در سرمقاله اول دی‌ماه سال‌جاری روزنامه دنیای اقتصاد، در باب حکمرانی بازار سرمایه نکاتی را مطرح کردیم. در یادداشت مذکور ضمن اشاره به وظایف نهاد ناظر و برشمردن برخی مشکلات حکمرانی بازار سرمایه در کشور، پیشنهادهایی در مورد ایجاد یک بازوی تحلیلی در ساختار نهاد ناظر برای بررسی دقیق‌تر و موشکافانه‌تر مسائل جاری و اساسی بازار ارائه شد. شایان ذکر است در واکنش به یادداشت مورد اشاره، روابط عمومی سازمان بورس جوابیه‌ای منتشر کرد که در آن ضمن پاسخ به بعضی نکات مطرح شده در یادداشت، از پیشنهاد ایجاد بخش تحلیلی استقبال کرد و این مورد را جزو برنامه‌های نهاد ناظر اعلام کرد. در این یادداشت ساختار و وظایف نهاد ناظر بر بزرگ‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین بازار سرمایه در دنیا یعنی بازار سرمایه آمریکا را به‌صورت دقیق‌تر بررسی کرده و بازوی تحلیلی این نهاد را با جزئیات بیشتر معرفی می‌کنیم.
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا۱ یک نهاد ناظر دولتی است که وظیفه تنظیم‌گری بازار اوراق بهادار و حمایت از سرمایه‌گذاران را بر عهده دارد. این سازمان در سال ۱۹۳۴ در قالب قانون بورس اوراق بهادار و در پاسخ به سقوط شدید بازار سهام آمریکا و رکود بزرگ ناشی از آن در سال ۱۹۲۹ تاسیس شد و مسوول اجرای چند قانون مهم مرتبط با بازار سرمایه از جمله قوانین مرتبط با اوراق بهادار۲، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری ما‌لی۳ و حسابداری شفاف و مسوولانه در شرکت‌های عمومی۴ است. ما‌موریت این نهاد حفاظت از سرمایه‌گذاران، تنظیم و حفظ بازارهای عادلانه، منظم و کارآمد و تسهیل تشکیل سرمایه تعریف شده است. در ادامه به‌طور خلاصه به توضیح هر یک از این اجزا می‌پردازیم.
حفاظت از سرمایه‌گذاران: تمرکز کمیسیون بر سرمایه‌گذاران خرد به این دلیل است که خانوارهای آمریکایی به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، حساب‌های بازنشستگی و... ما‌لک بیش از ۵۸ درصد ارزش کل بازار سهام ایالات‌متحده - حدود ۲۹ تریلیون دلار - هستند. قوانینی که کمیسیون بر اجرای آن نظارت می‌کند، بر اساس یک مفهوم ساده و سرراست بنا نهاده شده‌اند: با همه سرمایه‌گذاران در جامعه برخورد منصفانه‌ای شده و امکان دسترسی یکسان همه به اطلاعات مشخصی از سرمایه‌گذاری‌ها و فروشندگان آن فراهم باشد. برای دستیابی به این هدف، SEC شرکت‌های عمومی، مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردانی، مشاوران سرمایه‌گذاری و سایر فعالان بازار را موظف کرده است که اطلاعات ما‌لی یا هرگونه دیگری از اطلاعات مهم و مرتبط به سرمایه‌گذاری را به‌طور مرتب افشا کنند تا از این طریق اطلاعات به موقع، دقیق و کاملی که برای تصمیم‌گیری مطمئن و آگاهانه نیاز است، در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد. شرکت‌هایی که قصد فروش اوراق بهادار به عموم مردم دارند (ناشران اوراق بهادار) باید اطلاعات کافی را در مورد کسب و کار خود و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در آن را به‌صورت دقیق و بدون ابهام بیان کنند. شرکت‌های واسطه‌گری ما‌لی که در خرید و فروش اوراق بهادار نقش داشته یا به سرمایه‌گذاران مشاوره می‌دهند - برای مثال کارگزاران، مدیران و مشاوران سرمایه‌گذاری - باید با سرمایه‌گذاران منصفانه و صادقانه رفتار کنند. با اجرای سخت‌گیرانه قوانین اوراق بهادار، SEC از یکسو افراد خاطی را مورد بازخواست و جریمه قرار داده و از سوی دیگر نسبت به سوء‌رفتارهای آینده بازدارندگی ایجاد می‌کند و به این ترتیب از سرمایه‌گذاران محافظت می‌کند. در سال ما‌لی گذشته، در نتیجه اقدامات SEC در برابر خاطیان حدود ۲/ ۱ میلیارد دلار به سرمایه‌گذاران متضرر خسارت پرداخت شده است. همچنین SEC از طریق دفتر آموزش و حمایت از سرمایه‌گذاران۵، منابع آموزشی و اطلاعاتی لازم برای سرمایه‌گذاران را فراهم می‌آورد.
