیت گرفت
وی ادامه داد: برخی در ایران اسم خود را اصولگرا می‌گذارند، وقتی می‌خواهند به آقای خاتمی اهانت به دروغ بکنند، درشت تیتر می‌زنند که مثلا فلان رئیس جمهور، گفت روابطی با رئیس جمهور قبلی داشته است! باید پرسید مگر شما مقلد آنها هستید!؟ قرآن بلد نیستید که گفت «ان جائکم فاسق به نبأ فتبینوا»! به گونه ای به آنها استناد می‌کنند که به قرآن استناد نمی‌کنند! بعد اسم خود را اصولگرا گذاشته‌اند! بعد می‌گویند ما با آمریکا مخالفیم! آن کس که این دروغ را ساخت از آقای خاتمی حلالیت گرفت و گفت دروغ جورج سوروس را من به سفارش فلانی ساختم، اما اینها همان دروغ‌ها را مبنای حجیت می‌کنند! ببینید چقدر اوضاع غم انگیز شده! این شرایط به خاطر این است که ما ضعف دانایی ها داریم.
در اوج جهش قیمت نفت و قدرت چانه زنی 975 شرکت خارجی در ایران ثبت شدند
828 شرکت در زمینه هایی بود که ما در آن مازادهای عظیم داشتیم!
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد در ادامه این نشست اضافه کرد: گزارش‌ها از تجربه جذب سرمایه خارجی در دوره ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶ که در آن با بی‌سابقه‌ترین جهش قیمت نفت روبرو بودیم و حکومت ایران برای جذب سرمایه خارجی، از قدرت چانه زنی بی‌نظیر برخوردار بود، نشان می دهد در این دوره در مجموع ۹۷۲ شرکت خارجی در ایران ثبت شدند. ایران این زمان در اوج قدرت چانه زنی با طرف های خارجی و نزدیک‌ترین متحد استراتژیک جهان سومی آمریکا بود. از این 972 شرکت ۳۷۱ شرکت در زمینه دلالی و بیمه فعال بوده‌اند، وقتی مفت خوارگی رویه بستر نهادی باشد آنها که علم و فناوری‌هایشان بیشتر است هم سراغ سرمایه گذاری در بخشهایی می روند که کمترین ریسک و بیشترین بازدهی را داشته باشد. ۲۵۱ شرکت هم در زمینه بازرگانی رستوران و هتل داری فعال شده بودند. ۲۰۶ شرکت هم در زمینه ساختمان سازی ثبت شده بود. 828 شرکت در این زمینه ها ثبت شدند، در حالی که ما در این سه زمینه نه تنها کمبود نداشتیم بلکه می‌توانستیم مازاد عظیم شرکت های داخلی مان در این زمینه ها را صادر هم کنیم.
تجربه تلخ جذب سرمایه گذاری خارجی در برنامه تعدیل ساختاری
فساد، ندانم کاری، تحمیل های غیرقابل توجیه طرف خارجی
به گفته مومنی؛ اگر بخواهیم سرمایه خارجی را در مسیر مصالح توسعه ای کانالیزه کنیم، ابتدا باید قابلیت و شایستگی را در زمینه کاربست سرمایه های انسانی و مادی داخلی در آن زمینه‌ها نشان داده باشیم. اینها چیزهای پیچیده ای نیستند. گزارش پیوست شماره ۲ سند برنامه سوم بعد از انقلاب را بخوانید در آنجا می‌گوید ما در کادر برنامه تعدیل ساختاری پس از جنگ، به سمت جذب سرمایه خارجی رفتیم. این تجربه سه ویژگی داشت؛ سرمایه خارجی را بسیار گران جذب کرده ایم. خدا می‌داند چقدر فساد و ندانم کاری در آن بوده است. با وجود آنکه سرمایه خارجی جذب شده، بسیار گران بوده با تحمیل های غیرقابل توجیه طرف خارجی هم همراه بوده است. به افزایش معنی‌دار ظرفیت ها و بنیه تولیدی کشور هم منجر نشده است. روشن نیست پس چرا این کار را کرده‌اند! فقط می‌خواستید با آن عکس بگیرید و ژست بگیر ژست بگیرید!
مرتبا می‌گوییم از سیاست‌های تورمی بپرهیزید، اما...
سطر به سطر بودجه حامل سیاست های تورم زا است
سیاست‌های تورم زا حکومت را دچار بحران فروماندگی می‌کند
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مرتبا می‌گوییم از سیاست های تورمی بپرهیزید، اما سطر به سطر بودجه حامل سیاست های تورم زا است اظهارداشت: در «اقتصاد سیاسی تورم»، گفته می‌شود سیاست های تورم زا حکومت را دچار بحران فروماندگی و درماندگی می‌کنند و قادر نیست سیاستی را جلو ببرد؛ چرا که حکومت در یک اقتصاد توسعه نیافته بزرگترین مصرف کننده است. بنابراین بزرگترین آسیب بیننده از سیاست های تورم زا خواهد بود.
تورم برای بخشی از دولتمردان سود دارد
یک شبه چند هزار میلیارد تومان به جیب می‌زنند و غیبشان می‌زند!
مومنی توضیح داد: اینجاست که گفته می‌شود تورم برای بخشی از دولتمردان سود دارد و اینگونه می‌شود که یک شبه شخصی پیدا می شود و چند هزار میلیارد تومان به جیب می‌زند و غیبش می‌زند. باید در تحلیل های اقتصاد سیاسی، حکومت را از دولتمردان فاسد جدا کرد. حکومت از سیاست های تورم زا لطمه شدید می‌بیند اما حکومتگران نالایق با تورم می‌توانند بی‌لیاقتی خود را پنهان کنند.
اگر حکومتی به سمت سیاست های تورم زا برود، دچار بحران خودتخریبی شده
این اقتصاددان گفت: یادتان باشد، در اقتصاد سیاسی تورم، سیاست تورم زا یاس و سرخوردگی از آینده را تحمیل می‌کند. چرا جوانان ما دست به خودکشی می‌زنند و غیر عادی تمایل به خروج از کشور دارند! اینها منطق رفتاری دارد. اگر حکومتی به سمت سیاست های تورم زا برود، دچار بحران خودآزاری و خودتخریبی شده است. این آینده سوزی و یاس و سرخوردگی از آینده را می‌توانیم در رفتار های سرمایه‌گذاری مولد ببینیم. ببینید چقدر جای شرمساری دارد که حکومتی بگوید ۴ سال پی در پی، کل سرمایه‌گذاری هایی که دولت و بخش خصوصی کرده، حتی نمی‌تواند جبران استهلاک‌ها را بکند. این یعنی آینده را تباه می‌کنید.
به نظام کارآمد علم، فناوری و نوآوری نیاز داریم
مومنی در پایان تاکید کرد: کشور به یک نظام کارآمد علم و فناوری و نوآوری نیاز دارد و داشتن چنین نظامی، یک لوازمی دارد. شدنی نیست که بگویید اقتصاد، دانایی محور است اما به هیچ کدام از لوازم آن تن در ندهید. نمی‌شود شایستگان را خانه نشین کنید، کمر تولید کننده‌ها را بشکنید و به مفت‌خورها و چاپلوسان میدان دهید بعد قوانین و مقررات با کیفیت که از دانایی محوری پشتیبانی کند تدارک دیده شود.
منبع: جماران