مجید فرجامی
ریزش برج متروپل آبادان را از جهات مختلفی می توان بررسی نمود. این فاجعه منجر به توجه عمومی مردم و رسانه‌ها به ساخت و سازهای ناایمن و خطرناک گردید.
ضمن ابراز همدردی با مردم ابادان و فارغ از بحث های فنی و مهندسی، در ادامه به یکی از دلایل جدی و سیستماتیک این ساخت سازهای خطرناک و فاجعه‌بار پرداخته می شود.
منظور از دلایل سیستماتیک مجموعه عوامل و شرایطی است که اینگونه تخلفات به صورت یک رویه ظاهراً ضابطه مند و درست جلوه کند و با ظاهری قانونی، خطاهای بزرگ و خطرناک فنی و مهندسی شکل می گیرد که دیر یا زود مردم را متضرر و داغدار می کند. لذا ضمن تایید سایر دلایل، در این نوشتار به فسادهای مالی و رانتی و غیره پرداخته نمی شود.
در بیشتر پروژه های بزرگ و متوسط با هر نوع کاربری و بعضاً با کاربری مسکونی سرمایه گذار یا مالک پس از اخذ مجوزهای اولیه شروع به ساخت نموده و در مراحل میانی یا پایانی و حتی در برخی موارد پس از پایان کار شهرداری به جهت درآمد بیشتر اقدام به فروش طبقه یا طبقات مازاد بر پروانه اولیه می کند که به آن «پروانه توسعه بنا» اطلاق می‌شود. به نظر از اساس این پروانه توسعه بنا طبقاتی اشکال دارد. به عنوان یک مهندس عمران و کارشناس بایستی عرض کنم در تقریباً اکثر ساختمان هایی که اینگونه توسعه بناها گرفته می شود روشهای تقویت یا انجام نمی شود یا در صورت ناقص و کاملاً اشتباه صورت می پذیرد به نحوی که اثر بخش نخواهد بود.
هزینه های گزاف روش های تقویت سازه در کنار سختی اجرا نیاز به تیم های کارشناسی خبره و توانمند همگی باعث می‌شود تا روش های تقویت انجام نشود نهایتاً اقدامات ظاهری و کاغذ بازی باعث می شود فردی مسئولیت کار را بپذیرد و ماجرا به همین جا ختم می شود.
بالاخره سرمایه گذاری که با رد شدن از موانع سخت توانسته است مجوز افزایش طبقات پروژه را از شهرداری گرفته است به هر روشی و طی هر شرایطی طبقات اضافه را خواهد ساخت و از این سود سرشار نخواهد گذشت. در اینجا به معدود پروژه های ساختمانی از ابتدا برای شرایط آتی و طبقات مازاد طراحی شده است نمی پردازیم. بسیار معدود هستند پروژه هایی که از ابتدا پیش بینی توسعه بنای طبقاتی را نموده باشند و در هنگام اخذ طبقات مازاد مشکلی برای افزایش طبقات نداشته باشد.
اتفاقی که در مترو پل آبادان به وضوح دیده شد این ساختمان مطابق گفته مشاور اولیه برای ۹ سقف طراحی فنی شده بود شهرداری در ادامه مجوز سه طبقه (و یا بیشتر) مازاد سرمایه گذار می‌دهد و سرمایه گذار با روش هایی که عملاً هیچ تاثیری در تقویت سازه نداشته اقدام به افزایش سه طبقه می نماید.
نمونه دیگر این مشکل در ساختمانی امیریه مشهد دیده شد که شهرداری مشهد در دو مرحله اقدام به صدور پروانه توسعه بنا نموده که همین متراژ و طبقه مازاد باعث تخریب ساختمان بدون هیچگونه دلیل خاصی شده است. در ساختمان امیریه مشهد خوشبختانه هیچ گونه آسیب یا تلفات جانی رخ نداد. اما مشخص نیست در حوادث بعدی همیشه اینقدر شانس با مردم یار باشد که خون از دماغ کسی نیاید. لازم است که مراجع صدور پروانه و شهرداری ها جهت پروانه توسعه بنای طبقاتی یا همان طبقات مازاد فکری جدی داشته باشند تا در آینده در پروژه ها حوادث تلخی مانند متروپل ابادان رخ ندهد.
همچنین لازم است دولت و وزارت راه و شهرسازی و نهادهای حرفه ای و سازمان نظام مهندسی در پروانه های توسعه بنا طبقاتی با دقت و جدیت بیشتری نسبت به کنترل نقشه ها و کنترل روش های اجرا ورود نمایند و با استفاده از آموزش درست ، نظارت مضاعف و نظارت عالیه بر حسن انجام کار حرفه‌مندان حوزه صنعت ساختمان، کنترل بیشتری داشته باشند.
منبع: روزنامه سازندگی