تسهیل تشکیل سرمایه: با تنظیم مجموعه مقررات یکپارچه و شفاف، SEC راه‌های مختلفی را برای دسترسی به بازارهای سرمایه در اختیار شرکت‌ها و کارآفرینان قرار می‌دهد تا از یکسو به آنها در ایجاد شغل و توسعه نوآوری‌ها و فناوری‌های جدید کمک کرده و از سوی دیگر به ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذاب برای عموم کمک کند.
حفظ بازارهای منصفانه، منظم و کارآمد:
یکی از ملزومات مهم برای SEC این است که بتواند در برابر تحولات و روندهای چشمگیر بازار، با چابکی و نوآورانه عمل کند. از آنجا که پیشرفت‌های فناوری و توسعه‌های تجاری همواره در حال تغییر نحوه عملکرد بازارهای اوراق بهادار است، SEC باید برای حفظ نقش موثر خود به‌عنوان نهاد ناظر و تنظیم‌کننده بازار به‌طور مداوم بر شرایط بازار نظارت داشته باشد و در صورت لزوم، تخصص، قوانین، مقررات و ابزارها و فعالیت‌های نظارتی خود را تنظیم و نوسازی کند.
ساختار سازمان:
SEC شامل پنج بخش و ۲۴ دفتر است که به‌طور کلی اهداف آنها تفسیر و اجرای قوانین اوراق بهادار، صدور قوانین جدید، نظارت بر نهادهای اوراق بهادار و هماهنگی مقررات در بین سطوح مختلف دولت است. این پنج بخش و نقش‌های هر یک از آنها عبارتند از:
۱) بخش ما‌لی شرکتی۶ که اطمینان حاصل می‌کند اطلاعات مهم شرکت‌ها (اطلاعاتی که به نحوی مربوط به چشم‌انداز ما‌لی شرکت یا قیمت سهام شرکت است) در اختیار سرمایه‌گذاران قرار داده شده تا بتوانند تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه اتخاذ کنند. این بخش همچنین به شرکت‌ها در تفسیر قوانین و فرم‌های اطلاعاتی مورد نیاز SEC کمک می‌کند و همچنین با توجه به این ارتباط تنگاتنگ و بازخوردهای دریافت شده توصیه‌هایی در مورد قوانین جدید یا اصلاح قوانین موجود، به کمیسیون ارائه می‌دهد.
۲) بخش اجرای قوانین و مقررات۷ که مسوول اجرای مقررات SEC از طریق تحقیق در مورد پرونده‌ها و پیگرد قانونی دعاوی مدنی و دادرسی‌های اداری است. SEC صرفا می‌تواند دادخواست‌های مدنی را در دادگاه پیگیری کند. پیگیری پرونده‌های کیفری در صلاحیت نهادهای اجرای قانون در وزارت دادگستری است؛ با این حال SEC اغلب برای جمع‌آوری و ارائه شواهد و کمک به مراحل دادگاه با این سازمان‌ها همکاری نزدیکی می‌کند. در پرونده‌های مدنی، SEC معمولا به‌دنبال دو مجازات اصلی است:
- قرار منع که شامل دستوراتی می‌شوند که تخلفات بعدی را منع می‌کنند و در صورت نادیده گرفتن از سوی شخص یا شرکت خاطی جریمه نقدی یا مجازات حبس را به‌دنبال خواهند داشت.
- جریمه نقدی مدنی و پس گرفتن سودهای غیرقانونی که تلاشی برای بازگرداندن خسارت سرمایه‌گذاران از محل جریمه نقدی متخلفان است. در موارد خاص، SEC همچنین می‌تواند به‌دنبال صدور حکم دادگاه برای منع یا تعلیق افراد از فعالیت به‌عنوان مدیران یا اعضای هیات‌مدیره شرکت‌ها باشد. SEC همچنین می‌تواند در مواردی احکام غیرقضایی از طریق دادرسی‌های اداری صادر کند که شامل منع فعالیت‌ها، لغو یا تعلیق مجوزها، و اعمال ممنوعیت یا تعلیق استخدام می‌شوند.
۳) بخش مدیریت سرمایه‌گذاری۸ که مقررات مربوط به شرکت‌های سرمایه‌گذاری، انواع شرکت‌های بیمه و مشاوران سرمایه‌گذاری را تنظیم می‌کند.
۴) بخش تحلیل اقتصادی و ریسک۹ که وظیفه ادغام مطالعات و تحلیل‌های اقتصادی و داده محور را با ما‌موریت اصلی SEC برعهده دارد و به نوعی بازوی تحقیقاتی SEC است. در ادامه اطلاعات تکمیلی بیشتری در مورد این بخش آورده شده است.
۵) بخش معاملات و بازارها۱۰ که وظیفه ایجاد و حفظ استانداردهای لازم برای داشتن بازارهای منصفانه، منظم و کارآمد را بر عهده دارد.
بخش تحلیل اقتصادی و ریسک
بخش تحلیل اقتصادی و ریسک (DERA) در سپتامبر ۲۰۰۹ برای ادغام علم اقتصاد ما‌لی و تجزیه و تحلیل دقیق داده‌ها در ما‌موریت اصلی SEC ایجاد شد. این بخش در طیف وسیعی از فعالیت‌های SEC، از جمله سیاست‌گذاری، وضع قوانین، اجرای قوانین و مقررات و ارزیابی مشارکت دارد. DERA به‌عنوان اندیشکده یا اتاق فکر SEC، با بهره‌گیری از علوم مختلف دانشگاهی در کنار تجربه و دانش نهادی از بازار، به کمیسیون در مواجهه با موضوعات پیچیده کمک می‌کند. DERA محیطی را فراهم می‌کند که در آن از تحقیقات اقتصاددان‌های شاغل در این بخش و همچنین استادان دانشگاه‌ها که به‌صورت دوره‌های کوتاه و موقت با آن همکاری می‌کنند، پشتیبانی می‌شود. این پشتیبانی‌ها شامل امکانات محاسباتی و تجهیزات و امکان دسترسی به داده‌های ارزشمند از بازار است. همچنین DERA به‌طور منظم از متخصصان بازار و استادان دانشگاه برای سخنرانی دعوت به عمل آورده و میزبان کنفرانس‌هایی است که دانشگاهیان و متخصصان بازار برای بحث در مورد موضوعات مهم مورد توجه SEC گرد هم می‌آیند.
DERA دفاتر مختلفی دارد که هر یک در زمینه تخصصی خاصی تمرکز دارند:
- دفتر مدیریت دارایی۱۱ که در زمینه ارائه تجزیه و تحلیل در مورد مسائل مربوط به مقررات مشاوران سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های پوشش ریسک و دیگر سرمایه‌گذاران نهادی فعالیت می‌کند.
- دفتر ما‌لی شرکتی۱۲: انواع تحقیقات ما‌لی شرکتی از جمله عرضه اولیه سهام و ادغام‌ها، حاکمیت شرکتی در این گروه انجام می‌شود.
- دفتر واسطه‌های ما‌لی۱۳: تجزیه و تحلیل اقتصادی در مورد مسائل مربوط به تنظیم و بررسی کارگزاران، معامله‌گران، نهادهای ما‌لی، تحلیلگران وابسته به کارگزاری‌ها و معامله‌گران یا نهادهای ما‌لی، نهادهای تصفیه معاملات و سازمان‌های رتبه‌بندی آماری در این گروه انجام می‌شود.
- دفتر دعاوی اقتصادی۱۴: در این گروه تجزیه و تحلیل اقتصادی به‌منظور شناسایی رفتارها و روندهای غیر‌معمول در بازار و با هدف یافتن تخلفات انجام می‌شود که اغلب با همکاری نزدیک یا به درخواست بخش اجرای قوانین و مقررات فعالیت می‌کند. از جمله تخصص‌های این بخش شناسایی شواهد عدم ایفای مسوولیت، برآورد سودهای غیرقانونی و خسارت‌های ایجادشده و پشتیبانی وکلا در ارائه شواهد کارشناسی در دادگاه است.
- دفتر بازارها۱۵: تحقیقات در مورد ساختار و تنظیم مقررات بازارها از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار اختیار سهام، بازار قرض دادن اوراق بهادار و سایر بازارهای مشتقه خارج از بورس در این بخش انجام می‌شود.
- دفتر ارزیابی ریسک۱۶ که خدمات تخصصی مدل‌سازی ریسک و ما‌لی را به سایر دفاتر و بخش‌های SEC ارائه می‌دهد.
- دفتر افشای ساختار یافته۱۷: که وظیفه کمک به سایر بخش‌ها و دفاتر SEC برای طراحی چگونگی ساختاردهی و ذخیره داده‌ها را بر عهده دارد. این داده‌ها شامل انواع اطلاعاتی است که شرکت‌ها مجاب به افشای آنها هستند. همچنین وظیفه طراحی طبقه‌بندی‌ها، قوانین اعتبارسنجی داده‌ها، ارزیابی کیفیت داده‌ها و ابزارهایی برای انجام تجزیه و تحلیل داده‌ها بر عهده این دفتر است. این دفتر همچنین با سرمایه‌گذاران و نهادهای تحت نظارت برای پشتیبانی ارسال و استفاده از داده‌های ساختاریافته همکاری می‌کند.
پی‌نوشت‌ها
۱- The Securities and Exchange Commission
۲- Securities Act of ۱۹۳۳ و Trust Indenture Act of ۱۹۳۹
۳- Investment Company Act of ۱۹۴۰ و Investment Advisers Act of ۱۹۴۰
۴- Sarbanes–Oxley Act of ۲۰۰۲
۵- Office of Investor Education and Advocacy
۶- Division of Corporate Finance
۷- Division of Enforcement
۸- Division of Investment Management
۹- Division of Economic and Risk Analysis
۱۰- Division of Trading and Markets
۱۱- Office of Asset Management
۱۲- Office of Corporate Finance
۱۳- Office of Financial Intermediaries
۱۴- Office of Litigation Economics
۱۵- Office of Markets
۱۶- Office of Risk Assessment
۱۷- Office of Structured Disclosure